Verwondering én bewondering in Onjegin
Op 14 juni ging Tsjaikovksi’s Jevgeni Onjegin in Het Muziektheater in première. Stefan Herheim maakte voor het Holland Festival en De Nederlandse Opera een gewaagde regie, die wonderwel werkt.
Uit twee liften stroomt de Moskouse riche een penthouse binnen voor een feestelijke uitspatting. Terwijl op de achtergrond muziek klinkt, nemen de heftig uitgedoste genodigden plaats in de glazen serre van het enorme appartement. Op de achtergrond blinken verlichte ramen van nabije skyscrapers.
Onder de feestgangers is Onjegin. Hij slaat wild een aantal champagneglazen achterover en weerstaat de boze blikken van een geïrriteerde vrouw. Wat heeft er plaatsgevonden tussen die twee? Maar dan verschijnt de rijke, beroemde Tatjana in helrood gala.
Onjegin herkent schrikachtig in haar één van de meisjes die vroeger in katzwijm lag voor hem. Even verliest hij zich in een mist van herinneringen. Dan beseft hij plots dat hij een intense liefde voelt voor Tatjana en haar voor zich moet winnen. Maar Tatjana is getrouwd en wijst hem koeltjes af.
Intussen aangeschoten laat Onjegin dit niet op zich zitten en dwingt haar tot een nader gesprek. Tatjana laat zich dan toch gaan – ook zij heeft herinneringen aan het meisje dat ze vroeger was. Het is van korte duur: na haar uitgeroepen liefdesverklaring komt het koude besef dat vroeger nooit weerkeert. Ze draait zich om en wandelt kalmpjes weg met haar echtgenoot. Onjegin wacht slechts vernedering.
De plot van Jevgeni Onjegin is zo heel simpel.
Maar: ‘even verliest hij zich in een mist van herinneringen’? Dit ‘even’ is een flashback die twee aktes duurt, waarbij de glazen wand van de serre het scharnierpunt vormt van de krochten van Onjegins geest. Het is een geniale vondst van regisseur Stefan Herheim.
Maar werkt het ook? Flashback en bühne zijn door de bank genomen geen hechte vrienden, en brengen de nodige verwarring. Een Tatjana die als jong meisje een heftig verliefde brief schrijft naar Onjegin, terwijl in een ander bed buiten de serre haar (latere) echtgenoot ligt te slapen? Regisseurs bij De Nederlandse Opera houden blijkbaar van psychologisch drama vanuit bed.
Toch wekt de regie (achteraf, als je het principe door krijgt) verwondering en bewondering. Want de menselijke herinnering veroorlooft zich nu eenmaal ongehoorde vrijheden – we kennen het allemaal. Die vrijheden zorgen in de door Herheim geschetste flashback voor een fantastische en toch ook realistische reis naar de binnenwereld.
Eén van de verrassingen geldt de uitdossing van het koor van De Nederlandse Opera in verschillende tenues uit de Russische geschiedenis. Het toont een beetje als een ritje door het Carnaval Festival in de Efteling, maar gelukkig klinkt wel gewoon de muziek van Tsjaikovski.
Het Concertgebouworkest speelt uitstekend onder leiding van een formidabele Mariss Jansons, die een groot talent aan de dag legt voor opera. Prachtig is het moment dat het orkest de achtergrondmuziek uit de eerste akte herneemt in de derde akte. Ook het koor zingt gewoonweg fantastisch.
Dit mag ook gezegd worden over de solisten. Wat een cast! Krassimira Stoyanova (Tatjana) ontroert met haar prachtige sopraanstem in de scène waarin ze wordt afgewezen, en ze de jongere versie van zichzelf troostend over de wang aait. Imponerend is de laagte van Mikhail Petrenko, haar echtgenoot. Beide zangers krijgen een terecht bravo van het publiek.
Ontzettend goed is ook de tenor Andrej Dunaev (de vermoorde Ljenksi). Zijn zinnen, zijn woorden, zijn tonen, ze blijven lang bij – wat zingt hij mooi! Niet zo mooi is Bo Skovhus als Onjegin. Hij klinkt als een onbehouwen vlegel en stelt teleur. Totdat er aan het einde iets gaat dagen. Hij ís een onbehouwen vlegel, hij ís een teleurstellend subject. Perfect gecast. Dus toch.
Jevgeni Onegin is tot en met 10 juli nog zeven keer te zien. Zie voor meer informatie de website van De Nederlandse Opera.
De auteur
38Reacties
Ook ik zag de voorstelling van afgelopen maandag en ik was zeer onder de indruk. Toch heb ik van diverse professionele recensenten en van mensen die vaak op deze site publiceren ronduit negatieve reacties gelezen. De aanpak van Herheim is blijkbaar erg controversieel. Enige voorkennis is wel handig maar het intelligente en gedetailleerd uitgewerkte concept is goed te begrijpen, getuige mijn medebezoekster die alleen de synopsis had gelezen maar het uitstekend kon volgen.
Inderdaad is het troosten van de jonge door de oudere Tatjana een prachtig moment (ik was het eerlijk gezegd vergeten omdat er zoveel betekenisvolle details zijn). Ook heel verrassend vond ik dat Gremin in zijn ‘kingsize’ bed aan het slot van de briefscène ongemerkt vervangen was door Onegin, daarmee Tatjana herinnerend aan het geluk dat haar ontglipt is. Dat Ljenski zich ontpopt als communist gaf een extra lading aan het duel; te weten dat een revolutie niet alleen haar eigen kinderen opeet maar ook broeders tegen elkaar opzet. De smakeloosheid van het decor dient ook een helder doel: de wansmaak en extravagantie van de ‘Nieuwe Russen’ (die misschien niet eerlijk aan hun geld zijn gekomen…) wordt ermee op de hak genomen. Gremin is namelijk een soort onderwereldfiguur met zijn lijfwachten en revolvers.
Dan kan er wel gesteld worden dat politiek geen rol speelt in het werk van Tsjaikovski, maar een regisseur is ook een kunstenaar die het recht heeft zijn eigen visie op de maatschappij te verwerken in zijn producties. Zeker wanneer, zoals hier, de emotionele impact van het oorspronkelijke werk kaarsrecht overeind blijft.
wat viel er nu niet te snappen aan deze regie? het klopte literair tip top. elke negatieve kritiek die ik in de recensies lees is pure mieren****erij, echt waar.
Een prachtig moment in de reportage die NTR-VPRO uitzond over deze productie: Jansons vraagt aan Herheim waarom hij Tatjana’s brief eigenlijk door Onegin laat schrijven. Het antwoord, in het bekende niet te volgen dieventaaltje dat de hedendaagse operaregisseur zo eigen is, luistert Jansons met stijgende verbazing aan, om Herheim vervolgens met een ironische, ik-probeer-je-te-volgen gezichtsuitdrukking een onnavolgbaar komisch “A moment….” toe te voegen. Jansons laat ook nog weten dat hij de ideeën van Herheim “interesting” vind, een dodelijke kwalificatie. Als hij ten slotte nog verklaart dat hij aan Poesjkin en Tsjaikovski eigenlijk genoeg heeft, hebben wij inmiddels een helder beeld van Jansons’ reserves.
Ik sluit me helemaal bij Martin aan – het was een verrijkende, prachtige ervaring.
Het was zonder meer prachtig (en DUUR!), maar het had totaal niets met ‘Onjegin’ van Tsjaikowski te maken.
Er komt ook geen DVD van – Jansons heeft “njet” gezegd.
Hij was het niet mee eens, met de veranderingen niet alleen in het libretto, maar ook in de muziek!
Prettig om hier zoveel positieve reacties te lezen over deze waanzinnige productie. Jammer dat Jansons zijn veto voor een DVD heeft uitgesproken, hiermee had De Nederlandse Opera echt hoge ogen kunnen gooien!
De laatste alinea van Martin hang ik boven mijn bed!:
“Dan kan er wel gesteld worden dat politiek geen rol speelt in het werk van Tsjaikovski, maar een regisseur is ook een kunstenaar die het recht heeft zijn eigen visie op de maatschappij te verwerken in zijn producties. Zeker wanneer, zoals hier, de emotionele impact van het oorspronkelijke werk kaarsrecht overeind blijft.”
Overigens heeft Herheim minder aan Tsjaikovsi gesleuteld dan Tsjaikovki aan Pushkin!
Remco, bedankt voor het compliment! En gelukkig dat ik vanmiddag mijn HD-recorder heb laten snorren als er geen dvd van komt. Toch vond ik ook niet alle aspecten van deze productie even geslaagd (de beer bijvoorbeeld) en het is zeker niet de Onegin waar ik het de rest van mijn leven mee zou willen doen. Maar sommige negatieve reacties waren zo hard en respectloos dat ik geneigd was juist het tegenovergestelde standpunt in te nemen. Het lijkt wel alsof het onder invloed van dit filistijnse kabinet bon ton is geworden om de draak te steken met avant-garde kunstenaars…
Dat Jansons er niet over te spreken is, zegt op zich weinig; een dirigent heeft niet noodzakelijkerwijs ook verstand van regisseren, kijk maar naar de oersaaie producties die Karajan indertijd ten tonele voerde. En natuurlijk is een opname of een concertante uitvoering van dit werk op zich al een prachtige beleving waar je ‘genoeg’ aan kunt hebben. Maar ik ga juist naar het theater om iets te zien waar ik zelf niet opgekomen zou zijn. Anders doe ik wel mijn ogen dicht bij een cd…
Merkwaardig dat een dirigent zo veel status heeft dat hij een njet kan geven omdat de regie hem niet bevalt. Laat Jansons (of elke andere dirigent) het dan bij zichzelf houden en zeggen: IK heb er MUZIKAAL een potje van gemaakt… ik kan zo veel beter dirigeren, dit kan beter niet op de DVD verschijnen. Maar dat hoor je een dirigent nou nooit zeggen.
Het ligt altijd aan een ander. Je kan iets mooi vinden of iets niet mooi vinden maar dat wil niet zeggen dat als jij het niet mooi vindt dat er dan ook niks van deugt.
Overigens vond ik het muzikaal net zo waanzinnig als de enscenering.
Ik heb de opera vanmiddag ook opgenomen en die ga ik voorlopig niet wissen.
Jansons’s veto gold/geldt _voornamelijk_ de _muzikale_ vrijheden die de regisseur zich permitteerde, zo is het mij verteld.
En _daar_ heeft hij er alle recht toe.
Van de muziek blijf je met je poten af, punt.
@Remco – opera heeft een librettist. En het libretto hoeft niet per se met de oorspronkelijke roman of het toneelstuk te kloppen, het is maar een uitgaangspunt.
Natuurlijk is Onjegin van Tsjaikowski geen Onjegin van Poesjkin, maar dat zijn Don Carlo, Luisa Miller (Schiller), Otello of Falstaff (Shakespeare) van Verdi evenmin. En dan hebben we nog Hamlet (Thomas), Faust (Gounod), Manon Lescaut (Puccini) en ….en …. en….
Maar een regisseur die het gegeven naar eigen hand zet (en hier heb ik het niet over updaten of moderniseren) of, nog erger, in de muziek gaat knippen … nee daar houd ik niet van.
De “Onjegin” productie was ZEER kostbaar, waardoor een paar andere opera projecten niet door kunnen gaan.
Nogmaals: het was prachtig om te zien, zeker spannend en het was fantastisch gezongen. Maar wat ik zag had niets, maar dan ook niets met “Onjegin” van _Tsjaikowski_ te maken.
Ben ontzettend blij voor een ieder die heeft genoten, houden zo!
Dan wordt het nog merkwaardiger: blijkbaar heeft Jansons wel de macht om een DVD tegen te houden maar niet de macht om te zeggen ‘van de muziek blijf je met je poten af’.
En ik bedenk nu dat Jansons er helemaal de persoon niet naar is om ook maar iets tegen te houden of te verbieden.
@Leen – die Regie hat das Wort.
@Basia e.v.a.: Welnee, niet de regie heeft het woord, we zetten gewoon een CD op van Onegin en dan heeft de muziek het laatste woord. Ensceneringen, opvattingen komen en gaan, en soms bevalt t een je iets meer dan het andere, de muziek is toch het fundament en de basis van alles, dat is stevig genoeg om al die ideeen en interpretaties te doorstaan, daarom zijn er zoveel mogelijkheden, het is organisch, daarom kan je er van alles mee en dat maakt het ook gewoon zo leuk! En als t allemaal waar is wat ik er over lees over Jansons kan ik me wel voorstellen dat je niet zo snel het dirigeerstokje de ring in gooit als je het er niet (helemaal, of helemaal niet) mee eens bent, je hebt toch een grote verantwoordelijkheid voor orkest en zangers, en voor je publiek, je gaat een verplichting aan, wel zo netjes als je dan gewoon je ‘ding’ doet.
NU IN UW THEATER: JEVGENI ONEGIN van STEFAN HERHEIM
Jammer eigenlijk dat Jansons niet een nog duidelijker statement maakte door zijn medewerking met een ferm “An Schlamperei mach ich nicht mit!” aan deze treurige vertoning te onthouden. Dat zou de zaak flink opschudden en hopelijk veel mensen de ogen openen. En dat is hard nodig. Met de zgn. “ongekende populariteit” van de opera is een publiek ontstaan dat een operavoorstelling bezoekt alsof het naar de film gaat: “Jevgeni Onegin” van Stefan Herheim met muziek van ene Tsjaikovsky. Men vergaapt zich aan de tenenkrommend goedkope foefjes die elke “moderne” regisseur tegenwoordig in huis heeft, en uit angst om niet voor vol of vooruitstrevend te worden aangezien slikt men alles voor zoete koek.
Je kijkt naar zo’n Onegin en je denkt, IEDEREEN ziet toch dat pijnlijk slechte “stille spel” van Bo Skovhus, iedereen voelt zich toch in de maling genomen door Herheims platte psychologie van de koude grond? Iedereen merkt toch dat al die krankzinnige ingrepen in het libretto regelrecht tegen de ziel van de opera ingaan? Iedereen die de tv-reportage heeft gezien, verkrampt toch bij de hoeveelheid niet te volgen humbug de die deze regisseur over ons uitstort? (Jansons’ reactie schetste ik al hierboven.)
Maar nee, de Kleren van de Keizer bepalen de mode. Inderdaad Basia, die Regie hat das Wort. Om met Herman Kuiphof te spreken: “Zijn we er toch ingetuind!”.
Waarom laat men het publiek na afloop de voorstelling niet digitaal een cijfer geven, cijfer voor regie, uitvoering, algehele indruk.. klaar! Nu zijn er flinke discussies gaande die in feite ook nergens toe leiden, behalve dat je knus onderling je hart lucht… misschien zou het publiek dat meer tijdens een voorstelling moeten doen, het hart luchten, hoeft niet perse tijdens de muziek, maar gelijk na de 1e akte bv al (ok we zijn dan wel geen italianen maar dat kunnen we best…)
Leuk idee van dat punten geven Gerard, maar houdt dat ook in dat er alleen nog maar voorstellingen mogen worden gemaakt die vermoedelijk met een 7 of hoger worden gehonoreerd? Dat zou toch al te veel naar musical-toestanden neigen.
Niets vind ik heerlijker dan in elke plaats een andere Onegin te kunnen zien, die net weer een andere invalshoek biedt op het stuk.
De Nederlandse Opera (in de persoon van Pierre Audi) heeft ooit gezegd dat er in Nederland te weinig operatraditie is om echt ‘Regietheater’ te bieden aan de bezoekers (een belachelijke term overigens, zonder regie immers geen theater) en dat hij operavoorstellingen wil maken/programmeren voor bezoekers die het stuk voor het eerst gaan zien. Ik kan met dat standpunt enigszins voorstellen (al zou het mijn keuze niet zijn), maar voor de Onegin mag er toch wel bij verteld worden dat dit inmiddels al de 3e productie van Jevgeni Onegin is bij DNO sinds het Muziektheater. Blijkbaar is iedereen de vorige bleke, mislukte, o zo libretto-getrouwe produkties al weer vergeten…….
@Basia ik wil er maar mee zeggen dat een opera niet af is in libretto- of partituurvorm, maar uitsluitend leeft bij de herinterpretatie van een dirigent en regisseur. Een CD of een concertante opvoering maakt nog geen opera.
Remco – zonder regisseur geen opera?
Een CD of een concertante opvoering maakt nog geen opera?
Laat mij niet lachen!
Je kan opera hebben zonder de regisseur (lang leve de Matinee!).
Je kan opera hebben zonder de dirigent.
Je kan opera zelfs zonder het orkest hebben.
Maar je kan geen opera hebben zonder de zangers en daar gaat het om.
Laten we wel zijn: opera gaat _voornamelijk_ over het zingen.
Voor een vioolconcert heb je een violist nodig, voor “Hamlet monoloog” een goede acteur af anders (in mijn geval) een leesbril.
Je kan net zo, of wellicht zelfs meer van genieten zonder de tussenkomst van een regisseur.
Het is natuurlijk fantastisch als de regie, het orkest en de dirigent ook goed zijn, dan krijg je een MUZIEKTHEATER. Maar om van de/een opera te genieten heb je het niet nodig.
Overigens: ik vond de _tweede_ Onjegin in de regie van Johannes Schaaf wellicht niet optimaal, maar toch echt mooi, ik heb hem drie keer gezien. Piotr Beczala als Lensky ….. ja, dat was pas LUXE!
De eerste Onjegin vond ik heel erg slecht, weet niet meer van wie de regie was.
We hebben inmiddels ook al drie (als niet vier!) verschillende Giovanni’s, Cosi’s en Tristan’s gehad. Twee (of waren het ook al drie?) Elektra’s, Salome’s, Traviata’s, Boccanegra’s, Kat’as, Godunov’s, Hollanders en Ballo’s, derde Parsifal is op zijn weg ….
Maar in de 25 jaar nog geen een Trovatore, Forza, Manon L. Manon, Il Trittico, Faust, Lucia, Nabucco…..
Niets van Meyerbeer, Mercadante, Menotti, op Adams en Glass na geen Amerikanen. Onze EERSTE Billy pas vorig jaar meegemaakt, maar waar blijft The Turn of the Screw?
Waar blijft Khovanstchina?
En ik kan doorgaan, hoor!
Gelukkig bestaan er cd’s.
#Basia: Grappig dat je Piotr Beczala aanhaalt. Geweldige tenor, én verklaard tegenstander van het regietheater. (@Remco: we spreken van regietheater wanneer de regisseur en niet de dirigent de touwtjes in handen heeft. Vergelijk het met een Manager Food and Beverages die aan het roer van een oceaanstomer staat.)
Piotr Bezcala verwoordde het in een interview zo:
“A lot of the modern directors I’ve worked with don’t like opera, they say opera is dead and they have to save her from herself and bring her back to life. It’s completely mad, as if a woman is just walking down the street, minding her own business, and two guys drag her to the floor to give her artificial respiration — but she doesn’t need it.”
Prachtig beeld, die vrouw die tegen het asfalt gesmeten wordt en gepenetreerd wordt met kunstmatige ademhaling. Toch blijft de vraag: waarom zijn het alleen of voornamelijk de professionals -dirigenten, vakmusici- die van zulk gezond verstand getuigen? Als je nu weer die Hans Haffmans (die ik overigens hoog heb zitten) bezig zag in dat interview met Herheim. Geen kritische vraag gesteld, en maar ja knikken en maar popi jopi samen door dezelfde deur met vriend Stefan.
Het publiek is al volledig gebrainwasht, gedrild door de Regisseur Sergeant-Majoor.
“Waar gaat opera over, mannen?!”
“Over invalshoeken, sergeant!”
“Juist, mannen!”
Mijn hoop is gevestigd op de Jansons en Bescala’s van deze wereld. En laten we ook de chefdirigent van de Komische Oper Berlin, Carl St. Clair, niet vergeten. Die walgde zo van de Fidelio-regie van Benedikt von Peter dat hij de handdoek in de ring gooide. De sergeant van dienst had namelijk bevolen dat er vuilniszakken over het toneel moesten vliegen ‘om het failliet van het theater te symboliseren’.
Invalshoek!
@Basia daar ben ik het nou hartsgrondig mee eens, een hele hoop stukken waar DNO wel eens zijn tanden in mag zetten!
Betreffende de invalshoek laat ik het hierbij, het wordt zo’n eindeloze discussie die hier al heel vaak gevoerd wordt en ook helemaal niet meer over de ensceneringen zelf gaat. Maar om met The Terminator te spreken: I’ll be back! Ach, jullie lusten me waarschijnlijk rauw 😉
Vooruit dan, nog één vraag aan Olivier: hoe zou een kapitein koken?
@Basia: je noemt het, Turn of the Screw, kan me nog erg de opvoeringen in de jaren 80 herinneren in het (ouwe) Circus Theater Scheveningen. Beklemmend en intrigerend stuk altijd, prachtig voor stemmen en het kleine orkest geschreven, Britten kon dat als geen ander! Het is maar goed dat niet alle uitvoeringen top zijn, dat houd je dan ook scherp en weet je weer waarom je het ene wel, en het andere niet goed vindt. En net zoals Strawinsky’s Sacre het zonder ballet goed doet zo kunnen de meeste opera’s gelukkig ook prima zonder regie/enscenering, dan gaat het waar het uiteindelijk om draait, de zangers, de woorden en de muziek, iets anders heeft een componist doorgaans ook nooit voor ogen gehad, daarna begon voor hem vaak de lijdensweg. Het lijkt me ook trouwens wel moeilijk als je regisseur bent, in de 19e eeuw bestond er niet zoiets als een regisseur die zn stempel op een werk drukt. Je wilt anno 2011 als regisseur zowiezo niet hetzelfde doen als je voorganger en moet je zoeken naar nieuwe invalshoeken. Lijkt me een grote uitdaging, voor je het weet zit je gevangen in een soort eigen concept waaraan alles moet voldoen..maar een regisseur die de muziek van binnen en buiten kent lijkt me wel essentieel, en dat is volgens mij ook vaak het probleem (idee: de regisseur eerst uitgebreid ondervragen over zijn muzikale kennis over het te regisseren werk, en hij moet de meeste thema’s kunnen neurieen…ik vermoed dat velen de test niet zullen doorstaan….een Muzikale Inquisitie (M.I.)…ik ben voor;-))
En ik sluit me bij Remco aan en sluit hierbij mijn deelname aan de discussie af, die arme server wordt zo maar voller en voller;-)
Hoe een kapitein kookt is irrelevant, want dat laat hij over aan zijn kok, van wie iedereen aanvaardt dat het een ondergeschikte is, gezien het verschil in kennis, kunde, vervangbaarheid en verantwoordelijkheid. Hier is overigens het recept waar je om vroeg:
“KIP VAN DE KAPITEIN: Verhit de boter in een pan en fruit hierin de kleingesneden uien en de uitgeperste teentjes knoflook 3 minuten. Voeg de fijngehakte groene pepers en de geraspte gemberwortel toe en fruit alles onder regelmatig omscheppen nog 2 minuten. Voeg de stukjes kip toe en bak deze rondom lichtbruin. Voeg het water, de santen, de kurkuma en wat zout toe. Breng het geheel aan de kook. Draai de hittebron laag en laat de stukjes kip zonder deksel op de pan ca. 45 minuten zachtjes sudderen tot ze gaar zijn en het stoofvocht tot een dikke saus is gereduceerd. Leg de stukjes kip op een schaal en schenk er de saus over. Bestrooi het gerecht met het amandelschaafsel.”
Niks bijzonders maar wel lekker! 🙂
Jammer dat door zo’n regie alle aandacht voor de prachtige muziek verloren dreigt te gaan. Gisteravond de voorstelling bezocht en zeer genoten van orkest/dirigent en het puike solistenensemble. De regie was ergerniswekkend maar daar heeft DNO tegenwoordig een patent op. In Nederland ben je helaaas wel aangewezen op het DNO om ook eens wat anders te zien dan het ijzeren repertoire dat de gezelschappen uit het voormalig Oostblok in de regio laten zien. De Nationale Reisopera uitgezonderd en ook de regies daar zijn veelal heel wat meer te pruimen Gelukkig ga ik in juli nog naar drie voorstellingen in het festival van München om te zien hoe het ook kan (Elisir d’amore, Tristan und Isolde en Lucrezia Borgia).
Basia.
een foutje je geeft aan dat de N.O nog geen Lucia heeft gedaan in de 25 jaren.maar helaas onjuist er is wel een Lucia geweest.
En wel in 2007 november,met o.a Mariola Cantarero en Cinzia Forte,Ismael Jordi als Edgar en Tassis Christoyannis als Enrico.
o.l.v. Paolo Cariganiani..
Ben het met je eens wacht al jaren op mijn lievelingsopera N.lLa Forza del Destino,latste keer in nederland was door de Nationale Reisopera,jaren geleden.Wanneer Wanneer.
@Chris – je hebt volkomen gelijk, sorry! Ik vond de productie zo verschrikkelijk dat ik hem blijkbaar totaal uit mijn geheugen heb verbannen.
Het wachten is inderdaad nog op een aantal misschien ‘ouderwetse’ maar ooit terecht populaire werken. Toch heeft DNO haar repertoire de laatste jaren steeds meer verbreed en is de eenzijdige focus op Duits en 20e-eeuws repertoire allang voorbij. Behalve de Lucia in 2007 hebben we recent toch ook een aantal Bellini’s gehad, waar naar mijn idee in het verleden enigszins op werd neergekeken. En in 2009 La Juive, dat zou pakweg twintig jaar geleden ondenkbaar zijn geweest! En wat te denken van Rameau en Cavalli? (hoewel dat Basia misschien niet zo kan boeien). Maar er blijft natuurlijk genoeg te wensen over, zo hoop ik zelf op scenische uitvoeringen van Brittens Death in Venice en Busoni’s Doktor Faust.
Ik vond het allemaal wel meevallen hoor, met die muzikale ingrepen. Eigenlijk was het enige de blikkerige luidsprekermuziek, verder was zelfs de koorpassage aan het begin van de derde akte in ere hersteld, een stuk dat vaak sneuvelt.
Jammer dat Jansons zijn veto heeft uitgesproken, want het is in veel opzichten een interessante productie. Niet alles werkt, voor mij persoonlijk, maar het is verfrissend om een regisseur aan het werk te zien die vanuit het feitelijke bronnenmateriaal werkt (de muziek, en in dit geval ook duidelijk Poesjkin) en die alles goed dooracht heeft. Er zit in ieder geval een duidelijke visie achter. Dat de dirigent die visie niet snapt zal niet de eerste keer zijn, en ik hecht weinig waarde aan de waardering van een dirigent voor de regie van een bepaalde productie. Laten we het erop houden dat niet alle dirigenten intellectuele zwaargewichten zijn. Hun mening over een conceptuele regie doet er dan niet zoveel toe…
Ik proef in de waardering voor deze productie toch weer dat toontje wat zo vaak klinkt: alsof er een, vaststaande manier is om een werk te brengen en te intepreteren. Ook hierboven: “het had totaal niets met ‘Onjegin’ van Tsjaikowski te maken.” Dat is niet waar: het had totaal niets te maken met ‘Onjegin’ van Tsjaikowski zoals JIJ VINDT dat ‘Onyegin’ van Tsjaikowski zou moeten zijn. Dat is een subjectief waardeoordeel, dat hier tot objectieve maatstaf wordt verheven.
Benjamin schreef: “het is verfrissend om een regisseur aan het werk te zien die vanuit het feitelijke bronnenmateriaal werkt (de muziek, en in dit geval ook duidelijk Poesjkin) en die alles goed dooracht heeft”.
Ik vermoed toch dat Poesjkin verbaasd zou zijn over bijvoorbeeld de twee astronauten en de soldaten in sowjetuniform op het podium.
Ik vond de regie heel ergerlijk. Het leek er op dat de regisseur opera eigenlijk maar heel saai vindt en het daarom probeerde op te leuken door er allerlei zelfbedachte sketches doorheen te vlechten.
Bijvoorbeeld in de dramatische scene voor het duel, als Ljenski zingt over wat wellicht zijn laatste ogenblikken op aarde zijn, lopen er allerlei schimmen van boeren en arbeiders over het toneel, die door sowjetsoldaten tot doorlopen worden aangemaand.Ik vond dat eerlijk gezegd heel afleidend en begrijp niet hoe dat getuigt van goed doordenken van het bronnenmateriaal.
Voor mij paste de opera in de rij van Ercole Amante, Salomé en Romeo en Julia
De beide TV-uitzendingen, via Mezzo (met uiteraard Franse ondertiteling en enkele verwijzingen naar volgende programma’s) en via Nederland 2 (met de gebruikelijke drop-outs), heb ik gezien en zekerheidshalve opgenomen. Met een reactie heb ik bewust gewacht tot ik ook de voorstelling in het Muziektheater had gezien. Muzikaal vond ik het in één woord schitterend, alhoewel Bo Skovhus, een grote naam toch, mij wat tegenviel: hij kwam in de laagte tekort. Over de enscenering valt te twisten (dat is ook wel gebleken), maar ik heb bij DNO slechtere gezien (de Da Ponte-trilogie, Salome, Roméo et Juliette, Les vêpres siciliennes, om er maar eens enkele te noemen). Het gerucht gaat kennelijk, dat Maris Janssons het uitbrengen van de voorstelling op DVD blokkeert vanwege ingrepen van de regisseur in het muzikale domein. Zo hier en daar bespeur ik daar begrip voor. Nu acht ik Janssons zeer hoog, maar hier zit hij m.i. toch echt fout. Als hij al bezwaren had en heeft als boven omschreven, dan had hij daar in de voorbereiding van de productie iets anders mee moeten dan die ingrepen accepteren om vervolgens slechts een vete uit te spreken over het uitbrengen van de DVD. Dat vind ik een zwaktebod bij uitnemendheid.
In mijn reactie had i.p.v. “vete” natuurlijk “veto” moeten staan. Excuus!
Gisteren geweest, de een na laatste voorstelling. Voor mij is het een topvoorstelling, een van de beste van DNO ooit. De zangers zijn geweldig, met Stoyanova voorop. Wat een schitterende stem en ook bühnepresence heeft zij! Hier en daar zelfs een vleugje Callas – mede door die rode Tosca jurk. Het schijnt de eerste keer te zijn dat ze de rol van Tatjana zingt, ze lijkt er voor geboren! Ik heb ook genoten van Dunaev en Petrenko. Skovhus stelde mij ook wat teleur, was minder stemvast dan ik had verwacht. Hij kreeg niet bijzonder veel applaus. Tot ik mij bedacht dat hij bepaald geen sympathiek personage is en daarom het publiek niet voor zich wint. Wat de regie betreft hielp het dat ik de voorstelling op tv had gezien. Het maakte dat ik meer snapte. Ik ben het met de recensent eens dat de regie verwondering en bewondering wekt, het zit verduiveld goed in elkaar. Ljenski’s aria over de lente die voorbij is werd zo ook een treuraria over de beloftes van het communisme die waren ontaard in terreur. Zo zijn er vele interessante aspecten die maken dat je nog lang blijft nadenken over deze voorstelling.
Heb vandaag de laatste voorstelling gezien: topzangers, fantastisch
KCO en toneelbeeld, regie was puur poëzie.
Verpletterend feest voor oog, hart en oor, het HF waardig.
Is het niet fantastisch, zo veel discussie over opera? Pierre Audi kan tevreden zijn.
ach, ach: komt er geen DVD van deze uitvoering? Ik vond deze Onjegin het mooiste wat ik ooit in het Muziektheater heb gezien en gehoord. De flash-back maakte het verhaal zó sterk: geluk dat voor handen was maar werd verspeeld. Herheim vertelt tegelijk het verhaal van de Sovjet Unie: de belofte van een nieuwe wereld die tot een orgie van geweld werd. Het is nu maanden later en ik hoor in mijn oor Stoyakova en Skovhus nòg zingen: tak blizko.. Het was zo dichtbij.
Ik had de DVD graag gekocht. Dus Jansons beslist voor ons dat dat niet mag?
Ben voorlopig blij op 23-6-11 m`n videoband met de live-uitzending
door Mezzo te hebben laten meedraaien…
Volgens het laatste nummer van Gramophone komt Jevgeni uit op dvd.
Blijkbaar hebben Jansons reserves tegen deze productie een DVD release niet in de weg gestaan! http://www.opusarte.com/en/tchaikovsky-eugene-onegin-de-nederlandse-opera.html
Geef mij maar Tcherniakov!