YouTube-portret: Pierre Boulez (1925-2016)
De Franse componist, dirigent, auteur en pianist Pierre Boulez is op dinsdag 5 januari in zijn woonplaats Baden-Baden overleden. Hij werd 90 jaar oud. Een portret in beeld van één van de meest toonaangevende musici van de afgelopen eeuw. Met dank aan YouTube.
Boulez werd geboren in het Franse plaatsje Montbrison. Nadat hij eerst wiskunde had gestudeerd in Lyon, begon hij in Parijs aan een muziekstudie, als pupil van Olivier Messiaen en Andrée Vaurabourg. Messiaen maakte hem bekend met de twaalftoonsmuziek. Boulez borduurde daar vervolgens op voort met de techniek van het serialisme, een stroming waar hij één van de boegbeelden van werd.
Niet alleen in zijn composities, maar ook in verschillende boeken en andere publicaties ontpopte Boulez zich als groot voorvechter van abstractie en experiment in de muziek. Hij nam daarbij geen blad voor de mond. Zo zei hij eens dat wat hem betreft alle Franse operahuizen opgeblazen mochten worden.
Vanaf de jaren zestig begon Boulez minder te componeren en trad hij steeds vaker op als dirigent. Zo was hij chef-dirigent van het BBC Symphony Orchestra en muzikaal directeur van de New York Philharmonic. Daarnaast dirigeerde hij als gast tal van andere beroemde orkesten in de wereld.
Op operagebied was Boulez vooral bekend van zijn optredens bij de Bayreuther Festspiele. Zo creëerde hij samen met regisseur Patrice Chéreau in 1976 één van de bekendste producties van Der Ring des Nibelungen, ter gelegenheid van de honderdste verjaardag van Wagners magnum opus. Op YouTube vindt u The making of the Ring, een documentaire over die omstreden Ring-productie van 1976.
Als componist waagde Boulez zich niet aan opera. Hij schiep echter wel de nodige vocale werken. Eén daarvan, Pli selon pli, dirigeerde hij in september 2011 nog in de NTR ZaterdagMatinee in het Concertgebouw, met Barbara Hannigan als soliste.
Hieronder een fragment van dat concert:
Een ander vocaal werk van Boulez dat standaardrepertoire werd, is Le marteau sans maître. Hieronder de volledige compositie, in een uitvoering van het Callithumpian Consort.
Hoe Pierre Boulez zijn muziek zelf beschouwde, is te horen in onderstaand interview met Universal Edition. De eerste vraag gaat over voorgaand werk, Le marteau sans maître.
Boulez gaf als dirigent niet alleen vele concerten (tot aan 2012 toe), maar maakte ook talrijke opnames. Vorig jaar bracht Deutsche Grammophon een boxset uit met 44 cd’s vol twintigste-eeuwse muziek die Boulez voor het label had opgenomen.
Boulez was een voorbeeld voor veel andere twintigste-eeuwse componisten, evenals voor veel collega-dirigenten. Bijvoorbeeld Sir Simon Rattle:
Een prachtig inkijkje in Boulez’ werkwijze als dirigent én in zijn eigen werk is onderstaande opname van een repetitiesessie bij de Wiener Philharmoniker, waar hij werk van Alban Berg en van hemzelf dirigeerde.
https://www.youtube.com/watch?v=NmlWJOUwU64
https://www.youtube.com/watch?v=d2oDDvCG9vY
https://www.youtube.com/watch?v=TP8WZEYI_es
Tot slot een Amsterdamse herinnering aan Boulez. Hieronder dirigeert hij bij het Koninklijk Concertgebouworkest de zevende symfonie van Gustav Mahler:
https://www.youtube.com/watch?v=aqFwWah5ioE
De auteur
27Reacties
over de doden niets dan goed, maar de schade die de man heeft toegebracht aan de klassieke muziek en de Franse klassieke muziek in het bijzonder is “without pair”……………
Dat is nogal een constatering. Zou je eens wat voorbeelden kunnen geven?
Een tijdperk is ten einde en dat stemt droevig maar tegelijk dankbaar dat we Boulez zo vaak hebben kunnen horen. Het is een voorrecht om in hetzelfde tijdperk als zo’n geniaal man en verbijsterend musicus te hebben geleefd. Van Mahler kan je alleen maar dromen hoe een uitvoering onder zijn leiding klonk, maar van Boulez hebben we het zelf kunnen ervaren. Zijn uitvoeringen van Mahler, Wagner, de Tweede Weense School, Bartók, Stravinsky, Debussy, Ravel, zijn tijdgenoten en bovenal van zijn eigen werk zijn een mijlpaal in de geschiedenis en hebben mij ongelofelijk veel geleerd en verrijkt. Bij elk concert kwam ik met een torenhoge verwachting en toch verblufte Boulez me altijd bij de eerste maten door zijn glasheldere stijl, zijn ritmische precisie en zijn sensuele kleuring. Zijn eigen muziek vind ik van een betoverende en ongrijpbare schoonheid en dan vooral als hij zelf dirigeerde. De architecturale opbouw en de spanning, magie en mysterie die hij in een uitvoering wist te leggen waren ongeëvenaard. Helaas zullen we nooit meer uitvoeringen van zijn eigen werk op dat niveau kunnen horen, want geen enkele dirigent kan in de verste verte hier aan tippen. Ook zijn informele inleidingen, forums over de eigentijdse muziek, zijn bereidheid om altijd uitleg te geven, zijn humor, intelligentie en vriendelijkheid hebben diepe indruk op me gemaakt.
Thank you Mr. Boulez!
Als Wagnernoviet matig ik me geen oordeel aan over Boulez` interpretatie van zijn Bayreuth-Ring maar ik kan wel zeggen dat ik heel gek ben met mijn DVD`s daarvan.
vraag maar eens aan Michel Legrand (trouwens een veel, veel betere componist) wat hij van de ik citeer ‘vriendelijke’ Boulez vindt…Je kan het ook gewoon googelen. En mijn two cents? Een componist van niemanddalletjes gesteund door de (links) gesubsidieerde cultuurpolitici. En als dirigent vond ik hem nou ook niet zo bijzonder. Een laatste stuiptrekking van de politiek-correcte ‘ons kent ons’ subsidiemaffia die media aandacht…Arm Aafje kreeg veel minder aandacht. Binnen een decennium is deze man vergeten en terecht, maar hij rust in vrede.
Beste Fred,
Wat jammer dat u blijkbaar gestrand bent gebleven in de gevaarloze schemerzone van tamelijk betekenisloze componisten als Legrand!
Was Boulez een paradepaardje van de politiek correcte linkse lobby (wij hebben deze kreten al eerder gehoord van vaderlandse cultuurbarbaren!)?
Wat een kortzichtige visie, dan zouden tevens componisten als Adès, Widmann, Glanert, Dusapin en Eötvös b.v. om maar een paar te noemen die de muziek (èn opera!) van onze tijd tot ongekende hoogte hebben gebracht gedegradeerd moeten worden volgens uw denkwereld tot notenkrakers van het ergste soort.
Smaken verschillen gelukkig en Boulez als componist en dirigent heeft gelukkig geen propaganda nodig van welke politieke/artistieke hoek dan ook: hij heeft met zijn muziek èn geschriften (heeft u deze ooit gelezen??) de ogen en oren van talrijke muziekliefhebbers èn denkers opengegooid en waar nodig schoongeveegd, het is te hopen dat toekomstige generaties hem naar waarde zullen kunnen beoordelen maar een ding staat vast: zelden heeft de westerse muziek zo’n markante persoonlijkheid gekend met een eigen geluid en artistieke invulling, een les voor velen die tegenwoordig rondlopen muziekjes rondstrooiend ter consumptie van de grootste gemene deler.
Vriendelijke groet,
Mauricio Fernandez
Beste Mauricio,
Heb eens moeten glimlachen met uw ontroerende reply. Maar het baat niet en ja ik vind Michel Legrand een veel grotere componist dan Pierre Boulez en de toekomst zal me gelijk geven. Het is het soort componisten die U braafjes opsomt die er o.a. mee hebben voor gezorgd dat de grote massa heeft afgehaakt van het klassieke genre.
Muziek voor de happy few, die geen kat draait of beluisterd tenzij de ons kent ons crowd. Je mag’m hebben maar zeggen dat Michel Legrand een betekenisloze componist is, tsja wat wil je dan nog….
Jouw crowd komt nog niet aan de knieen van een legrand, Nino Rota, Morricone, Carlysle Floyd of een Gilbert Bécaud. En dan heb ik het nog nbiet over Korngold….
Blijf zogezed verder genieten van het genie Boulez die weinig of nooit gedraaid of gespeeld wordt en in een subsidievrije samenleving aan de band had moeten werken om den brode te verdienen.
Allez misschien had hij nog muziekleraar kunnen worden want als componist van Mahler vond ik’m ook niet erg bijzonder in vergelijking met Mengelberg, Walter, Fried, Haitink of een Chailly.
To each his own…
Mvg
@Fred: in de laatste alinea bedoel je uiteraard dirigent i.p.v. componist.
Beide heren (@Fred en @Mauricio)zijn er uitermate bekwaam in een groot aantal componisten op te sommen, maar aangezien dit bij mijn beste weten een operamagazine is, was het interessanter geweest te vernemen wat volgens hen de betekenis van Pierre Boulez voor de opera is geweest.
@Fred: aangezien de uitvoering van zijn Bayreuth Ring veertig jaar na dato nog steeds spraakmakend is (wat je er ook van mag vinden), kun je toch moeilijk ontkennen dat althans een gedeelte van zijn werk de tand des tijds een klein beetje weet te weerstaan.
@Mauricio: het is ´of the topic´, maar uw opmerking dat componisten als Adès, Widmann, Glanert, Dusapin en Eötvös (ook) de opera van onze tijd tot ongekende hoogte hebben gebracht, intrigeert me. Wellicht kunt u enkele voorbeelden noemen? Ik ken ze niet, maar laat me graag door een wijzer mens beleren.
Beste Onno,
Om te beginnen, ik heb gelukkig de waarheid niet in pacht en z.g.wijsheid is in de muziek en kunst i.h.a. maar een zeer relatief gegeven!
Bij het noemen van de componisten die in mijn optiek de opera in onze tijden tot grote hoogte hebben gebracht heb ik mij louter laten leiden door persoonlijke ervaringen, hetzij in het theater hetzij in de concertzaal. Van huis uit ben ik altijd huiverig geweest voor opnamen op welke drager dan ook, opera is en blijft een theatervorm die je absoluut in het theater c.q. concertzaal moet ondergaan om een oordeel te kunnen vellen en, alles is uiteraard onderhevig aan persoonlijke vorming/smaak of hoe je het maar wilt noemen.
Dit gezegd hebbende, beperkt ik mij hierbij tot een paar werken van de door mij genoemde componisten die in mijn opvatting van wezenlijk belang blijken te zijn geweest (of nog zijn) voor de ontwikkeling van het genre:
Adès: Powder her face/The Tempest
Widmann: Babylon (de première aan de Beierse staatsopera een paar jaar geleden was een ongekende triomf en mensen stonden dagenlang in de rij om kaarten te kunnen bemachtigen. Let op: de meeste waren jongeren die nooit eerder een voet in de opera hadden gezet en de uitgelaten sfeer had wel iets van een regelrecht popconcert!)
Glanert: Caligula/Solaris
Dusapin: Faustus, the last night
Eötvös: De drie zusters
Ik heb bewust iemand als Henze buiten beschouwing gelaten want zijn werken behoren inmiddels tot de ‘klassieken’ van het moderne operarepertoire, o.m. Boulevard Solitude, Elegy for young lovers, The Bassarids en L’Upupa.
Vriendelijke groet,
Mauricio Fernandez
Bij DNO dirigeerde Boulez een briljante uitvoering van Schönberg’s Moses und Aron (12 letters!). Later herhaalt in Salzburg. Er was een onvergetelijke uitvoering van Janácek’s Uit een Dodenhuis als gastvoorstelling in Het Holland Festival.
Boulez zal ook posthuum een controversieel figuur blijven.Dat heeft hij voornamelijk aan zich zelf te wijten. In de sterk gepolariseerde vijftiger en zestiger jaren heeft hij in woord en geschrift vele categorische en intolerante uitspraken gedaan. Wie na de Tweede Wereld Oorlog termen gebruikt als totaal serialisme en op het hoogtepunt van het McCarthyisme in de Verenigde Staten tonale componisten met bijna hetzelfde fanatisme vervolgt valt wel iets te verwijten. Boulez was te intelligent om niet de ironie van zijn uitspraken te zien.
(Bron: Richard Taruskin’s The Oxford History of Western Music Volume 5 The Late Twentieth Century)
@Onno : tsja die ring doet het nog steeds door de combinatie, de hype er rond, Chereau en de juiste zangers, of Boulez hiermee zijn stemple heeft gedrukt als Wagner dirigent daar heb ik mijn twijfels over. Niet dat hij slecht is (heb ik ook nooit gezegd) maar beter dan Solti of een Thielemann (om de andere groten van het verleden maar niet op te sommen)neen, dat houdt geen steek. Zijn bolero vond ik interessant maar het @is niet mijn desert Island disc
@ rudolph: ironie? Vergeet het maar kwam recht uit zijn hart, de nijd, afgunst en jaloezie tov (hier ben ik weer mijnheer Fernadez) van Legrand grensde aan het ziekelijke….
Genoeg aandacht aan Boulez. Ca suffit 🙂
Helaas maakt het laatste commentaar van Fred het onmogelijk om daar op te reageren. Echt beneden alle peil. Het internet is al vol met reaguurders, deze site nog niet hoopte ik.
Bij Boulez moeten we wellicht onderscheid maken tussen zijn betekenis als componist/dirigent, ik zie niet hoe men daar aan kan twijfelen en zijn meningen over en gedrag tegenover andere componisten die niet strict ‘in de leer’ waren. Net las ik een interview met hem uit 2010, redelijk recent dus, waarin hij zich denigrerend over Hindemith uitlaat. Onwaardig, de gebezigde termen als kundig enz. krijgen een negatieve lading, m.i. geheel onterecht als we over Hindemith praten.
Neemt niet weg dat Boulez een geniale componist was. En de grote massa ? Die gaat naar Canto Ostinato en de rest.
@Mauricio: dank voor uw overzicht. Ongeveer de helft van de werken die u noemt, zijn mij onbekend. Wat er ongetwijfeld mee te maken heeft dat ik een liefhebber ben en geen kenner, maar wellicht ook bewijst dat er in Nederland maar weinig operahuizen (theaters etc.) zijn die modern repertoire opvoeren.
Pierre Boulez. Ik maakte voor het eerst kennis met hem via een elpee waarop hij onder meer de Drei Orchesterstücke van Berg dirigeert met het BBC Symphony Orchestra (‘Boulez conducts Berg’). Met de voor hem zo karakteristieke onderkoelde, maar met terugwerkende kracht verzengende passie. De tweede elpee was de uit diezelfde tijd – 1968 – daterende opname van Boulez meesterwerk Pli selon pli met hetzelfde ensemble en de Poolse sopraan Halina Lukomska. Ik was toen helemaal om, en ben alles van en onder Boulez blijven verzamelen. In de eerste helft van de jaren negentig van de vorige eeuw ging een lang gekoesterde jongensdroom in vervulling en kon ik een reeks diepte-interviews met Boulez realiseren die inmiddels ook zijn heruitgegeven: mijn boek – de herdruk verscheen bij Uitgeverij Nieuwe Druk – Wegen naar Boulez. Aan die interviews, de concerten en repetities onder Boulez met de Wiener Philharmoniker en het Koninklijk Concertgebouworkest, bewaar ik fenomenale herinneringen. Boulez mag dan nog zo’n autoriteit zijn geweest, de wijze waarop hij die voor het voetlicht bracht werd onafgebroken getypeerd door een zeldzame combinatie van ongeveinsde charme en eruditie zonder onverschillig welke kapsones. Dat laatste was hem totaal vreemd. Wat ik mede en vooral zo bewonder in Boulez is zijn compromisloosheid in combinatie met een ultiem ontwikkelde smaak. En hoe hij de banaliteit en nietszeggendheid van een componist als Sjostakovitsj ontmaskerde. In dat laatste stond hij vrijwel (helaas) alleen, met als enige mij bekende uitzondering Marius Flothuis, die destijds als artistiek directeur van het Concertgebouworkest, Boulez in Nederland zijn debuut liet maken. Hoezeer Boulez en Flothuis ook van elkaar mogen verschillen, een ondubbelzinnige onkreukbaarheid hebben ze zonder ook maar de geringste twijfel met elkaar gemeen. Bovendien was het Flothuis die zei dat Boulez de grootst levende musicus is (en nu helaas: was). Het valt vurig te hopen dat de erfenis van Boulez op waarde geschat gaat worden en dat het vertekende beeld dat sommigen – daaronder bepaald niet de geringsten, men denke aan Reinbert de Leeuw c.s; het is nog steeds een grof schandaal dat door de invloed van laatstgenoemde niet Boulez maar Kagel de Erasmusprijs in de wacht mocht slepen – van hem geven zal worden gecorrigeerd. Voor mij is in ieder geval boven iedere twijfel verheven dat als er een componist in de 20e en 21e eeuw heeft bestaan die qua diepgang en draagwijdte kan worden vergeleken met Bach, Beethoven, Wagner en Debussy, het Pierre Boulez was.
Bedankt Maarten voor deze zeer lezenswaardige getuigenis.
Ik bedoelde geen verbale ironie noch dramatische ironie maar situationele ironie, Fred. Boulez was zich wel degelijk bewust van het contrast tussen zijn uitspraken en de tijd waarin hij die deed.
Zijn uitspraken over andere componisten zijn soms vermakelijk maar vaak niet meer dan soundbites. Sjostakovitsj, de fastfood Mahler. Over Messiaen: Dat is geen componeren maar juxtaponeren. Om maar te zwijgen over het feit dat sommige composities van Messiaen melodieën bevatten en in C groot eindigen.
Op latere leeftijd werd Boulez aanzienlijk milder en gaf hij toe dat hij vroeger een bully was.
Het zij me hopelijk vergeven, maar ik zou graag nog even ‘off topic’ willen blijven. Op deze site zijn duidelijk liefhebbers van de componist Boulez te vinden. Aan hen zou ik willen vragen of zij me kunnen uitleggen wat Boulez zo’n geniale componist maakt. Voor alle duidelijkheid: dit is geenszins een retorische, maar alleszins een oprechte vraag. Ik heb maar een paar werken van Boulez gehoord, maar ik heb er nooit veel plezier aan kunnen beleven – integendeel zelfs. Ik ben daarbij overigens de eerste om toe te geven dat ik te weinig mijn best heb gedaan om de ‘lastige muziek’ echt te leren kennen. Wellicht is er een ‘Boulez voor beginners’?
Freek : het leven is te komrt om met een Boulez voor beginners te starten. doe het niet en neem zo maar niet aan van wat hierboven allemaal pro (of contra) boulez werd neergepend.
Ik vind hem alles behalve geniaal, zijn werken vervelend en zijn dirigeren niet uniek of boven vele andere verheven.
Hij werd/wordt door een bepaalde muziekmaffia maar steeds door onze strot geduwd. Ik heb er noot aan toe willen geven. en ja hoor De Leeuw was correct (als het verhaal klopt) dat Kagel compositorisch meer voorstelt dan PB, alhoewel ik kagel nu ook niet zo denderend vind….Hij en zijn crowd zijn er deels verantwoordelijk voor dat jongere generaties afhaken van dat modern kattengeluid en kiezen voor de even slechte popmuziek. Neem een Vivaldi, een god/genie in mijn boekje tov van PB..heeft zo veel meer gedaan voor het ‘genre’ dan die verzuurde PB. Nogmaals een door mauricio ferdandez verguisde michel legrand stond torenhoog bOVEN PB verheven, ook als mens. Gewoon ff mijn mening, nogmaals, om het evenwicht te behouden.
Heb geen enkele muziek van PB in huis noch door hem gedirigeerd. (wat niet wil zeggen dat ik het niet gehoord heb)…..
Freek:Probeer Le Marteau Sans Maître als ballet van Maurice Béjart. Als de muziek je te veel wordt, heb je nog altijd de prachtige choreografie.
Het volgende stukje uit een interview met Boulez in The GUARDIAN is misschien verhelderend:
When I spoke to Boulez, during the rehearsals for the performances he will bring to London with the Ensemble Intercontemporain next week, he used words about his music you’d normally associate with composers of an earlier generation. He wanted “coherence”; he said his recent music was a kind of storytelling, and most surprisingly of all, he told me his music “expressed myself, simply that”, including his emotional life and spirituality.
For the composer who wanted to ditch romanticism and self-expression in music when he first shot to fame in postwar Paris, this kind of language is not just surprising, it’s shocking – like hearing the Pope swear or the Queen cuss. But that’s just another misreading of what Boulez’s music is about. Sure, you can spend obsessive hours thinking about how Boulez created the elaborate pitch structures in his 1955 masterpiece, Le Marteau Sans Maître. But you’re better off instead simply relishing the sultry atmosphere the music creates, the web of connections and allusions that Boulez conjures between René Char’s text and his writing for the seven-piece ensemble, including the exotic textures of guitar and xylorimba.
The concerns of Boulez’s music have often, in fact, been more conventional than either he or his apologists are prepared to admit. For all the open-ended structures and the mania for revision – Boulez is still refining and reimagining pieces that started life in the 1940s – his music does things that western composers have always wanted to do. It’s just that Boulez does them more extremely, more completely, than anyone had dared to before. For sure, the story that a piece such as Sur Incises tells isn’t one you could tell as a fairytale or a love story. The piece is a narration about sound, about the interplay and transformation of the timbres of the pianos, the harps, and the percussion instruments, into one gigantic super-instrument of infinite resonance and reflection. The drama of the music is how Boulez manipulates his musical textures to create moments of stasis and irresistible energy, and everything in between.
Jammer dat Boulez’s plannen voor een opera naar Beckett’s Waiting for Godot niet zijn doorgegaan.
Ik vind het niet erg als mensen niet van Boulez houden. Over smaak valt niet te twisten. Waar ik wel van schrik is het in sommige reacties naar voren komende deplorabele niveau van argumentatie, van onkunde en op onjuiste informatie gebaseerde vooroordelen. Iedereen die wil kan zich voor iets open stellen dat ver van zijn of haar bed ligt. Met Boulez is dat niet anders. Wie de moeite wil nemen om Boulez te leren waarderen als componist zou ik willen aanraden te luisteren naar de eerste Improvisation sur Mallarmé (het tweede deel uit Pli selon pli), dat een wonder van schoonheid is met een – voor Boulez – heel overzichtelijke structuur. Verder zijn de Notations I tot en met IV en VII voor orkest een geduchte aanrader en verder niet te vergeten Rituel in memoriam Bruno Maderna. Van de kleinschaliger werken verdient tevens Derive I aanbeveling, dat wordt geschraagd door schitterende harmonieën die even goed door een Debussy of Skrjabin geschreven hadden kunnen zijn. En, last but not least, is het bij Boulez net zoals bij alle echt grote muziek: om onder de bekoring van de schoonheid ervan te komen, hoeft men niet te zijn ingewijd in de keukengeheimen.
Maarten Brandt: Dank voor de mooie woorden voor Pierre Boulez. Uw boek ‘Wegen naar Boulez’ heb ik meerdere malen gelezen en nog steeds zoek ik er vaak dingen in op. Altijd weer leveren de verhelderende en erudiete woorden van Boulez nieuwe gezichtspunten op.
Freek: Toen ik voor het eerst werk van Boulez hoorde, begreep ik er niets van en sprak het me ook niet meteen aan. Maar ik heb grote nieuwsgierigheid naar nieuwere componisten en door steeds meer te horen, ben ik de muziek van Boulez gaan waarderen. Tegenwoordig beschouw ik hem als de grootste componist van de 20e eeuw, inderdaad in dezelfde categorie als Bach en Beethoven (de 3 B’s).
Er is een mooie film van Boulez’ Éclat gemaakt door Frank Scheffer in de jaren ’90 (een uitvoering door Ed Spanjaard, die Boulez heeft opgezocht in Parijs), er is ook een film van Andy Sommer over Sur Incises, waar Boulez zelf uitleg geeft over dit werk (beide films zijn op één DVD uitgebracht). Verder kan ik ook de Notations aanraden in de pianoversie. Het is weliswaar een heel vroeg werk, maar nog steeds krachtig en omdat het 12 hele korte stukjes zijn, misschien makkelijk voor een ‘Boulez voor beginners’.
Moderne muziek spreekt mij vaak direct aan, en Boulez zeer zeker. Freek: het is niet bij de wet verplicht om van Boulez te houden, maar het loont absoluut de moeite om het te proberen. Misschien de tweede pianosonate? die zuivert de hersenen, er gaat echt een zuiverende kracht van uit. Ik houd persoonlijk veel van Dialogue de l’Ombre Double, heb het een paar keer live gehoord. Of het op de plaat werkt, weet ik niet. Dat is het vervelende met moderne muziek: je hoort het een paar keer en dan verdwijnt het. Ik was zeer onder de indruk van de Faust van Dusapin (matinee op zaterdag) en ging meteen naar de winkel voor een cd, was er niet. Ook nooit meer in een zaal uitgevoerd bij mijn weten.
Volgens mij is het niet belangrijk hoe die componisten en andere musici als mens zijn. Je hoeft er tenslotte geen thee mee te drinken. En of Boulez echt de allergrootste was? de teoekomst zal het leren.
Stockhausen heeft toch ook belangwekkende muziek geschreven. En van Nono is Il Canto Sospeso een aangrijpend werk, en zijn strijkkwartet An Diotima is schitterend. Alleen al om die twee werken is hij vooraanstaand. Ik moet wel erbij zeggen, dat ik bij Prometeo in slaap ben gevallen. ik heb het twee keer geprobeerd.
Beste Hanneke,
Dank voor je waardevolle aanvullingen. De Notations voor piano liggen overigens aan de basis van de gelijknamige orkestwerken, met dien verstande dat het geen letterlijke orkestraties zijn van die pianominiaturen maar dat, omgekeerd, diezelfde miniaturen de basis vormen voor totaal andere trajecten van een intimideren schoonheid en een instrumentatie die op een hoogst oorspronkelijke wijze voortborduurt op de voorbeelden van met name Debussy, Stravinsky en Berg.
De dvd met de beide door jou genoemde films is ook een enorme aanrader, en wat is het schitterend Ed Spanjaard – de grote pleitbezorger onder de Nederlandse dirigenten voor Boulez – zo prachtig in gesprek te zien met de grote meester. En dit alles grandioos gefilmd door Frank Scheffer. Een film, kortom, die je steeds weer kunt bekijken en waarbij men telkens opnieuw weer andere lagen in Boulez’ muziek en denkwereld ontdekt.
Bedankt voor alle adviezen en suggesties, ik ben benieuwd! Ik zal de genoemde stukken opzoeken en me daar eens in verdiepen.
@Anna: vanzelfsprekend is het niet bij wet verplicht om van Boulez te houden, en bij mij gebeurt juist het tegenovergestelde van wat jij ervaart. Mij jaagt ‘moderne muziek’ (de vraag is wat dat begrip precies inhoudt, maar dat terzijde) snel in de gordijnen. Ik wil echter wel weer eens een poging doen om te begrijpen wat Boulez in de ogen van sommige mensen zo goed maakt. Daarbij wil ik me dan niet laten afleiden door mijn eerste indruk van de muziek, die – zeg ik eerlijk – bijna altijd negatief uitpakt.
Overigens valt het me op dat het woord ‘geniaal’ regelmatig wordt gebruikt. Hierboven liet Shmulik doorschemeren dat de geniale Boulez werken schreef voor een exquise, wellicht zeer intellectueel elitepubliek. (‘Neemt niet weg dat Boulez een geniale componist was. En de massa? Die gaat naar Canto Ostinato en de rest.’) Dat lijkt me echter baarlijke nonsens en ik vind het dedain dat daaruit spreekt ook niet prettig (net zoals ik de wel zeer polemische bijdragen van Fred niet prettig vind). Het kan wel zijn dat muziek moeilijker te doorgronden is en dan zul je er dus meer moeite voor moeten doen. Het feit dat een componist ‘moeilijke muziek’ schrijft, maakt hem of zijn compositie echter nog niet geniaal, zou ik zeggen.
Andersom geldt het natuurlijk evenzeer: als een componist jou niet aanspreekt, zijn de werken (of de persoon) niet direct materiaal voor in de dichtstbijzijnde open haard. @Fred: bedankt voor je advies, maar ik ga het toch eens proberen. Ik ben met 33 nog relatief jong en in de afgelopen twintig jaar heb ik me met heel veel genoegen verdiept in de negentiende-eeuwse Italiaanse opera – traditioneler en melodieuzer vind je het in de muziekgeschiedenis nauwelijks… Ik merk echter dat mijn voorkeuren zich ontwikkelen en wellicht ben ik ‘klaar’ voor Boulez. Het kan ook wel zijn dat dat nog jaren duurt, of dat dat nooit gaat gebeuren. Enkele jaren geleden kwam zijn muziek op mij altijd over als ‘nieuwe kleren van de keizer’. Ik begreep niet waarom het (blijkbaar) noodzakelijk is om tonaliteit en begrijpelijkheid in de muziek los te laten om goede, zelfs geniale nieuwe muziek te kunnen maken. Dat punt blijft me bezighouden, maar hoe dan ook: ik wil wel eens zien of Boulez’ muziek mij inmiddels wat heeft te zeggen en daarvoor maak ik dankbaar gebruik van de suggesties.
Beste Anna,
Van Dusapin Faustus bestaat er een cd opname van de première in Lyon olv Jonathan Stockhamer op allmusic.
Groet,
Mauricio
Dankuwel, Mauricio!