Voor de productie Hof van Heden tekenen zes vrouwen, waarvan de helft op de bühne staat. Het duo Charlotte Houberg en Heleen Vegter nodigde violist Eva Traa uit voor hun ‘Balkonscènes-voorstelling’, die net zo actueel is als de titel doet vermoeden. Regisseur Kenza Koutchoukali noemt het ‘een onderzoek naar verlangen’. Place de l’Opera fietste door het bos naar de repetitieruimte.

Aan de muziektheatervoorstelling Hof van Heden wordt deze week gewerkt in een kunstenaarsatelier op het enorme terrein van de voormalige Willem Arntsz Hoeve in Den Dolder. Op de houten vloer, die als podium dient, staat een uitstekende vleugel. De grote tafel in het door hoge bomen omgeven atelier biedt ruimte voor koffie, koeken en overleg.

Regisseur Kenza Koutchoukali is de motor van het repetitieproces, maar er is alle ruimte voor inbreng van de vrouwen die Hof van Heden op het podium gaan brengen. Ze doen in deze productie, zo constateren ze als iedereen voor een pauze aan de grote tafel zit, elk op hun eigen manier iets wat buiten hun vakmatige kader valt.

Sopraan Charlotte Houberg zocht tijdens de coronaperiode naar manieren om aan de slag te blijven. Ze maakt video’s op haar Instagram-account @charlotte-houberg en initieerde vorig jaar met pianist Heleen Vegter de zomerproductie Sole e Amore en een serie kerstconcerten. Die laatste moest door de lockdown van december op het laatste moment geschrapt worden. Nog midden in de coronabeperkingen vroeg ze in januari subsidie aan bij de Balkonscènes-regeling van het Fonds Podiumkunsten, bedoeld als stimulans voor kleine producties binnen de grenzen van het coronabeleid voor de cultuursector.

Blank tapijtje

Violist Eva Traa bespeelt in Hof van Heden haar instrument, onder meer in werk van Rachmaninoff en Bartók, maar als Charlotte aan het slot een lied van Schumann zingt, kleurt ze vocaal mee. Ze zegt: ‘Het is even schakelen als je een hele voorstelling viool hebt gespeeld en dan gaat zingen, maar ik heb het in andere muziektheatervoorstellingen ook weleens gedaan. Het is als violist heel erg fijn om niet alleen maar aan je stoel en je viool vast te zitten.’

Voor pianist Heleen Vegter is de stap uit de klassieke rol van de liedbegeleider het meest expliciet. ‘Ik kom doorgaans op als pianist, buig en ga spelen. Dat is optreden. Maar ik wilde graag een actievere rol. Als ik een lied speel, ben ik helemaal bij de zanger en bij het geheel betrokken, anders gebeurt er niets. Over die rol wordt niet veel gesproken en het is niet iets waar je aan werkt in repetities. Dat wil ik veranderen, waarbij het geen afbreuk mag doen aan de muzikaliteit en het samenspel. In de aanvraag voor deze productie heb ik die wens tot ontwikkeling verwerkt. Daarom hebben we wat extra geld gekregen van de Provincie Gelderland. Als ik de verandering die ik voorsta samenvat, is dat: van blank tapijtje onder de zanger naar een entiteit op het podium.’

Wat de grotere rol van een begeleider kan betekenen, wordt duidelijk als er op het houten vloerpodium onder leiding van Kenza Koutchoukali gewerkt wordt aan de slotscène van de voorstelling. Bij Schumanns ‘Ich grolle nicht’ gaat de blik van de pianist naar een magnumfles champagne op de piano. Ze staat op en loopt ermee naar een opvallend en veelzeggend decorstuk in de voorstelling. De korte scène, die een aantal keer herhaald wordt, illustreert wat Heleen Vegter voor ogen heeft: een andere rol dan puur die achter de piano, letterlijk los van de kruk.

Regisseur Koutchoukali vindt het verlangen van Heleen naar meer interactie een uitdagend gegeven. ‘Heleen is in onze voorstelling bijna de verpersoonlijking van het verlangen, waarbij Charlotte en Eva de verpersoonlijking zijn van het toegeven aan het verlangen. Tegelijkertijd zien we alle drie ook in hun hoedanigheid van performers genieten van hun muziek, en wij als publiek daarmee ook. Hof van Heden is in dat opzicht echt een kleine ode aan het lied. Want dát is natuurlijk waar wij het allermeest naar hebben verlangd: samen, met collega’s en publiek, muziektheater maken.’

Zonde

Het decorstuk in Hof van Heden is opvallend. Het staat voor feesten en partijen, voor luxe en overdadigheid. ‘Het is een exces en het ziet er heerlijk uit’, zegt Koutchoukali. ‘In het overleg met vormgever Juliette Mout kwam het snel ter sprake. Eerst viel het af, maar uiteindelijk kwam Juliette er toch op terug.’

De kiem voor Hof van Heden werd gelegd in de eerste videocall, vertelt Kenza. ‘We spraken over de hartenwens van Heleen en Charlotte. Dat zette me aan het denken. We zijn in deze tijd gewend om verlangens meteen vervuld te zien. Door corona ontdekten we dat we maar een paar dingen écht belangrijk vinden: menselijk contact en voor musici en performers muziek maken met elkaar. Vandaaruit ben ik gaan denken over verlangen. En denkend over verlangen kom je uit op zonde, en zondig gedrag. Daar gaat het repertoire van de voorstelling over.’

De voorstelling opent met ‘Ah je ris’, de juwelenaria uit Faust van Gounod, waarna werk klinkt van Poulenc, Brahms en Puccini. De muzikale keuzes tonen een voorkeur voor hoogromantisch repertoire. Kenza vond het een uitdaging om te werken met een programma met lied en opera. ‘Zomaar een concept loslaten op een lied zou me niet aanspreken. De liederen die we brengen zijn om te genieten van het muziek maken. Dat verlangen lossen we in en daartussen zitten de speelmogelijkheden voor Charlotte, Heleen en Eva. In die delen zit de theatrale lijn.’

Componist Anne-Maartje Lemereis arrangeerde de muziek voor de productie. ‘Ze heeft met respect voor de componisten overgangen gemaakt tussen de stukken’, aldus Koutchoukali. ‘Ze verwerkte flarden van de stukken in haar compositie, en die zal het publiek ook herkennen. Ze zijn heel natuurlijk gecomponeerd.’

Hoe serieus de inbreng van de componist wordt genomen, blijkt als bij het repeteren de slothandeling flink wat geluid maakt. Er loopt een opname op de iPhone mee en Anne-Maartje, die zelf niet aanwezig is, zal aan de hand daarvan nog even naar haar mening over het effect gevraagd worden.

Signatuur

Na de pauze moet er weer gewerkt worden. De regisseur kijkt kritisch als de drie vrouwen op het podium het slot repeteren. Ze legt uit wat regisseren voor haar is. ‘Voor mij is dat het geven van een extra en verduidelijkende dimensie aan wat er muzikaal verteld wordt. Daarbij zoek ik naar een balans tussen theater en muziek. We hebben de liederen in het programma eerst los behandeld en straks, als we alles achter elkaar hebben gelegd, zie ik wat er nog uit moet en wat er extra moet gebeuren. Dat vind ik het mooiste aan podiumkunsten regisseren: het gebeurt allemaal live.’

Haar signatuur? Ik houd erg van styleren en daarbinnen het menselijke. Dat is het mooie voor de bezoeker van podiumkunsten: je ziet iets en dat is nog niet jouw wereld, maar gaandeweg wórdt het jouw wereld. Er zijn verschillende lagen: je mag genieten van de muziek en kijken en luisteren, dat is okay. En als je graag meer wilt zien, zit dat er ook in.’

Charlotte Houberg is blij met de mogelijkheid om met een regisseur te werken. ‘Heerlijk, het voegt zoveel meer toe. Het zingen van een lied is gemakkelijker als je een richting hebt en er een doorlopend verhaal is. De steun van het Fonds Podiumkunsten en de Provincie Gelderland biedt ons de mogelijkheid om als musici op een podium te staan, zelf te kunnen creëren en zo onszelf verder te kunnen blijven ontwikkelen.’

De voorstellingen van Hof van Heden zijn vinden op 3 en 4 juli plaats in Arnhem en Bussum. Zie voor meer informatie de website van Charlotte Houberg.