Waltz maakt dynamische Roméo et Juliette
Operaliefhebbers zullen even moeten wennen bij Roméo et Juliette van De Nationale Opera en Het Nationale Ballet. Berlioz’ symfonische drama is geïntegreerd in een eigenzinnige balletvoorstelling van Sasha Waltz, met dynamisch danswerk en een veelzeggend decor.
De openingsavonden in Nationale Opera & Ballet kunnen niet zonder glitter en glamour. Struikelend over celebrity’s en een muur van fotografen zocht het operapubliek afgelopen vrijdag zijn plek op. Vlak voor aanvang klonk er opeens applaus: koning Willem-Alexander nam plaats. We bevonden ons in goed gezelschap.
Berlioz’ Roméo et Juliette (een adaptatie van het originele verhaal van William Shakespeare) is met zijn leidmotief en lange melodielijnen uitstekend geschikt voor een theatrale voorstelling, zoals een ballet. Als symfonisch koorwerk bekoort het mij echter minder. Sommige fragmenten mogen met koor, alt, tenor en bas dan indringend klinken, het overmeestert me niet.
Muzikale verrassing
Het toneel in Nationale Opera & Ballet. Twee witte, boven op elkaar geplaatste podiumdelen vormen het decor, het bovenste hangend aan kabels. Het bovenste deel wordt opgetrokken en opent zich als een schelp. Het grootste deel van de tijd rent en danst het jonge corps de ballet over deze witte panelen. Later zal dit abstracte decor dienen voor de beroemde balkonscène.
Het verhaal van Romeo en Julia zal ieder bekend zijn. De familie van Julia, de Capulets (gekleed in het zwart), strijdt met de familie van Romeo, huize Montague (gekleed in het wit). Na een korte vechtscène wordt plaatsgemaakt voor een proloog door een klein koor en een alt. De alt, Alisa Kolosova, becommentarieert met een fraai licht vibrato het relaas van Romeo, gehuld in een imposante sleepjurk.
Even later wordt haar rol van verteller overgenomen door tenor Benjamin Bernheim. Hij is een debutant bij DNO en een mooie muzikale verrassing. Een energieke zanger met een weergaloos helder tenorgeluid!
Vader Lorenzo, die het jonge tweetal trouwt en na hun dood de beide families tot elkaar brengt, wordt gezongen door bas Paul Gay. Hij maakt een sterke entree met zijn ontblote bovenlijf. In de breekbare sfeer past zijn lichte basgeluid goed. Toch mis ik intensiteit in zijn zang. Een donderpreek met ferm volume had mij meer gelegen.
Het Nederlands Philharmonisch Orkest speelt overwegend soepel onder de kordate leiding van Kazushi Ono. Maar de blazerssectie, met name de fluiten, klinkt een enkele keer wankel.
Grote dynamiek
De Duitse Sasha Waltz wordt gezien als de belangrijkste vernieuwer van het moderne Duitse danstheater na Pina Bausch. Prachtig is het om te zien hoe zij in Roméo et Juliette telkens formaties vormt met de jonge dansers. Het oogt liefdevol hoe ze elkaar innig vastpakken en vasthouden, en hoe ze aan elkaar hangen. Ook uit de pas de deux, waarin ze rollend over heupen elkaar optillen, spreekt gelijkwaardigheid aan elkaar.
Waltz laat via het karakter van Romeo de wilskracht en zelfstandigheid van Julia zien. Romeo loopt als een gevoelige puber achter haar aan. In één van de scènes zie je hoe Julia met haar voeten Romeo’s armen optilt, terwijl hij op zijn rug ligt.
Een aangrijpende scène is wanneer Julia ‘overleden’ is. Eén van de witte decoreilanden staat als een muur omhoog en Romeo klimt er radeloos tegen op. Zwarte inkt stroomt, als gif, naar beneden. Eén van de weinige keren dat het decor een intrinsieke waarde krijgt.
Door de grote dynamiek op het toneel, de constante bewegingen van de vele dansers, de onduidelijk omschreven personages en natuurlijk ook Berlioz’ weinig overweldigende muziek, voert de tragedie niet de boventoon in deze opmerkelijke voorstelling.
De statige wijze waarop Waltz het koor opstelt, roept vragen op. Het neemt iets van de emotionele geladenheid van de voorstelling weg. Een deel van het koor is gekleed in het zwart (huize Capulet). Sommige mannen hebben grote, ronde hoeden en zien eruit als orthodoxe joden. Waarom? Het andere deel van het koor (huize Montague) is gekleed in prachtige, crèmekleurige gewaden. Sommigen dragen puntige hoofddeksels met een gordijntje.
Enkele Capulets mengen zich met de Montagues. Maar niet andersom. Waarom niet? Een antwoord zou kunnen zijn dat Waltz deze Roméo et Juliette al in 2007 in Parijs maakte. Toen speelde de oorlog tussen de Palestijnen en Israël een grote rol. Een gedateerd politiek citaat wellicht?
Een laatste vraag rijst: wat zou koning Willem-Alexander van de voorstelling hebben gevonden?
Roméo et Juliette is tot en met 1 mei te zien in Nationale Opera & Ballet. Zie voor meer informatie de website van De Nationale Opera.
De auteur
22Reacties
De belangrijkste Shakespeare-scènes liggen hier bij het orkest. Het orkest vertelt ons alles al, en dat behoeft geen visualisatie, maar de in Amsterdam gepamperde choreografe Sasha Waltz heeft toch gemeend er een grotesk ballet op te moeten plakken. Berlioz’ muziek is, o wonder, toch vooral om (alleen) naar te luisteren, en de bonte kermis die Sasha Waltz op het podium tevoorschijn tovert, irriteert in feite alleen maar en is op zijn minst gezegd totaal overbodig.
Waltz gaf overigens zelf in een interview toe dat het wel een onsje minder had mogen zijn. Ook legt Waltz midden in de symfonie (!) Berlioz minuten lang het zwijgen op als Roméo in een ellenlange danssolo beseft dat Juliette hem ontvallen is. Dat mag mevrouw Waltz echt nooit meer doen. Samengevat: wás deze Roméo et Juliette maar als “oratorium” uitgevoerd, zoals dirigent Ono het werk noemt. Gewoon in een concertzaal, zoals Berlioz dat ook nadrukkelijk bedoeld had. Dan waren bijvoorbeeld de irriterende bijgeluiden die zo’n ballet maakt, ons bespaard gebleven. De tederste Berlioz-momenten werden ontsierd door gekraak van het podium, stampende voeten en gehijg van de dansers en een hoogst irritant luid gerommel met kiezelstenen.
Helaas een totaal mislukte productie.
Wat de koning er van vond, interesseert mij niet, maar ik vond er geen moer aan! Dit werk hoort thuis in de concertzaal en niet in een operahuis vol met BN’ers?
De geniale en visionaire muziek van Berlioz moet alle aandacht krijgen, daar in is alles gezegd dat niet verbeeld hoeft te worden.
Natuurlijk staat de heer Keegel wederom vooraan in de rij om te vertellen dat de productie van DNO mislukt is. Het meeste publiek koopt de niet bepaald goedkope kaarten omdat ze (meestal terecht) hopen op een fantastische avond, maar Olivier Keegel lijkt voornamelijk riant geld uit te geven om op een zelfingenomen hoge toon te kunnen verkondigen hoe slecht het was. Is dat een vorm van masochisme? Waarom telkens weer naar de Stopera te gaan als je weet dat de ergenis groter is dan het plezier. Om het even als een eche Regietheater-regisseur te verplaatsen naar een andere setting, ik ga niet naar een sushi-restaurant omdat ik niet van sushi houd.
In zekere zin steekt het mij ook. Het zal ongetwijfeld kleinzielig overkomen, maar het steekt mij dat ik met mijn beperkte budget moeite moet doen om de kaarten te kunnen betalen, terwijl meneer Keegel het blijkbaar met gemak uitgeeft om hier maar weer te kunnen bewijzen hoe slecht het gesteld is bij DNO. Begrijp me goed, ik klaag niet over mijn portemonnee of de dure entreebewijzen. Ik geef het geld met liefde uit omdat ik een zeer gepassioneerd operaliefhebber ben en ik persoonlijk erg blij ben met de artistieke koers die Pierre Audi hier vaart.
Ik ga volgende week de voorstelling zien en ik zie er erg naar uit. Er zullen ongetwijfeld punten van kritiek zijn, maar ik focus me op wat ik mooi en goed vind. Sasha Waltz wordt niet voor niks ‘gepamperd’ in Amsterdam.
@Pieter: Ik heb geen kaart gekocht. Omdat ik er niet veel van verwacht(te). Ik ben blij met de mening van de heer Keegel op dit forum. Voor mij een bevestiging dat ik misschien een juiste keuze heb gemaakt. Hoewel smaken verschillen. Ik prijs de heer Keegel dat hij ondanks zijn aversie toch steeds weer tijd en geld investeert in DNO. Een teken dat hij hun producties nog niet helemaal heeft afgeschreven. Waarvoor hulde! (Ik heb inmiddels de moed zo goed als opgegeven. Dit seizoen bijna geen voorstelling bij DNO meer gezien. Ik kan het ook niet meer betalen.)
Ik wens u een genoeglijke voorstelling en hoop dat u verslag doet van een fantastische avond.
Als troost luister ik naar de CD en kijk naar de uitleg van Leonard Bernstein op YouTube.
@ Leen. Ja, het kan zijn dan zijn liefde voor de opera zo groot is dat hij de regieën op de koop toeneemt en alleen voor de opera zelf komt. Mocht ik het mis hebben, dan krijgen we dat vast te horen. Gelukkig is er dan voor de heer Keegel de heerljjke operaserie van de Zaterdagmatinee.
Jammer dat je de moed hebt op moeten gegeven. Op de Trovatore na ben ik zelf zeer te spreken over het seizoen tot nu toe.
Ach ja, dat gemopper op DNO altijd. Soms terecht, vaak ook niet. En wat mij betreft altijd nog beter dan een borderline seizoen bij Opera Vlaanderen (waar ze als je de recensie van Kandaules leest al aan begonnen zijn).
Roméo et Juliette is een coproductie met het Nationale Ballet, dus logisch dat ballet een belangrijk onderdeel uitmaakt van de voorstelling. Als je daar geen zin in hebt, prima, maar wellicht verstandiger om de voorstelling dan helemaal niet te bezoeken.
Ik ga volgende week en verheug me erop, ook al ben ik absoluut niet thuis in ballet. Juist leuk om kennis te maken met iets nieuws.
En over de inderdaad schrikbarend hoge vaste prijzen van DNO: voor bijna elke voorstelling zijn ´s ochtends online voor 50% tickets te koop. Bij mijn laatste bezoek had ik voor 40 euro een prima plek. Dus dat valt ook wel weer mee.
ALL WILL BE REVEALED 🙂
http://www.operagazet.be/artikels15/nl/amsterdam2.htm#romeo
Met veel genoegen uw recensie gelezen, Olivier. Taalkundig een lust voor het oog, maar inhoudelijk weinig genuanceerd. Wellicht is nuance niet zo uw ding … Geïnteresseerden raad ik de recensie in het NRC aan. Een coproductie van een ballet- en een operadeskundige.
Ik weet niet of het geoorloofd is de link te plaatsen, maar waag een poging: http://www.nrc.nl/next/2016/04/19/de-jongh-en-stout-dansen-sensueel-duet-1610124
@Als je de nuance bij NRC zoekt, moet je betalen (abonnee zijn). Bovenstaande recensie van Rudolf Hunnik vind ik overigens ook redelijk genuanceerd. Als ik alles zo’n beetje hierover lees, zijn de balletliefhebbers de gelukkigsten (‘choreografie prima in orde’), de muziekliefhebbers de verliezers (‘de noten offeren aan het beeld’), en de operaliefhebbers… ja wat hebben die eigenlijk bij zo’n voorstelling te verwachten?
Volgens mij is deze voorstelling (en de samenwerking tussen de nationale opera en het nationale ballet) juist bedoeld om hokjes te doorbreken. Waarom een onderscheid maken tussen muziekliefhebbers, operaliefhebbers en balletliefhebbers? Laat kunst alsjeblieft soms ook grensoverschrijdend zijn.
Het is in ieder geval een dappere poging om van Berlioz’ werk een theatrale totaalervaring te maken.
“Roméo et Juliette is een coproductie met het Nationale Ballet, dus logisch dat ballet een belangrijk onderdeel uitmaakt van de voorstelling,” aldus Kees Christiaan.
“Logisch” lijkt me dubieus. Als er “broodje kaas met tomatenketchup” op de kaart staat, is het “logisch” dat deze lekkernij ook op het bord verschijnt, maar dat maakt het onsmakelijke concept zelf nog niet logisch. Leen Roetman heeft gelijk: muziekliefhebbers (ik reken operaliefhebbers daar ook onder) zijn de verliezers. Geen respect voor Berlioz en zijn compositie. Te veel storende balletgeluiden, zie recensie Opera Gazeth.
Ik ben dol op een broodje kaas met tomatensaus. Bij ons thuis noemen we dat een tosti.
Als je een broodje kaas met ketchup bestelt, moet je niet raar opkijken als er ketchup op zit. Dat is logisch. Het is onlogisch om dat te bestellen als je dat niet lekker vindt. Als er een coproductie is tussen opera en ballet, moet je ervan uit gaan dat er ballet bij zit. Dat is logisch. Als je dat niet passend of mooi vindt, kun je altijd nog thuis blijven en zet je thuis de cd op. Als je besluit toch te gaan (omdat je nou eenmaal van muziek houdt) moet je achteraf daar niet over zeuren. Het stond namelijk in de omschrijving. Dat is zoiets als achteraf klagen dat sigaretten ongezond zijn. Het staat op de verpakking, jij maakt de afweging ze toch te kopen. Kun je ook niet zeggen: ‘sigaretten zijn lekker, maar niet als ze ongezond zijn’.
Over de consument die een tosti met ketchup consumeert, zwijg ik, uit culinaire piëteitsoverwegingen. Inzake meneer Paul: nergens stond aangekondigd dat Berlioz’ muziek auditief zou worden ontregeld door het storten van kiezelstenen. Ach, Berlioz, zo’n componistje, met zijn symfonietjes….
Men verwacht enig verstand van (muzikale) zaken, maar daar gaat het allang niet meer om. Men wil “bijzonder” zijn, en deze kleren van de keizer worden met graagte afgenomen door het “breed-georiënteerde” publiek dat “overal voor openstaat”. Lachwekkend en meelijwekkend tegelijkertijd.
Onder verantwoordelijkheid van De Nederlandse Opera werd op 25 juni,1993 een prachtige uitvoering gegeven van Roméo et Juliette door het Rotterdams Philharmonisch Orkest o.l.v. Simon Rattle in Het Concertgebouw in Amsterdam met als solisten Elise Ross, John Aler en Jean-Philippe Courtis. In mijn archief kwam ik ook nog programmaboekjes tegen van uitvoeringen onder Colin Davis en Bernard Haitink. Het concert onder Haitink betrof een zogenaamd volksconcert op 7 maart, 1969 met als solisten Cora Canne Meijer, Serge Maurer en Guus Hoekman.
Ik ga vanavond naar de uitvoering van DNO en ben zeer benieuwd na wat ik hierboven heb gelezen. Ik ben gelukkig zowel een opera als balletliefhebber en een groot Berlioz fan.
@ Rudolph Duppen: ik heb R. et J. eveneens nog te goed en Berlioz is met ruime voorsprong mijn favoriete Franse componist. Ballet heeft mijn interesse niet zo, maar ik moet zeggen dat ik het opgaan van opera en ballet in Nationale Opera & Ballet ervaar als een verrijking, een instelling om trots op te zijn.
Ik kom net uit Het Muziektheater. De voorstelling viel me helaas niet mee. De muziek van Berlioz is al zo beeldend dat extra beelden overbodig zijn.De danstaal van Sasha Waltz is te beperkt om een hele avond te boeien.Na een hoopvol begin neemt ze al snel haar toevlucht tot de bekende Pina Bausch cliché’s. Het liefdesduet kon me nog wel bekoren.De sterfscène van Roméo was ronduit mallotig .Muzikaal viel er nog wel wat te genieten.Pas na ongeveer 45 minuten begon het orkest enigszins gloedvol te spelen en ze wisten dat tot het einde vol te houden. Het koor was niet erg op dreef. Ongelijke inzetten en ritmische ongelijkheden ontsierden soms de uitvoering. De kostuumontwerper die de afzichtelijke kostuums voor de koorleden had ontworpen, moet verplicht worden daar zelf minimaal een maand in rond te lopen.Gelukkig kon ik aan het slot nog genieten van de prachtige stem van Paul Gay als le Père Laurence. Zijn stem deed me denken aan die van José van Dam. Het slotkoor had niet die overdonderende impact die het in de concertzaal heeft omdat het geluid bij gebrek aan een achterwand alle kanten opging behalve de zaal in.Ik ben bang dat deze voorstelling geen zieltjes heeft gewonnen voor het ballet onder de operaliefhebbers.
Als toevallige en argeloze balletbezoeker gold mijn aandacht bij deze co-productie met het ballet aanvankelijk vooral Berlioz maar allengs verkeerde mijn zien in kijken: knap, mooi, leuk en soms, zoals Juliettes voetjevrijen, zelfs ontroerend dat ballet op dat fraaie toneel. Echt een verrijking, deze Roméo et Juliette, vergeleken met een concertante uitvoering. Een balletbezoeker zal ik niet meteen worden maar ik zie terug op een bijzonder geslaagde productie. Storende geluiden, waarvan Olivier Keegel gewaagde, zijn mij ontgaan. Paul Gays stem -en ook uiterlijk- deed, Rudolph Duppen, ook mij denken aan José van Dam, maar deze wist zijn stem in de midden- en lagere regionen aanzienlijk beter buiten de omheining van zijn tanden te krijgen.
Ik vond het geen geweldige maar wel een mooie voorstelling. Wellicht ook door mijn gebrek aan ballet know-how, want ´bekende Pina Bausch cliché’s´ zijn me totaal ontgaan en ´dat de danstaal van Sasha Waltz te beperkt is om een hele voorstelling te boeien´ zal vooral voor de kenners gelden. Akelige bijgeluiden heb ik niet gehoord, wellicht door een plek achterin de zaal. Roméo et Juliette is niet mijn favoriete compositie van Berlioz, ik vind het stuk af en toe zelfs een beetje saai, dus de combinatie met de mooie balletactie was welkom. Het koor heeft vast wel eens strakker gezongen, het NPO gloedvoller gespeeld, maar al met al toch een fijne ervaring.
Mooie ervaring! Ballet en opera samen kan dat? ja dit zou wel moeten kunnen. Echter ik moet mij helaas aansluiten bij sommige kritieken hierboven. Het één (ballet) versterkte het ander (de muzikale uitvoering) te weinig en dat is jammer. Als ik naar een concert gaat hoop ik meegenomen, ontroerd en geraakt te worden. Dit gebeurde helaas te weinig. Mooie muziek, goede zang, mooi ballet, weinig chemie. Gemiste kans? Nee voor mij was het een heerlijke avond! Bedankt “Stopera”!