Onderdeel van het opera- en muziektheateraanbod van het Holland festival is het vijfde deel, Rome, van the CIVIL warS uit 1984. Op de tweede opera die Philip Glass en Robert Wilson creëerden, in opdracht van de Opera di Roma, was hard gestudeerd. Dat leverde een sterke, aantrekkelijke uitvoering op vol toegankelijke muziek en zang.

Artistiek directeur Pierre Audi, aangesteld met onder meer de verwachting dat hij het accent op opera en muziektheater zou vergroten, beleefde gisteravond een ‘finest hour’ met overal opera in Amsterdam. Op strategische posities in de stad was er modern, heel modern en klassiek muziektheater.

De driehoek, met zeer ongelijkzijdige hoeken, liep van Nationale Opera & Ballet via het Muziekgebouw aan ’t IJ naar de Westergasfabriek. Het publiek kon kiezen uit de klassieke Falstaff, de moderne muziek van Philip Glass en het avant-gardewerk van Luigi Nono.

In het Muziekgebouw was Rome, het vijfde en laatste deel van the CIVIL warS, te horen. In ZaterdagMatinee-opstelling, met het Radio Filharmonisch Orkest, het Groot Omroepkoor en in de spits vocalisten als Cécile van de Sant, Sarah Hershkowitz en Jaco Huijpen.

Waar een complete uitvoering van the CIVIL warS zo’n twaalf uur en vele miljoenen zou vergen is Rome is met een kleine twee uur een hanteerbaar project. Het bestaat uit drie delen, verbonden door interludes. Muzikaal is het handschrift van Philip Glass goed leesbaar. Series van thema’s, waarover lange instrumentale en vocale lijnen glijden, onverwachte, abrupte overgangen en tempowisselingen, die vind je ook in Einstein on the beach.

Een verschil met dat werk is dat Glass hier veel traditioneler instrumenteerde, voor een ‘gewoon’ orkest. En ook de vijf vocale partijen klinken klassieker. Zeker de noten die in de altpartij van mezzosopraan Cécile van de Sant (Earthmother) stonden, deden denken aan veel ander werk uit het operarepertoire. Dat is geen toeval in dit voor de Romeinse opera in operaland Italië gemaakte werk. Iets anders was dat voor de sopraan en de tenor. In hun partituur zaten fragmenten, vooral in de hoogte, die mij niet erg aangenaam in de oren klonken en die me pijnlijk leken voor de stembanden van de zangers.

Het minst interessant in dit werk zijn de spreekstemmen, in deze uitvoering vanaf tape te horen. In het tweede deel komt de tekst van generaal Robert E. Lee, gesproken door Robert Wilson, van band, evenals de stem van Laurie Anderson als de jonge Mrs. Lincoln. Het was net niet verstaanbaar, en zonder boventitels heeft zo’n element wel erg weinig zeggingskracht.

Het cv van dirigent Dennis Russel Davies is net zo’n mix van moderne muziek en klassieke opera als het werk van Glass. Zijn aandacht verdeelt hij tussen modern repertoire van onder anderen Hans Werner Henze en Philip Glass (die zijn Symphony No. 5 aan de Amerikaan opdroeg), maar hij is ook intendant van de opera in Linz. Wat hij nou zo goed deed, valt lastig te formuleren, maar letterlijk vanaf de eerste noten begon er een verhaal, een gebeurtenis op het podium, in een lijn die tot de allerlaatste klanken doorliep. Hij werd slechts onderbroken door een pauze, die er ook heel goed niet had kunnen zijn.

Davies had uitzicht op het zoals altijd uitstekende Groot Omroepkoor, dat op de veeleisende partij die Glass componeerde was voorbereid door Martin Wright. Die was bijna tien jaar chef-dirigent van het koor en leidt sinds het seizoen 2013/2014 het koor van de Staatsoper in Berlijn.

Sopraan Sara Hershkowitz zong naar ijle hoogten en bleef goed overeind in die klimtocht. Jaco Huijpen deed dat als Hercules ook, zij het naar de andere kant van het muzikale spectrum. Ideaal gecast voor de klassiek aandoende partij van Earthmother was Cécile van de Sant, die een indrukwekkend aandeel had in de uitvoering.

De kapitale S in de titel van het complete werk moet symboliseren dat het in the CIVIL warS gaat om meer dan de Amerikaanse burgeroorlog. In het deel dat gisteravond werd uitgevoerd, klinkt van het gruwelijke en onacceptabele van oorlog niet veel door. Dat maakte het ook wat ‘ongevaarlijk’. Maar vocaal, artistiek en zelfs theatraal beleefde het publiek in het Muziekgebouw aan ’t IJ een mooie avond.

De uitvoering van Rome is opgenomen door Radio 4 en wordt op vrijdag 20 juni om 20.00 uur in het Avondconcert uitgezonden.

Zie voor meer informatie de website van het Holland Festival.