Hij kreeg voor zijn eerste solo-cd carte blanche van platenmaatschappij Phaedra en koos Schubert. Tenor Peter Gijsbertsen nam, begeleid door pianist Jozef de Beenhouwer, negentien liederen van de Duitse romanticus op. “Ik wilde mijn nek uitsteken met een complete Schubert-cd”, zegt de zanger over zijn vocale eersteling, Nacht und Träume.

Tijdens een tournee met Don Giovanni in Vlaanderen kwam Peter Gijsbertsen in contact met Luc Famaey, eigenaar en producer van het platenlabel Phaedra. Die nodigde hem uit voor een opname van liederen van de Vlaamse componist Jef van Hoof, die vooral bekend werd door zijn strijdliederen. “Als cadeau kreeg ik carte blanche voor een eigen cd. Luc zei dat hij graag Schubert wilde, maar ik mocht het repertoire als ik wilde ook verbreden. Je kunt je met heel veel liederen profileren, maar ik koos ervoor om de hele plaat aan Schubert te wijden.”

De opnamen vonden afgelopen april plaats in de Blauwe Zaal van deSingel in Antwerpen. Daar was door het voorspoedige verloop van de Van Hoof-opnamen onvoorzien tijd over. In twee dagen namen Jozef de Beenhouwer en Peter Gijsbertsen hun cd op. “Het was onverwacht, maar we hadden het repertoire uitgebreid gerepeteerd en try-outs gedaan, dus we waren er klaar voor.”

De tenor realiseert zich dat veel van zijn collega’s werk van Schubert hebben opgenomen. “Het was een gok, maar ik hoop dat de mensen mijn versies mooi vinden.”

Clean

Gijsbertsen luisterde al lang geleden naar helden als Dietrich Fischer-Dieskau en Peter Schreier. “Wat zij ook zingen, het is altijd muzikaal. Zeker Schreier: als hij zingt, heeft hij mijn aandacht en laat hij me niet meer los.”

Als tenor heeft Gijsbertsen vooral naar andere tenoren geluisterd. Peter Anders bijvoorbeeld, die in de eerste helft van de vorige eeuw zijn zangcarrière had. “Wat me trok, was zijn volle stemgeluid en zijn legato, de manier waarop de noten in elkaar overgaan. Zoals er in het verleden gezongen werd, zou ik het nu niet meer doen. Men gebruikte veel ‘portamento’, het verbinden van een noot met een volgende hogere of lagere. Ik vind het persoonlijk muzikaal mooier als Schubert iets ‘cleaner’ wordt gezongen.”

Gijsbertsen leerde Jozef de Beenhouwer kennen via Luc Famaey. Meteen bleek dat het op muzikaal gebied klikte tussen de pianist en de zanger. “In de manier waarop we trouw aan de partituur zijn en zoeken naar de juiste interpretatie, zaten we op een lijn. Als Jozef een intro speelde van een lied, hoorde ik meteen of ik het mooi vond, en omgekeerd.”

Nacht und Träume

Voor de liederen op de cd kon Gijsbertsen kiezen uit de zeshonderd die Schubert in zijn leven componeerde. “Ik had er al een aantal op mijn repertoire. Daarnaast kwam Jozef met suggesties. Uiteindelijk eindigden we met een lijst van dertig liederen. Die ben ik gaan studeren. Daarbij vielen er een paar af, maar er kwamen er ook weer enkele bij.”

“We hebben tijdens de opnamedagen 21 stukken opgenomen, waarvan er 19 de cd hebben gehaald. ‘Die Forelle’ staat erop. ‘Erlkönig’ hebben we niet gekozen, dat is zo’n beroemd lied en daarmee zo beladen.”

De cd is genoemd naar één van de liederen, ‘Nacht und Träume’. Die titel slaat terug op het karakter van de liederen. “We hebben nagedacht over verschillende volgordes. In de eindversie is er verschil tussen de eerste en tweede serie liederen. In de eerste gaat het om ‘Fruhling’ en ‘Träume’, om rust en opgewektheid. In de tweede serie is het nacht. Die serie is meer ingetogen en de dood komt hier en daar aan bod als thema.”

Niet manipuleren

De eerste takes van de opnamesessie vielen bij het samenstellen van de cd meestal af. “De spanning was groot. Phaedra neemt de verantwoordelijkheid, er is een opnamelocatie, er zijn mensen. Dat maakt nerveus en daardoor zat ik vocaal soms vast. Het moet muzikaal en vocaal goed lukken en de balans moet kloppen; daar is juist ontspanning voor nodig. Dat was bij mijn eerste opnamen wat tegenstrijdig.”

De zanger lette in de studio ook zelf op het geluid en de opstelling van de microfoons. “Ik ben eigenwijs genoeg om me daarmee te bemoeien. Je kunt ter plekke veel bijregelen en ook na afloop valt er nog wel aan de balans te sleutelen.”

Gijsbertsen is tevreden over de manier waarop zijn stem en de piano klinken. “Het is niet heel direct opgenomen, de stem heeft enige afstand tot de microfoon, maar bij het luisteren van de uiteindelijke cd merkte ik dat de balans optimaal is. De piano is zeker bij Schubert belangrijk en die klinkt uitstekend.”

In de studio wordt ernaar gestreefd ieder lied onder zo veel mogelijk dezelfde omstandigheden op te nemen. De afstand tot de microfoon is steeds gelijk. “Ík ben degene die moet zorgen voor het variëren in intensiteit, niet de techniek”, legt Gijsbertsen uit. “’Frühlingsglaube’ moet anders klinken dan ‘Nachtstück’. Je kunt niet met de techniek manipuleren.”

De definitieve cd werd gemaakt aan de hand van drie mixen van de opnames, waarbij de balans tussen de stem en de piano en de hoeveelheid galm verschilde. Alle betrokkenen waren het snel eens over wat de juiste mix was.

An die Musik

De zanger luisterde kritisch toen het eerste doosje met cd’s thuis werd afgeleverd. “Ik kan afstand nemen en beoordelen of het muzikaal en interpretatief okay is. Daarbij ben ik behoorlijk kritisch op mezelf.”

In één van de stukken op de plaat, ‘An die Musik’, schreef tekstdichter Franz von Schober hoe de kunst “mein Herz zu warmer Lieb entzunden” heeft. Peter Gijsbertsen kan zich volledig vinden in die zin. “Voor mij zegt dat lied hoe ik in essentie over muziek denk. Zonder muziek zou het leven wel heel lastig worden.”

De plaat vindt inmiddels zijn weg naar de kenners en liefhebbers. Hij is verkrijgbaar via de grote webwinkels en de website van het label Phaedra, als fysieke cd of als download. Eind dit jaar neemt Peter Gijsbertsen met hetzelfde team van Phaedra een cd op met liederen van Richard Strauss.

Hieronder een clip van ‘Ständchen’, gezongen tijdens de cd-opname: