Iedere zomer eindigt de Place de l’Opera-redactie het operaseizoen met een berg onbesproken cd’s. In de serie ‘Cd-zomer’ plukken we iedere donderdag een genegeerde titel uit de stapel. In aflevering 6: Cherubini’s volstrekt onbekende ‘comédie héroïque’ Lodoïska.

De cd in één zin

Le Cercle de l’Harmonie, Les Éléments en een nagenoeg volledig Franse cast spelen en zingen onder leiding van Jérémie Rhorer de opera Lodoïska van Luigi Cherubini, live opgenomen in Venetië en Rome in oktober 2010. (Naïve AM 209)

Hebben we inderdaad wat gemist?

Absoluut. Luigi Cherubini zit in een te schaduwrijke hoek van het operarepertoire en alle pogingen om hem daar uit te halen, verdienen mijns inziens lof. Het is toch bizar dat iemand waar componisten als Beethoven, Schumann, Wagner en Brahms de hoogste waardering voor hadden vandaag de dag zo’n inferieure positie inneemt ten opzichte van precies diezelfde componisten?

Los daarvan: Lodoïska is een vermakelijke opera. De benaming ‘comédie héroïque’ slaat de spijker op de kop. Het stuk vertelt hoe de Poolse graaf Floreski zijn geliefde Lodoïska probeert te redden uit het kasteel van de tiran Dourlinski. Met hulp van de nobele Tartaren-leider Titzikan slaagt hij in zijn missie. En de liefde overwint… Het had een Disney-sprookje kunnen zijn.

Vijf plussen en minnen

+ Lodoïska was een belangrijk werk in de ontwikkeling van de Franse opera. Cherubini nam het populaire genre van de opéra-comique, tot dan toe vooral ‘makkelijk’ entertainment, en voegde er meer drama en betere, inventievere muziek aan toe. Dat vleugje ‘héroïque’ tilde de ‘comédie’ naar een hoger plan en bezorgde Cherubini zijn eerste grote succes. Alleen al vanwege die historische waarde is het boeiend om deze zeldzame opname te beluisteren.

+ Cherubini’s partituur verveelt geen moment. Zijn muziek is vlot, toegankelijk en origineel. Er zijn (onder meer) vernuftige aria’s, vlugge ensemblestukken en luisterrijke koorscènes. Mij bevalt in het bijzonder de orkestratie, die heel de opera door op eenvoudige maar trefzekere wijze de tekst en de actie ondersteunt.

+ Dit is de eerste complete opname van Lodoïska op periode-instrumenten. Een goede keuze? Ik vind van wel. Le Cercle de l’Harmonie speelt onder Jérémie Rhorer met veel pit en vuur. Hun rappe, transparante begeleiding zweept de scènes voort. Voor ademhalen is doorgaans geen tijd. Neem het formidabele kwartet ‘Non, non perdez cette espérance’ uit de tweede akte. Wat een race!

+ De cast kan een grote pluim krijgen. Tenor Sébastien Guèze (Floreski) is een perfecte lyrische held, elegant en met jeugdige bravoure gezongen. Philippe Do’s tenor is een slag lichter, maar dat past wel bij de wat komische rol van Titzikan (een niet-barbaarse Tartaar, iets waar iedereen zich zeer over verwondert). Armando Noguero zingt een grappige Varbel (het Leporello-achtige hulpje van Floreski), Pierre-Yves Pruvot is een uitstekende slechterik en Nathalie Manfrino (Lodoïska) laat haar forse, dramatische stem allerminst ondersneeuwen tussen al die mannenstemmen.

+ Het cd-boek van deze uitgave ziet er niet alleen fraai uit (hardcover), maar staat ook boordevol interessante achtergrondverhalen over Cherubini, Lodoïska en de opéra-comique in het algemeen (in het Frans en Engels). Bovendien bevat het het volledige libretto (Frans, Engels en Italiaans). Zo breng je een onbekend werk onder de aandacht!

Zomertip

Cherubini werd weliswaar in Florence geboren, maar bracht het grootste deel van zijn componerende jaren door in Parijs. Daarmee staat hij midden in een illuster rijtje buitenlandse componisten die het Franse muziekleven mede vormgaven: Lully, Gluck, Meyerbeer, Offenbach…

Reden genoeg om een bezoek aan Parijs te brengen, een bloemetje te leggen bij het graf van Cherubini (let op: vier meter verderop ligt Chopin) en het beluisteren van deze opname af te wisselen met het opsnuiven van de rijke Parijse muziekhistorie.

Slotnoot

Het cd-boek vermeldt een paar eerdere, helaas mislukte, pogingen om Lodoïska opnieuw op de kaart te zetten: in Milaan (1950), Rome (1961) en Montpellier (1989). Het is te hopen dat deze opname er wél in slaagt om Lodoïska terug te brengen op de operatonelen. Al gebiedt de eerlijkheid me te zeggen dat ik die kans niet heel hoog inschat. Bekendheid gaat doorgaans boven kwaliteit in de programmering van operabazen. Liever een gegarandeerde volle zaal bij de 1003e Don Giovanni dan gegarandeerde marketingproblemen bij de eerste Lodoïska…