Boeiende en zeer diverse muziek heeft Rob Zuidam geschreven voor zijn nieuwe opera Adam in Ballingschap. Echt meeslepend werd het welbekende verhaal echter niet tijdens de wereldpremière in Amsterdam, en daar was vooral de regie debet aan.

Adam in Ballingschap gaat over de zondeval van Adam en Eva en is gebaseerd op een toneelstuk van Joost van den Vondel. Gisteren (5/6) ging de gloednieuwe opera – geproduceerd door De Nederlandse Opera en het Holland Festival – in wereldpremière in de Stadsschouwburg Amsterdam.

De noten die Zuidam bij het bekende verhaal heeft gecomponeerd zijn intrigerend en – vooral – heel divers. Lichte beweging à la Johann Strauss, filmmuziek die regelrecht uit een thriller lijkt te komen, volromantische lyriek, sterke ritmiek met veel percussie: Zuidam heeft een scala aan stijlen uit de kast getrokken.

Dat maakt de opera lekker afwisselend. En toegankelijk, want het werk is opvallend tonaal voor een hedendaagse componist. De sferen die het Radio Kamer Filharmonie (overigens niet altijd even overtuigend) onder leiding van Reinbert de Leeuw neerzet, sluiten goed aan bij de tekst en de handelingen op het toneel, waardoor er geen nodeloze barrières worden opgeworpen. Iets wat nog wel eens het geval is in moderne muziek.

Tijdens sommige passages (met lange dialogen) kakt het verhaal in, maar dat is meer te wijten aan de regie. Guy Cassiers heeft een grauw, stil toneelbeeld gecreëerd. Of in wat minder verbloemende bewoording: het is saai. Het enorm grote, Grieks aandoende beeld van een ontveld mens, die in kleermakerszit met zijn rug naar het publiek zit, is interessant, maar je raakt er op een gegeven moment op uitgekeken.

En er is niets dat die leegte opvangt. De regie bestaat voornamelijk uit projectie van beelden op de rug van het beeld en een scherm daarachter – iets wat overigens niet goed uit de verf komt als je aan de zijkant van de zaal zit. Verder gebeurt er niets. Het acteerspel is nihil, de beweging op het toneel nog minder. Een dooie, kleurloze bedoening voor wat voor het paradijs door moet gaan.

Daar komt bij dat Claron McFadden een moeilijk te plaatsen Eva is. Ze zingt knap, maar is zo agressief. Zeker in de hoogte is ze scherp en bijtend. Ze mag dan een vrouw zijn die sterk genoeg is om haar man te overreden om dezelfde misstap als zij te begaan, maar ze is ook een vrouw die pas net haar eerste stappen op aarde heeft gezegd, de eerste stappen van de mensheid. Voor iemand die ‘net komt kijken’ is ze te veel kracht, te weinig kinderlijke verwondering.

Dan klinkt de knappe Lenneke Ruiten (Gabriël) qua stemkarakter meer als Eva. Ze zingt met haar aangename sopraan fris en helder door haar partij heen. Net als overigens de rest van de – grotendeels Nederlandse – cast. Altijd mooi om te zien dat Nederlandse stemmen ook kwaliteit in huis hebben.

Bariton Thomas Oliemans is een mooie Adam, met een forse, brede stem, die over de juiste zachte tint beschikt om zijn karakter geloofwaardig te maken. Jeroen de Vaal zingt een lyrische Belial en Huub Claessens een boosaardige Lucifer. Harry Peeters had als Uriël in de ‘finale’ wat donderender gekund, zoals de Commendatore in Don Giovanni. De Rey van wachtengelen wordt goed gezongen door het Vocaal ensemble, dat soms regelrecht uit een kerk lijkt te zijn gestapt.

Maar ondanks de goede inzet van deze zangers ontstaat er geen productie die je helemaal meesleept in een verhaal of een psychische worsteling, die je boeit van begin tot eind. De opera als geheel blijft daarvoor te veel op een afstandje staan.

Adam in Ballingschap is tot en met 13 juni nog vijf keer te zien in de Stadsschouwburg Amsterdam. Meer informatie: www.dno.nl.