Het Aalto-Musiktheater in Essen brengt dit seizoen Der Ring an einem Abend, met muziek van Richard Wagner en verbindende spreekteksten van Vicco von Bülow, beter bekend als Loriot. De première op zondag was vooral muzikaal een succes, de enscenering van Sascha Kroon bleef wat hangen op het niveau van ouderwets variété.

Humorist en wagneriaan Loriot vatte ooit het plan op om de Ring samen te vatten tot een avondvullende programma door verschillende scènes aan elkaar te praten. Zoiets zou een mooie introductie kunnen zijn voor diegenen die de Ring nog niet kenden of ertegen opzagen om vier avonden in het theater door te brengen. In 1992 was het zover: in Mannheim werd zijn verkorte Ring met veel succes uitgevoerd, waarbij hij zelf als spreker optrad.

Op zich is Loriot er goed in geslaagd om een compleet beeld van de tetralogie te geven, maar als introductie voor nieuwkomers lijkt het me toch weinig geschikt. Met kennis van het geheel is het knipsel veel beter te volgen en kan ook het verbindende werk van Loriot op de juiste waarde worden geschat. Hij vertelt het verhaal op een wat droogkomische manier, daarbij onopvallend de diverse ongerijmdheden belichtend. Verteller Jens Winterstein – Loriot is in 2011 overleden – slaagde hier goed tijdens de Essener première afgelopen zondag.

Eigenlijk kan het daarbij blijven: een concertstuk met een verteller, waarbij de protagonisten uit de Ring al of niet gekostumeerd met orkestbegeleiding hun partijen vertolken. Maar daarop vertrouwde men in Essen kennelijk niet voldoende. Eigenlijk niet verwonderlijk, want Loriot was iemand met een enorme présence, net als bijvoorbeeld Anna Russell en Victor Borge. Als iemand anders zijn teksten uitspreekt, valt er wel wat weg.

Zodoende was er een toneelbeeld gecreëerd met zangers achter tafels, links en rechts op het podium, compleet met naamkaartjes waarop hun rollen stonden vermeld. Aangezien ze het merendeel van de tijd niets te doen hadden, werd veel gebruikgemaakt van stil spel, alsof men deel was van het publiek.

Tamara Banješević (Woglinde) was voortdurend druk aan het gebaren en probeerde onder meer een figurant zover te krijgen dat deze haar een stukje taart bracht die Mime aan Der Wanderer probeerde te slijten. Vergeefs. Ook maakte men voortdurend aantekeningen tijdens dit ‘36ste Ring Seminar’, terwijl Floßhilde (Aalto’s nieuwe zonnetje Liliana de Sousa) lief zat te borduren.

Bij de scènes werden eenvoudige rekwisieten ingezet. De Rijndochters zaten samen in een badkuip, strooiend met goudkleurige confetti, in huize Hunding stond een klerenkast bij wijze van boom en een model van een kerncentrale verbeeldde Walhalla. Uiteraard kreeg Brünnhilde een groot bed. Voor het slapen gaan liep ze nog even weg om haar tanden te poetsen. Verder waren er een stel mopshonden in de rol van Waldvogel, Graane en Wotans Raben. Fletse humor. De kostuums varieerden van camping outfit (Gunther) tot stijf mantelpak (Fricka), met Siegmund als man op leeftijd in driedelig grijs.

Gelukkig werd er uitstekend gemusiceerd. Jeffrey Dowd liet als Siegmund horen nog steeds niet uitgezongen te zijn als heldentenor en ook zijn Siegfried was alleszins redelijk. Heiko Trinsinger was duidelijk in zijn element als Alberich en Gunther en Almas Svilpa gaf een prima vertolking van Wotan.

Tijl Faveyts had jammer genoeg alleen iets te zingen als Hunding; zijn Fasolt had een stomme rol en als Hunding kwam hij zelfs niet aan de bak. Het enorme applaus dat hem ten deel viel, gaf aan hoezeer zijn optreden in de smaak was gevallen. Het is te hopen dat Faveyts in de toekomst Hunding eens in een complete Götterdämmerung zal kunnen zingen. Hij is er geknipt voor met zijn dreigende, lage basstem.

Jessica Muirhead (Sieglinde en Gutrune) en Bettina Ranch (Fricka en Waltraute) gaven glans aan de vrouwenrollen, maar moesten het qua succes afleggen tegen de fenomenale Brünnhilde van Daniela Köhler, in 2010 winnares van het Internationaal Vocalisten Concours in Den Bosch. Zij debuteerde eerder dit seizoen als Brünnhilde in Der Ring an einem Abend in Mainz en zal later dit jaar Brünnhilde zingen in de Siegfried van Oper Leipzig. Köhler was de ster van de avond, de enige gastsolist in een productie die verder geheel voor rekening van het ensemble kwam.

Kapelmeester Robert Jindra stond voor de Essener Philharmoniker en kweet zich voorbeeldig van deze taak. Hij werd geacht te participeren in een paar overbodige aardigheidjes, maar liet zich er niet door afleiden. Ook het orkest bleef steeds goed bij de les.

Der Ring an einem Abend is een creatie van Loriot. Ik denk dat het daarbij had kunnen blijven. Zijn zeer persoonlijke inbreng wordt gemist in een uitvoering zonder een spreker met een vergelijkbaar charisma. Het was aardig om eens te beleven, maar ook voor wagnerianen is dit werk allesbehalve een verplicht nummer. In het programmaboekje neemt Loriot zichzelf op de hak door in een gefingeerd interview op de vraag “Was verabscheuen Sie am meisten?” te antwoorden: “Gekürzte Wagneropern.” Ik kan hem alleen maar gelijk geven.

Der Ring an einem Abend is nog tot en met 5 juli te zien. Zie voor meer informatie de website van het Aalto-Musiktheater.