Gemaakt voor het elf meter brede toneel van de Amsterdamse Stadsschouwburg zal de opera Ritratto woensdagavond op het dubbel zo brede toneel van Nationale Opera & Ballet dan toch in première gaan. We spraken regisseur Marcel Sijm over de aanpassingen.

Na de teleurstelling dat het nieuwe werk van componist Willem Jeths en librettist Frank Siera door de plotseling afgekondigde lockdown niet in première kon gaan op vrijdag 13 maart, heerst nu gespannen vreugde over de eerste uitvoering na zeven maanden wachten.

Regisseur Marcel Sijm moest in de voorbereiding niet alleen bedenken hoe hij zijn ruimtelijke plaatsing moest overzetten naar het veel grotere toneel van Nationale Opera & Ballet, maar hij moest ook de beperkende maatregelen in verband met het coronavirus in zijn regie opnemen, zoals de afstandsregels (anderhalve meter, en als er gezongen wordt zelfs tweeënhalve meter).

Marcel Sijm: ‘De opera draait om de rijke en extravagante Italiaanse markiezin Luisa Casati. Zij wil haar leven verkunsten. Ondanks alle vrienden en vleiers rondom haar is zij een eenzame vrouw. Zij kan niet dicht bij anderen komen. Ik dacht: laat ik van de nood een deugd maken en die afstandsregel van anderhalve meter gebruiken om haar eenzaamheid te karakteriseren. In de grote dansscène komt dat mooi tot uitdrukking als de personages langs elkaar heen waaieren.’

In het repetitieproces werd er streng op gelet dat de afstandsregels goed in acht werden genomen, vertelt Sijm. ‘Er liepen constant productiemedewerkers rond met stokken van anderhalve en tweeënhalve meter, om de zangers uit elkaar te houden. En voortdurend moeten handen worden gedesinfecteerd, ook tijdens de uitvoeringen. Want men geeft elkaar ook rekwisieten over, en dat mag alleen als je handen zijn gewassen. Achter een zetstuk, de grote jurk van Casati, staat een dispenser. Die is niet te zien, en ook niet dat de zangers die er langslopen hun handen ontsmetten. Bij het overreiken wordt er goed op gelet dat iemand alleen de onderkant van een voorwerp vastpakt en dat het volgende personage de bovenkant overpakt.’

Diaghilev

In maart beleefde Ritratto al een virtuele wereldpremière, dankzij een video-opname die tijdens de generale repetitie net vóór de lockdown werd gemaakt. Zo’n 75.000 liefhebbers bekeken de opname. Grote indruk maakten zangers Verity Wingate als Luisa Casati, Polly Leech als de kunstenares Romaine Brooks, die het portret van Casati zal maken, tenor Paride Cataldo in de rol van de dichter Gabriele d‘Annunzio en bariton Martin Mkhize als de bediende van Casati. Het is gelukt om diezelfde bezetting ook in de wereldpremière te laten optreden.

Sijm: ‘Zonder hen had het niet gekund. We hebben maar één wijziging moeten doorvoeren. De Canadese countertenor Cameron Shahbazi, die de rol van Sergei Diaghilev zong, repeteert in Keulen en kan niet naar Amsterdam komen omdat hier code rood geldt. De jonge Nederlandse countertenor Gerben van der Werf heeft op zeer korte termijn deze rol ingestudeerd en heeft zich op geweldige wijze in het spel ingewerkt.’

De belangrijkste wijziging betreft het orkest. In de oorspronkelijke opzet begeleidde Amsterdam Sinfonietta de voorstelling, zoals is vastgelegd op de video die tijdens de generale werd gefilmd. ‘Het bleek dat het Residentie Orkest al stond ingeroosterd bij De Nationale Opera voor de huidige periode. Jammer voor Sinfonietta, maar het Residentie Orkest heeft er alle liefde van de wereld ingestopt bij het overnemen van de begeleiding onder leiding van dezelfde dirigent Geoffrey Paterson’, aldus Sijm. Componist Willem Jeths heeft slechts in detail enkele dingen veranderd in de partituur.

Alle zes voorstellingen zijn uitverkocht. Door de maatregelen van het Amsterdamse stadsbestuur mogen er slechts 250 toeschouwers in de zaal zitten. De Nationale Opera zet de video van begin maart vanaf 11 oktober weer online. Gratis te bekijken.

Zie voor meer informatie de website van De Nationale Opera.