In het kader van het vijfde Festival Palazzetto Bru Zane in Parijs wekte het Théâtre des Champs-Elysées de opera La Reine de Chypre van Halévy uit een meer dan 150 jaar lange slaap. Onder leiding van Hervé Niquet zong Véronique Gens in de eenmalige concertuitvoering op 7 juni de hoofdrol. We troffen haar de dag na het concert.

Elegant, bescheiden, gracieus en soeverein: zo fascinerend en authentiek is Véronique Gens, zowel op het toneel als tijdens een persoonlijk gesprek. Voorbestemd voor adellijke, romantische rollen, wat haar één van de grootste en interessantste interpreten van de Franse muziek uit de negentiende eeuw maakt.

Sinds de wereldpremière in 1841 is La Reine de Chypre – een opera in vijf akten naar een libretto van Jules-Henri Vernoy de Saint-Georges – feitelijk van het repertoire verdwenen. Het Festival Palazzetto Bru Zane heeft de partituur onder het stof vandaan gehaald en, in een nieuwe uitgave van Volker Tosta, in het Théâtre des Champs-Élysées gepresenteerd. Slechts eenmaal, in concertvorm, onder leiding van Hervé Niquet, met het Orchestre de Chambre de Paris en de zeer bedreven formatie van het Vlaams Radio Koor.

Op de morgen voor de uitvoering sprong tenor Sébastien Droy in om de rol van Gérard te zingen. Helaas kampte hij ’s avonds met vocale problemen. Naast hem stonden de solide bas Christoph Stamboglis als Andréa Cornaro, de expressieve tenor Eric Huchet als Mocénigo en de krachtige, imposante bariton Etienne Dupuis als Jaques de Lusignan.

Als enige vrouw in deze rigide mannenwereld trad de geraffineerde Véronique Gens aan. Zij zong de partij van Catarina Cornaro. Ze leverde een koninklijke, stijlvaste interpretatie.

De volgende middag trof ik de zangeres in een Parijse brasserie.

Bent u blij met hoe de avond verliep?
“Ik ben zeker blij met mijn inzet ja, en met de positieve ontvangst door het publiek, dat deze prachtige romantische grand opéra zeer kon waarderen.

De partituur van Halévy is zeer complex en rijk, de muziek zit vol wendingen die je niet zou verwachten. Het heeft een goede twee jaar gekost om de partituur nieuw uit te geven. Zelf heb ik de afgelopen zes maanden intensief aan de rol gewerkt en er veel energie en studie ingestoken. En dat alles voor één avond!”

“Hij kreeg de onbekende noten en repeteerde de hele dag om de avond te kunnen redden”

Slechts één concertuitvoering: dat brengt veel risico met zich mee. Bijna alsof je al je geld op één nummer inzet bij roulette.
“Dat hoort bij het Festival Palzzetto Bru Zane. Men werkt hier met veel overgave, ook al gaat het maar om één uitvoering en is er voorlopig alleen een cd-opname en verder geen scenische uitvoering in een theater gepland. Echt een one shot dus, waarbij geluk ook meespeelt.

Onze tenor had helaas pech. Marc Laho, die Gérard zou zingen, werd ziek. Op de morgen voor de uitvoering moest Sébastien Droy de rol overnemen. Hij kreeg de onbekende noten en repeteerde de hele dag om de avond te kunnen redden. We zijn hem allen zeer dankbaar, ook al had hij ’s avonds spijtig genoeg last van een vocale black-out. De duetten klonken daardoor praktisch als aria’s en sommige tenoraria’s moesten geschrapt worden. Dat is natuurlijk frustrerend en destabiliserend voor de anderen. Maar uiteindelijk was het concert onmogelijk geweest zonder de durf van Sébastien Droy.”

Wat gebeurt er nu met de geplande cd? Wordt deze live-opname gebruikt?
“We hebben tijdens de voorbereiding de hele opera minstens twee keer doorgespeeld. Dat materiaal is er. Dankzij de mogelijkheden van de techniek kan de opera dan ook in zijn geheel gepresenteerd worden op de cd. Wat mijn deel betreft: ik heb alles gegeven en ben zeer tevreden met het resultaat.”

Van La Reine de Chypre is geen audio voorhanden. Hoe is het om zo’n herontdekte rol te zingen: bent u vrijer of voelt u zich enigszins verloren?
“Ik vind het simpelweg geniaal! In mijn carrière als barokzangeres heb ik zoiets al vaak meegemaakt, dat je alleen de partituur hebt. Daarin staat alles. Zo kun je je volledig je eigen interpretatie opbouwen.

In het geval van La Reine de Chypre heb ik veel over de figuur van Caterina Cornaro gelezen. Ook las ik de recensies uit 1841, met daarbij de beroemde reactie van Richard Wagner, die bij de uitvoering in Parijs was. Uiteindelijk sta je als interpreet echter alleen. Ik heb me met veel passie en vertrouwen, en met een flinke dosis vrijheid, op de klus gestort.”

Wat is na al dat werk uw opinie over La Reine de Chypre: wat zijn de sterke en zwakke kanten van het werk? Moet deze vergeten opera weer op de bühne worden gezet?
“Dat kan ik me zeer goed voorstellen. Venetië, Cyprus, de zee, de koorscènes: prachtig! De muziek zit vol monumentale momenten. En ook afwisseling: van de intieme aria’s van Catarina, die onder politieke druk haar liefde moet opofferen, tot de militaristische uitbarstingen met de trompetten, en de klokken. Veel pittoreske effecten! Dat was natuurlijk mode in die tijd, maar ik denk dat het dat ieder moment weer kan worden. Het gaat vooral om de interpretatie: die moet niet plat en banaal zijn, maar echt tot leven wekken. Dat dat mogelijk is, heeft Hervé Niquet gisteravond met zijn directie bewezen.”

Opvallend is dat er in de jaren rondom 1840 minstens vier opera’s over Caterina Cornaro gecomponeerd werden. En Francesco Hayez maakte een fantastisch schilderij van haar. Waarom was deze vrouw zo actueel in die tijd?
“Dat zal in de mode geweest zijn: een historische figuur uit de renaissance, die perfect bij de romantiek paste. Liefde, opoffering voor het vaderland, politiek, revolutie… Bij Halévy komen daar nog de klokken van het klooster bij: de koningin accepteert haar lot en toont zich door haar geloof getroost.

De grootsheid van haar karakter komt in de finale tot uitdrukking. Hervé liet de mars in de finale bewust met sterk staccato spelen: het moest als zuchten, bijna huilen klinken. Catarina accepteert bijna tegen haar wil de kroon en berust met koninklijke waardigheid in haar lot, al beeft ze vanbinnen. Het maakt haar een heel bijzonder personage, die mij vocaal en stilistisch veel vertolkingsruimte bood.”

U maakt al lange tijd carrière in de operawereld, van barok naar Mozart en nu veel romantiek en lied. Staat u vandaag de dag liever op het operatoneel of op het concertpodium?
“Ik houd van beide en ben gelukkig met hoe het nu gaat. Ver weg van marketing en showbusiness doe ik met volle overtuiging precies dat wat me interesseert en wat mijn stem het beste kan. Ik wil geen onnatuurlijke diva zijn: ik houd van mijn werk en zet met intensief in voor de Franse muziek. Ik heb inmiddels een rijpheid bereikt die artistiek veel mogelijk maakt.”

“De Marschallin in Der Rosenkavalier: die zou ik waanzinnig graag op het toneel willen brengen”

Uw recitals die op cd zijn opgenomen smaken naar meer…
“Er komt meer aan! Na een project rond drie romantische heldinnen, Tragédiennes, kwam op 7 juni mijn nieuwe cd uit: Vision, met Hervé Niquet en het Münchner Rundfunkorchester. Het is een doorsnee van de Franse romantische opera, erg spannend. Religie en visie zijn de leidende thema’s.”

Maar op één of andere manier word je met dit repertoire niet beroemd.
“Dat interesseert me in het geheel niet. Mijn doel is niet roem. Franse ‘mélodies’ worden graag uitgevoerd, maar zijn toch ergens tweederangs in vergelijking met het Italiaanse of Duitse fach. Wat de reden ook is, theaters en concertorganisatoren lijken weinig moed te hebben om een geheel Frans programma neer te zetten. Dat vind ik echt jammer.

Ik zou graag vaker de muziek van Hahn, Duparc en Chausson zingen, maar mijn liedprogramma met pianist Susann Manoff wordt niet veel geboekt. Maar ik geef niet op, er zijn genoeg mensen die deze muziek begrijpen en graag willen horen.”

Hebt u nog onvervulde wensen, bepaalde droomrollen?
“Vele, maar slechts weinige daarvan liggen goed voor mijn stem en sommige worden mij gewoon niet aangeboden omdat ik Française ben. Ik denk bijvoorbeeld aan de Marschallin in Der Rosenkavalier: die zou ik waanzinnig graag op het toneel willen brengen, ook al denken velen dat daarvoor Duits je moedertaal moet zijn. Ik zou graag bewijzen dat zulke vooroordelen niet waar zijn.”

Komt u binnenkort weer eens in Nederland?
“De laatste keer was in 2016, toen ik in Amsterdam in Don Giovanni zong. Momenteel staat Holland niet in mijn agenda, maar ik zou er graag weer komen. Misschien met Franse liederen?”

Het libretto van La Reine de Chypre, en veel meer informatie rond het stuk, is te vinden op de website van het Festival Palazzetto Bru Zane. Zie ook de interessante achtergronden die Geerd Heinsen voor Opera Lounge verzamelde.

Véronique Gens geeft op 16 juni een recital met Susan Manoff in het Théâtre de Bouffes du Nord. Haar nieuwe cd Vision is net op de markt gebracht. Een absolute must-have voor liefhebbers van het Franse lied is verder haar cd Néère.