In Zürich is momenteel een Norma van Robert Wilson te zien. Met zijn onmiskenbare theatrale taal heeft de Amerikaan van de romantische opera par excellence een esthetische belevenis van bijzondere soort gemaakt. Elena Mosuc debuteerde in de titelrol.

Als je het werk van Robert Wilson wil uitleggen aan iemand die nog nooit iets van hem gezien heeft, moet je eigenlijk iets uittekenen of enkele bewegingen nadoen. Zijn onmiskenbare producties zitten altijd tussen marionettentheater en Japans no-theater in. Krijtwitte gezichten, abstracte decors, geraffineerde kostuums, suggestieve kleur- en lichteffecten: alles vormt een zeer samenhangende theatertaal, waarmee ieder stuk in beelden te vatten is.

Wilson noemt het zelf ‘formeel theater’, zo valt te lezen in een stuk over de beginselen van zijn werk in het programmaboekje van Norma, zijn nieuwste productie, die onlangs in Zürich in première ging. Niet zonder humor vergelijkt de Amerikaanse ‘Gesamtkünstler’ opera met een cheeseburger: de verschillende elementen (muziek, zang, decor) worden samengevoegd als vlees, kaas en saus, om zo de unieke smaak van een cheeseburger te vormen.

Net zoals een cheeseburger niet ieders pakkie an is, kan je van Wilsons aanpak houden of het volledig ontoereikend vinden voor een operaenscenering. Een kwestie van smaak. Deze Norma is in elk geval een tot in de kleinste details nauwgezet ontwikkelde productie, waarin alles klopt (volgens de eigen regels van de ‘Wilsonische taal’ natuurlijk).

De abstrahering van de muziek is duidelijk leidraad geweest in de productie. Paolo Carignani, die normaal dirigeert in temperamentvolle stijl, vermijdt nu alle emotionele accenten en laat de melodieën voor zich spreken, zonder al te veel te spelen met tempo en dynamiek.

Datzelfde geldt voor de zangers. Roberto Aronica (die toepasselijk genoeg echt uit Rome komt) zingt zijn Pollione met zuiver volume en veel vocale glans, maar maakt weinig van de belcanto-versieringen. Maar dat zou ook tegen het idee van Wilson ingaan, waarin een zanger niet sentimenteel mag worden.

Elena Mosuc, die haar roldebuut maakt, voldoet scenisch perfect aan de eisen van de regie. De Roemeense sopraan (van huis uit een soubrette, die Zerbinetta naar eigen zeggen zelfs op spitzen kan zingen) heeft geen probleem met de gestileerde bewegingen à la Wilson.

Vocaal zingt ze haar eerste Norma met heldere uitspraak en een puristische stijl, zonder al te veel de diepte in te gaan en zonder de hoogte met volle stem te pakken. De Gallische priesteres wordt zo meer Mozart dan Bellini.

De Adalgisa van Michelle Breedt is qua kleur duidelijk van de anderen onderscheiden, met rood haar en rode kostuums. Een beetje een zonderling op het toneel. Ze schroomt niet om veel vurige passie in haar stem te laten horen en sterk emotioneel te zingen. Dat past uitstekend bij de persoon van de meinedige maagd.

Om bij de cheeseburger te blijven: of je er uiteindelijk van houdt of niet, is niet zo van belang. Belangrijker is de vraag in hoeverre zulk eten bij een Italiaans belcanto-feestmaal als Norma past. Maar ja: na veertig jaar in de theaterkeuken te hebben gestaan, kan Wilson rustig alles serveren wat hem behaagt.

Alessandro Anghinoni is correspondent van Place de l’Opera in Berlijn en Zürich. Hij is vertaler van beroep en schrijft regelmatig over opera. Voorheen voor bladen als Opernwelt, tegenwoordig op zijn blog Operello&Operella.