Over de discografie van Der Schatzgräber zijn we gauw uitgepraat: er bestaat maar één opname. Ongelofelijk hoe dit grote succes van Franz Schreker verwaarloosd is.

Van één van de beste (volgens sommige kenners de beste) opera’s van Franz Schreker bestaat er maar één opname, Capriccio 60010-2. Daar moeten we het maar mee doen en dan ook nog eens als we het te pakken krijgen, want de box met twee cd’s is inmiddels uit de catalogus.

De uitvoering werd in 1989 live opgenomen in de Hamburgse Staatsoper en is ‘mwhoa’ – sorry voor het taalgebruik, maar ik wil het fatsoenlijk houden. Er is behoorlijk in de partituur geknipt en de zangers, veelal van naam (althans toen), voldoen maar matig.

Gabriele Schnaut is een maatje te groot voor Els. In de meest lyrische passages moet ze haar dramatische sopraan zeer kunstmatig klein houden, waardoor ze heel erg instabiel en soms ronduit vals klinkt. Over haar vibrato praat ik niet eens.

Ook Josef Protschka heeft te weinig lyriek in zijn stem om ons te doen geloven dat hij de bard Elis is. Soms is hij gewoon aan het schreeuwen.

Gerd Albrecht behoorde altijd tot mijn lievelingsdirigenten, zeker als het om moderne muziek gaat, maar daar ligt precies het probleem: Der Schatzgräber is niet modern. Je benadert hem niet vanuit Schönberg of Hindemith, maar je gaat uit van Wagner en je komt Mahler tegen, waarna je zijdelings Zemlinsky en Korngold passeert. Wedden dat Richard Strauss goed naar Schreker had geluisterd?

Schreker zelf
Op het hier moeilijk verkrijgbare label Symposium (1271/1272/1273) is een paar jaar geleden een prachtige box met drie cd’s verschenen met historische opnamen van Schreker zelf als dirigent. Hij dirigeert veel uit zijn eigen werk, waaronder ook een drietal fragmenten uit Der Schatzgräber.

In 1923 heeft hij met het Philharmonischer Orchester Berlin ‘Nachtgesang’ en het ‘Zwischenspiel’ vastgelegd en uit 1927 stamt de opname van het slaapliedje uit de derde akte. Het wordt gezongen door Maria Schreker, de vrouw van de componist. Haar stem is licht, haar frasering adembenemend en dan de ‘sehnsucht’… Kijk, zo hoort het!

Sinaisky
Een jaar of tien geleden heeft Chandos twee cd’s met orkestrale muziek van Schreker uitgebracht, gespeeld door het BBC Philharmonic onder leiding van Vassily Sinaisky. Op CHAN 9797 staat onder andere de ‘Symphonie Interlude’ uit Der Schatzgräber. Sinaisky weet als geen ander onverholen erotiek, weemoed en verlangen naar boven te halen, waarbij hij de onderhuidse spanning intact laat.

Het is werkelijk ongelofelijk dat Schrekers eerste en allergrootste succes (de opera werd in de jaren twintig maar liefst 44 keer uitgevoerd!) zo totaal is verwaarloosd, zelfs toen de ‘Entartete’ componisten langzamerhand op de affiches terug werden gebracht.

Laat ik maar Paul Bekker, een toen toonaangevende muziekcriticus citeren: ,,…not since Tristan has there been a musical work of such intoxicating sonic splendor, a melodic eloquence of such sweetness and tenderness, an expansive structure of such power…”

De Nederlandse Opera opent op zaterdag 1 september het seizoen met Der Schatzgräber. Hieronder een fragment van de orkestrepetitie: