Wijlen Patrice Chéreau hoeft zich niet te schamen voor zijn artistieke testament. Zijn laatste productie, Elektra, is een waar kunstwerk, zinderend van spanning. Zaterdagavond was de voorstelling voor het oog van heel de wereld te zien, uitgevoerd door de Metropolitan Opera en met een hoofdrol voor Waltraud Meier.

Met Elektra sloot de Metropolitan Opera zijn bioscoopseizoen af. De productie van Patrice Chéreau, de bekende Franse regisseur die eind 2013 overleed, was eerder te zien in Aix-en-Provence en Milaan, maar was nieuw voor New York.

Verschillende lezers van Place de l’Opera waren er snel bij om na zaterdagavond hun lof uit te spreken over de voorstelling. “Verpletterend”, “diep ontroerend”, “adembenemend”: de superlatieven stapelden zich op. Ik kan me daar enkel bij aansluiten.

Elektra is samen met Salome mijns inziens het meest vooruitstrevende wat Richard Strauss aan opera’s heeft geproduceerd. Het werk is van ongekende intensiteit. Het gunt je geen moment rust; muzikaal niet en theatraal niet. Elektra’s lust voor wraak broeit op akelig benauwende wijze onder iedere conversatie. En als die lust na de moord op Klytämnestra en Aegisth eindelijk bevredigd is, maakt Elektra’s vervreemde, hysterische gelukzaligheid het geheel alleen maar beklemmender.

Patrice Chéreau heeft deze atmosfeer geweldig weten te visualiseren. Het decor van Richard Peduzzi is eenvoudig, maar heeft alle functionaliteiten voor het verhaal en weerspiegelt het juiste grauwe klimaat. Daarbinnen tekent Chéreau met zijn personenregie complexe, driedimensionale karakters. Mensen van vlees en bloed, die niet in hokjes weg te zetten zijn.

Het meest treffende voorbeeld vond ik Klytämnestra, de moeder van Elektra en Chrysothemis, die haar man Agamemnon heeft vermoord en daardoor het doelwit van Elektra’s wraakzucht is geworden. Chéreau gaf haar een genuanceerd gezicht. Ja, ze was een moordenaar. Maar ze was ook een onzekere, lijdende vrouw, die oprecht toenadering tot Elektra leek te zoeken.

De gevierde mezzosopraan Waltraud Meier gaf de rol subliem vorm. In haar tekstbegrip en haar vermogen om dat begrip om te zetten in zang en spel, oversteeg ze alle anderen. Ieder woord was geloofwaardig en had de juiste lading. Haar zang vormde een organisch geheel met haar mimiek en haar gebaren. Ze belichaamde de rol in de meest letterlijke zin. En wat een fraaie klanken voor een zangeres van 60, die al sinds de jaren tachtig dramatische rollen zingt!

Naast Meier domineerde de Zweedse sopraan Nina Stemme het toneel als Elektra. Met haar enorme power en indrukwekkende uithoudingsvermogen was ze haar partij van begin tot eind meester, waarbij ze zich heerlijk wist vast te bijten in de vele lange noten, die ze op magistrale wijze liet openbloeien.

Haar gezichtsuitdrukkingen deden de rest van het werk. De waanzin van Elektra stond in alle facetten op haar gezicht te lezen. Haar indringende ogen spraken boekdelen en haar penetrante staren in de laatste minuten van de opera zullen heel wat toeschouwers in heel wat bioscopen aan de grond genageld hebben.

Het maakte deze voorstelling ook geknipt voor een vertoning in de bioscoop. De vele close-ups hadden dit keer echt toegevoegde waarde. De beeldregie van Gary Halvorson was als het ware een extra component van de enscenering. Daarbij hielp het dat er geen pauze met interviews was. De voorstelling was één geheel – één brok pure opera – waar je helemaal in kon opgaan.

Adrianne Pieczonka was lyrisch, krachtig en expressief als Chrysothemis. Zeker richting het einde gingen alle remmen los en torende ze met haar topstem boven iedereen uit.

Eric Owens was één en al grootsheid – een geluid om van te smullen – en Burkhard Ulrich was kort maar krachtig als Aegisth. Verder was er een eveneens korte, prachtige bijdrage van Roberta Alexander als één van de bedienden. Alexander is nog zeven jaar ouder dan Meier, maar haar zinnen klonken fris en krachtig, aangevuld met mooi acteerwerk. Bij het applaus leefde het publiek op toen ze te midden van de andere bedienden naar voren stapte. Een mooi blijk van waardering.

Dirigent Esa-Pekka Salonen liet de partituur van Strauss – bomvol ideeën, expressies en betekenissen – geheel tot zijn recht komen. Een fascinerende ‘soundtrack’ onder een fascinerende ‘operafilm’!

Nina Stemme is op 8 oktober terug op het toneel van de Metropolitan Opera om het nieuwe bioscoopseizoen te openen. Ze zingt dan Isolde in Tristan und Isolde van Richard Wagner. Zie voor meer informatie de website van de Metropolitan Opera.