Sinds 1982 verwent de cd ons met krasvrije opnames van ruim 70 minuten lang, genoeg voor opera-aktes en liederencycli. Maar hoe lang gaat dat nog voortduren? Met het oog op de huidige ontwikkelingen lijkt het schijfje zijn langste tijd te hebben gehad. Vele nieuwe mogelijkheden om klassieke muziek te beluisteren dringen zich op. Een serie over de toekomst van de cd. Of wat er dan ook voor in de plaats zal komen.

De cd is nog niet verdwenen, kijk maar in uw eigen cd-kast. Het ligt niet voor de hand dat u al uw cd’s gaat wegdoen om alleen nog maar online of vanaf uw computer naar muziek te luisteren. Al vinden sommige mensen het handig om hun cd’s naar de computer te ‘rippen’, zodat ze makkelijk te benaderen en af te spelen zijn. Maar downloaden, zoals in vorige afleveringen van deze serie werd beschreven, en online luisteren zijn onmiskenbaar uitbreidingen van het spectrum.

Beluisteren en downloaden kan ook op YouTube. Dat begon als de plek waar geestige filmpjes uit de familiesfeer werden opgeslagen en toegankelijk werden gemaakt voor anderen. Voor de ontwikkeling van film maar ook voor muziek heeft de website grote veranderingen betekend. De limiet van 10 minuten per filmpje is allang losgelaten en beeld en geluid zijn tegenwoordig ook high-definition.

YouTube begint steeds meer een globale tv-zender te worden. Maar wie wel eens over de website surft, heeft gezien dat lang niet alle filmpjes bewegend beeld hebben. Opnamen van lang geleden maar ook recente cd’s worden vaak met een plaatje van de hoes online gezet. Zo is YouTube ook een wereldwijde jukebox.

Die functionaliteit van YouTube wordt in deze aflevering bekeken. Er is voor YouTube geen speciale software nodig, alles draait in de internetbrowser. Het testpanel uit eerdere afleveringen van deze serie – met een veelbelovende Russische sopraan, Duitse en Nederlandse zangers en een zeldzame opera van Donizetti – dient weer als zoek- en proefkonijn.

De naam Olga Peretyatko is goed voor 350 hits op YouTube. Op het kanaal van ‘absinth1987’ vinden we de eerste twee stukken van haar cd La bellezza del canto. Een foto staat in plaats van film bij twee liederen van haar cd. Met wat verder klikken kost het niet veel moeite om bijna alle stukken van haar cd als filmpje met foto en muziek te vinden.

Verschillende radio-opnamen, waarschijnlijk door fans op YouTube gezet en niet op cd te krijgen, zijn makkelijk te vinden. Bijvoorbeeld een Parijse opname met een fragment uit I Capuleti e i Montecchi van Bellini.

Er zijn op YouTube ook afspeellijsten. Iemand verzamelt dan clips die je als luisteraar achter elkaar kunt beluisteren en die in volgorde afgespeeld worden. Ene ‘mar41marg’ maakte afspeellijsten van Olga Peretyatko maar ook van andere zangeressen als Anne Schwanewilms, Aafje Heynis en Christina Deutekom. Met eenmaal klikken krijgt u dan urenlang muziek op uw pc, meestal zonder bewegend beeld. De filmpjes van Deutekom bijvoobeeld zijn meestal voorzien van een foto, het geluid is af en toe dat van een krakende lp en soms wat beter. Ook hier staan verschillende radio-opnamen.

Van Martha Mödl zijn niet, zoals op Spotify, complete cd’s te vinden, maar het aanbod is met bijna 300 clips niet onaanzienlijk. Op het kanaal van ‘addiobelpassato’, die in totaal meer dan 10000 filmpjes op YouTube zette, staat een Martha Mödl-playlist met 27 onderdelen. Mödl is onder meer te horen als Brünnhilde, met Furtwängler in Italië en als Lady Macbeth.

Ook in het testpanel zit Maarten Koningsberger. Zoals veel zangers heeft hij een eigen kanaal op YouTube, waar vooral videofragmenten van tv-uitzendingen te vinden zijn. De playlist voert u onder meer langs Mahler en Purcell. Er is ook een clip te vinden met een cd-fragment: Schuberts ‘Frühlingstraum’ uit Winterreise. De hoes van de cd staat prominent in beeld, maar het is slechts één van de liederen uit de cyclus.

Audio en video zijn te vinden bij de opname uit Boekarest van Händels Susanna, een werk dat Koningsberger ook in het Concertgebouw met veel succes onder leiding van William Christie uitvoerde. Er is hiervan geen playlist, u moet zelf de stukjes achter elkaar kiezen.

Caterina Cornaro figureerde in het testpanel als zeldzaam werk uit het opera-repertoire, maar een zoekopdracht in YouTube geeft toch nog 150 hits. De eerste is een lange clip met video en zeer matige kwaliteit audio. Interessanter is een playlist van aria’s uit de opera van Donizetti van onder andere Montserrat Caballé en Leyla Gencer. Duidelijk door een liefhebber op YouTube gezet, met aan het begin van de clips in krulletters de informatie over de titel.

Er zijn veel losse clips met legendarische namen die een paar minuten duren maar er staat ook een opname van de hele opera, met onder andere Montserrat Caballé, gemaakt in Parijs in de Salle Pleyel. Voor iedere acte is er een aparte clip.

Popliefhebbers zoeken op YouTube naar ‘full album’ en vinden dan van alles, maar zoeken op namen van bekende operazangers en ‘full album’ levert niet veel op. Er staan overigens wel veel complete opera’s in audio op YouTube. Eenvoudig te vinden zijn bijvoorbeeld opnamen met Callas. La Bohème, een opname uit 1956, staat er integraal op, met naast Callas nog Giuseppe di Stefano en Anna Moffo. Zo staan er verschillende complete opera’s met Maria Callas online.

Een recente Suor Angelica uit Covent Garden is te vinden, en ook de meer dan vier uur durende Meistersinger von Nürnberg met Theo Adam, René Kollo en Helen Donath onder Von Karajan.

De – vermoedelijke – radio-opname van La Traviata uit de Metropolitan Opera met Angela Gheorghiu en Jonas Kaufmann uit 2006 staat compleet op YouTube.

U kunt de muziek op YouTube online beluisteren, maar wie de muziek onderweg mee wil nemen op een mp3-speler vindt op internet veel programma’s waarmee clips kunnen worden gedownload, vaak met de optie meteen als mp3 op te slaan.