Ik draaide Mimes bankschroef aan, ik lag in bed met Erda en ik probeerde (helaas tevergeefs) wat whisky uit Wotans karaf te snoepen. Jaloers? Kom naar de tentoonstelling Bravissimo! in museum TwentseWelle in Enschede en maak hetzelfde mee.

Tussen het cultuurhistorisch en natuurhistorisch erfgoed van Twente staat sinds 2 juni ook opera in TwentseWelle, een prachtig, nog niet zo oud museum in Enschede. De tentoonstelling Bravissimo! is gemaakt door de Nationale Reisopera en markeert de nieuwe start van het gezelschap, dat het na een subsidiekorting van 60 procent dit jaar over een andere boeg heeft moeten gooien.

Bravissimo! is allesbehalve een “sentimental journey”, stelt huisdramaturg, educator en – voor de gelegenheid – curator Ben Coelman, als hij me naar het startpunt van de tentoonstelling leidt: een vitrine met de gouden ring waar Wagners Ring des Nibelungen om draait.

Coelman kiest ervoor om niet met een hoop “ouwe meuk” de 58 jaar dat de Reisopera inmiddels in Enschede huist langs te lopen. Op een fascinerende serie oude affiches, een groep historische foto’s en een filmpje over de Reisopera-geschiedenis na wordt er dan ook weinig teruggeblikt in de tentoonstelling.

“Waar het mij om gaat is: wat is opera en wat voor gezelschap hebben wij?” zegt Coelman. “Ik wil van dichtbij laten zien hoe opera gemaakt wordt en heb er daarom voor gekozen om niet het hele verleden uit te stallen, maar een paar scènes uit de Ring na te bouwen. Je kunt alles van dichtbij bekijken en mag alles aanraken.”

Volgens Coelman is theater illusie, maar kun je nooit genoeg van die illusie weggeven – je beleving in het theater zal er niet om veranderen. Het is voor de liefhebber juist reuzeinteressant om de magie van opera dichter te naderen.

Daar blijkt hij helemaal gelijk in te hebben. Na opgewarmd te worden in een tunneltje waar inzing-, inspeel- en stemgeluiden je omringen, loop je regelrecht de Ring-productie in die Antony McDonald van 2009 tot en met 2012 met zoveel succes in Enschede ensceneerde.

Op het kleine oppervlak van de expositieruimte heeft het technische team van de Reisopera zeven Ring-scènes volledig opgebouwd, als een soort tableaux vivants, inclusief poppen met kostuums. En daar mag je vrijelijk in rondlopen. Maartje van Weegen of Reisopera-directeur Nicolas Mansfield begeleidt je met een klein half uur Nederlandse of Engelse tekst op een podcatcher – een audioapparaatje dat je bij elke scène langs een scanner kunt halen om de toelichting te starten.

Of het voor iemand die de Enschedese Ring niet kent ook zo interessant is, weet ik niet, maar ikzelf heb drie van de vier delen nog op mijn netvlies staan en keek mijn ogen uit. Versterkt door fragmenten van Ed Spanjaards directie op de achtergrond kwam de cyclus weer helemaal tot leven.

Kunt u zich de stationsbank uit het slot van Das Rheingold nog herinneren? Hier kun je rustig plaatsnemen tussen Loge en Donner en letterlijk voelen waar hun kostuums van zijn gemaakt. En werp je een blik achter je, dan zie je de reusachtige laarzen die Fasolt en Fafner droegen.

Tegenover deze scène is de smidse van Mime te zien uit Siegfried. Prachtig om te voelen hoe nep al het ‘ijzer’ is dat er op het toneel zo realistisch uitzag.

Intrigerend vind ik ook het boudoir van Erda, eveneens uit Siegfried. Je kunt plaatsnemen achter haar kaptafel of bij haarzelf op het bed gaan zitten. Je kunt zien van wie ze brieven ontving (er ligt een stapeltje post op haar bureau) of je kunt op de foto gaan met haar bedienden.

De details in een scène als deze zijn verbluffend. En dat geldt voor meer scènes. Neem Wotans privévertrek uit Die Walküre. Naast een whiskykaraf, een sigaar, het boek Great Battle Fleets van Oliver Warner en een dikke pil over ‘zivilprozessordnung’ heeft hij zelfs een ingelijste foto van Erda op zijn bureau staan, zo naar hem toegekeerd dat niemand in de zaal het ooit zal hebben gezien.

Het zijn dit soort details die je doen beseffen met hoeveel liefde en passie de Ring-productie is gemaakt. Een doorsnee werknemer zou nooit de moeite hebben genomen om decors en kostuums zo verfijnd af te werken, aangezien het publiek toch te ver weg zit om het te zien. Maar doorsnee is deze Ring allesbehalve.

Bravissimo voor deze enerverende close-up van het vakmanschap dat achter opera schuil gaat. En nogmaals bravissimo voor de onvergetelijke Ring-productie van McDonald. Dat was toch echt iets bijzonders.

Bravissimo! staat nog tot en met 29 september in museum TwentseWelle en is te zien van dinsdag tot en met zondag van 11.00 tot 17.00 uur. Tip: de Reisopera opent op 22 september zijn seizoen met Tristan und Isolde. Combineer uw bezoek aan die voorstelling of de voorstellingen op 25 en 28 september met een bezoekje aan Bravissimo.