Maurice Ravels pikante komedie L’heure espagnole is momenteel in Nederland te bewonderen. En hoe. De Nationale Reisopera laat met succes zien wat een juweeltje de opera eigenlijk is. Daarbij valt de matige uitvoering van La voix humaine voor de pauze in het niet.

Na een grootse Wagner en een luchtige Donizetti in de eerste helft van het seizoen, trapt de Nationale Reisopera het nieuwe jaar af met weer iets totaal anders: La voix humaine van Francis Poulenc en L’heure espagnole van Maurice Ravel. Twee portretjes van vrouwen die maar aan één ding kunnen denken: liefde.

Voor de eerste vrouw staat de liefde in een tragisch licht. Zij (‘Elle’ in het Franse La voix humaine) is verlaten door haar geliefde en klampt zich in een laatste telefoongesprek tevergeefs aan hem vast. Het is een indringende, hartverscheurende monoloog.

Nou ja, zo staat het in het libretto. Het script van regisseur Laurence Dale vertelt ons echter wat anders. Hij sticht verwarring door na ettelijke belminuten een man in het bed van ‘Elle’ te laten ontwaken. Een man die zich vervolgens opmaakt om te vertrekken – de vrouw compleet negerend. De opera gaat zo niet over een vrouw die verlaten ís, maar over een vrouw die verlaten wórdt, in een relatie waarin de communicatie ‘verbroken’ is.

Ik vind het een overbodige kunstgreep. La voix humaine is van zichzelf uiterst tragisch en behoeft geen enkele aanpassing of update om tot de hedendaagse toehoorder door te dringen. Het enige wat je in feite nodig hebt, is een telefoon en een steengoede zangeres. Waarom dan dit soort fratsen? Ik kan niet zeggen dat het de impact van het stuk vergroot. Integendeel, het doet me allemaal weinig.

Bovendien verliest het geweldige libretto van Jean Cocteau door de aanpassingen haar kracht. Halverwege laat de vrouw de telefoon voor wat het is. Heeft ze het ouwe draaiding soms op speakerphone gezet?

Helaas valt het me wat betreft de ‘steengoede zangeres’ ook wat tegen. Maria Ewing heeft een grote naam, maar na zestig levensjaren niet meer zo’n bekoorlijke stem. Ze klinkt mij hees in de oren en kan haar hoge noten enkel met een enorme glijpartij bereiken. Dat hese heeft tot op zekere hoogte wel een dramatisch effect (versterkt door haar prima acteerwerk), maar voor een monoloogopera als dit vind ik haar te versleten klinken om te overtuigen.

L’heure espagnole maakt na de pauze echter alles goed. Voor de vrouw in deze ‘comédie musicale’ van Ravel staat de liefde juist in een zeer frivool, ‘fysiek’ licht. Concepcion (zo heet ze) benut de donderdagse afwezigheid van haar man Torquemada, de klokkenmaker, om haar liefjes te ontvangen. Omdat er echter ook een ‘muilezeldrijver’ binnen komt vallen, heeft ze al haar energie nodig om de heren langs elkaar te manoeuvreren.

Ik vind het stuk hier en daar wat ordinair, maar de muziek van Ravel is van grote klasse. Hij houdt heerlijk de vaart in het verhaal en lardeert de scènes met groteske effecten, waarin allerlei stijlen en sferen passeren.

Het Orkest van het Oosten speelt onder leiding van Patrick Davin mijns inziens iets te bescheiden haar rol hierin. Met wat steviger, dominanter spel zou het bonte kleurenpalet van Ravel nog bonter hebben geklonken.

Op die kanttekening na is de productie verrukkelijk. Het decor van Gary McCann is fantasierijk – een lust voor je oog – en regisseur Dale kiest er nu wel voor de bedoelingen van de componist te volgen. Diverse heren verdwijnen in klokken, die vervolgens door de supersterke Ramiro de trap op worden getild. Leuke ‘special effects’ die het Enschedese publiek (en mij!) zeker amuseren.

De cast is piekfijn in orde. Marie-Ange Todorovitch is een sensuele, hyperactieve Concepcion en haar zwoele stem domineert alle heren. Haar echtgenoot (Steven Tharp) vormt een prachtig contrast, met zijn verstrooide look en obsessie voor klokken.

Erik Slik zingt een lyrische, uiterst poëtische dichter Gonzalve. Aan volume komt hij naar mijn idee nog wat tekort, maar zijn lichte, fraaie tenor is inderdaad poëzie voor de oren.

Philippe Kahn speelt grappig de bankier Don Inigo Gomez en zingt bovendien uitstekend. Craig Verm tot slot is een sublieme cast als Ramiro. Een gespierde man met een goede stem, vind er maar eens één. De Reisopera is het gelukt.

Al met al is Ravels uurwerk mooi zat om Poulencs depressie te doen vergeten.

La voix humaine en L’heure espagnole zijn tot en met 17 februari nog tien keer te zien. Zie voor meer informatie de website van de Nationale Reisopera.