Wat een geweldige productie! Met Der fliegende Holländer bewijst de Volksoper Wien dat het de capaciteit heeft om naast lichte opera, operette, musical en ballet ook grote opera’s te produceren.

Der fliegende Holländer is een uitdaging voor de Volksoper Wien, maar het huis slaagt met vlag en wimpel. Het orkest stijgt direct in de ouverture boven zichzelf uit en speelt met kracht en vol kleur, trefwoorden die de hele avond een rol spelen.

De Steuermann van JunHo You straalt over zijn bemanning en droomt van de zuidenwind. Stefan Cerny imponeert als Daland, die zich heel snel laat verblinden door de snode Mammon. Zijn enige doel: in ruil voor zijn dochter de schat van de Holländer in zijn bezit krijgen. Een voorspelbare strategie, uitgevoerd met een grote stem, indrukwekkend diep en expressief. Geweldig om te zien hoe Cerny zich verder ontwikkelt en daarbij de juiste rollen kiest – hij kreeg aan het einde van de avond het grootste applaus.

Een ware ontdekking is de Erik van Timoslav Mužek: krachtig, strijdlustig én wanhopig in al zijn registers. Martina Mikelićs Mary zet een onbarmhartige Amme neer, die de spinnende meisjes in het huis van Daland onder een streng regime houdt en voor nonsens geen ruimte laat.

De prestaties van de Holländer en Senta worden gestempeld door de personenregie van Aron Stiehl. Hij trekt beide personages met een onzichtbare draad naar elkaar toe. Ze komen in slow motion steeds dichter bij elkaar – langzaam, maar onvermijdelijk. Bij de ouverture en de finale zien we hetzelfde beeld: aan het begin loopt de Holländer langzaam maar zeker de zee in, in de finale herhaalt zich dat beeld, maar dan met Senta.

De zee bepaalt het verhaal. Schepen krijgen we niet te zien, maar toch is duidelijk welke rol ze spelen. Het decor verandert door verschuivingen en openingen waardoor de zee zichtbaar is, en door licht – blauw en rood beheersen de bühne in een verder weinig kleurrijk landschap.

Kleine effecten hebben veel impact, wat blijkt tijdens de eerste ontmoeting van Senta en de Holländer. De schaduw van de Holländer is enorm groot, en overschaduwt werkelijk alles. Aron Stiehl houdt niet van grote gebaren, maar kiest voor een bijna statische, door gezichtsuitdrukkingen voortgedreven regie. Senta en de Holländer kunnen hun ogen niet van elkaar afhouden, maar als ze nader tot elkaar proberen te komen, wordt de ‘engel’ Senta afgeschermd in een vierkant van licht – zij kan er niet uit en hij kan er niet in. Het lijkt op een gouden kooi, die tegelijk bescherming en uitsluiting veroorzaakt. Als de Holländer later in het licht treedt, verandert hun relatie: ze handelen nu op gelijkwaardig niveau.

Maegan Miller belichaamt als Senta een vrouw die volledig behekst is door de gedachte aan het lot van de Holländer. De ballade die ze aan het begin zingt laat haar niet meer los en betekent aan het einde haar ondergang.

Markus Marquart heeft als de Holländer niets strijdbaars. Integendeel, hij heeft zich neergelegd bij zijn lot, maar ziet in de ontmoeting met Senta nog een laatste kans. Die hoop blijkt bedrieglijk. Hij erkent dat ook Senta niet tot de dood trouw kan zijn, ook al is ze daarvan overtuigd. Zowel zijn berusting als het sprankje hoop wordt duidelijk in de vertolking van Markus Marquart. Ook vocaal overtuigt hij volledig.

Een bijzondere plus van deze productie is de dictie. Lange tijd heb ik de teksten in een opera niet zo duidelijk en precies kunnen verstaan als in deze Holländer – een grote vreugde.

Het koor speelt en zingt groots. Het is vooral indrukwekkend in de scène waarin de scheepsbemanning, de dorpsmeisjes en de geesten samenkomen. Het koor verspreidt zich door het hele huis: het klinkt van de balkons, van het toneel en door luidsprekers en hult de zaal zo in griezelige klanken.

Der fliegende Holländer is tot en met 2 april te zien. Zie voor meer informatie de website van de Volksoper Wien.