Vijfeneenhalf jaar leiderschap van Miranda van Kralingen heeft Opera Zuid een herkenbare smoel gegeven. Jonge Nederlandse zangers, makers en dirigenten krijgen er de kans zich te ontwikkelen, opera is er een kunstvorm zonder drempels. ,,Mensen moeten niet bang zijn voor opera. D’r is niks moeilijk aan”, zegt Van Kralingen in een interview.

Time management. Dat heeft Miranda van Kralingen wel nodig. Ze woont in Friesland, verkeert regelmatig in Den Haag en is ondertussen artistiek leidster van Opera Zuid. Een gezelschap dat gevestigd is in Maastricht nota bene.

Maar ze weet het allemaal goed in te delen, vertrouwt ze toe tijdens een interview in het hoofdkwartier van Opera Zuid in Maastricht. Inmiddels al vijfeneenhalf jaar lang. ,,Nee, ik ben het zeker nog niet zat”, zegt ze. ,,Opera Zuid gaat geen dag uit je hoofd. Ik ben er met hart en ziel mee bezig.”

Toen ze in juni 2004 aantrad, had het gezelschap geen bedrijfsfilosofie en helder artistiek beleid. Sindsdien is er veel veranderd. Opera Zuid is een professioneel operahuis – ,,dat mag je nu wel zeggen” – dat een goede werkplek voor jonge Nederlandse zangers wil zijn.

Het zijn die jonge zangers die Van Kralingen (zelf zangeres van professie) motiveren. ,,Ik doe dit voor die mensen. Ik wil een goed werkveld creëren voor een groep zangers, die zo met een stevige basis verder kunnen naar het buitenland”, vertelt ze. ,,Ik breng ze daarvoor ook in contact met managers.”

Van Kralingen hoopt door haar beleid andere gezelschappen te laten zien dat je best je vertrouwen kunt stellen in Nederlandse zangers. ,,Ik denk dat Nederlandse zangers wel meer kansen mogen krijgen in eigen land. Daarom hoop ik dat de zangers die bij ons grote rollen zingen, laten zien dat je geen risico loopt met een Nederlandse solist. Niet meer risico dan met een buitenlander. Als iemand zijn zwemdiploma A en B heeft, kan die echt wel zwemmen.”

Echt talent

Om het beleid handen en voeten te geven, werkt Opera Zuid met een huisensemble van zeven zangers die in de regel in alle producties zingen. ,,Ik geloof erg in die manier van werken”, zegt Van Kralingen. ,,Het maakt de productie sterker, want de zangers zijn op elkaar ingewerkt. Ze vormen een eenheid op het toneel. Gastzangers worden daarin meegenomen.”

Sommige artistiek leiders zouden een ensemble beperkend vinden voor hun repertoirekeuze, maar Van Kralingen beweert het tegendeel. ,,Er zijn zoveel opera’s met zoveel rollen. Het is juist verruimend en uitdagend om zo te werken.”

‘Opera is niet moeilijk, het wordt door een elitair gezelschap moeilijk gemaakt’

De ensemblezangers worden zeer nauwkeurig geselecteerd. ,,Ik heb zelf veel in het buitenland gezongen en heb naast mensen gestaan die bejubeld werden, maar meer omdat ze een goede agent hadden dan vanwege hun talent. Ik zoek echt talent.”

Van Kralingen hecht er veel waarde aan dat zangers uitgebreid de kans krijgen zich te bewijzen tijdens audities. ,,Daarom is de absolute regel dat de commissie niet praat of schrijft tijdens audities. Jonge zangers zijn vaak kwetsbaar – ik weet er alles van. We behandelen iedereen daarom met respect. Het is niet een kwestie van twee aria’s zingen en tot ziens. Ik wil niet dat mensen na een auditie zwaar depressief in de bus stappen. Onze score ‘blij naar huis’ is vrij hoog. Zelfs als mensen niet aangenomen worden.”

Ego

Het prettige, respectvolle auditiebeleid is typerend voor de sfeer bij Opera Zuid. Van Kralingen is lyrisch als het daar over gaat. ,,We hebben een hartstikke goed, harmonisch artistiek team. En met zakelijk directeur Richard Loomans heb ik nooit een centje ruzie over geld. Problemen hoeven toch ook niet? Dan heb je alleen maar je energie nodig om die op te lossen.”

,,Ik zeg altijd: ik werk in harmonie aan harmonieën”, vervolgt ze. ,,Ieder ego moet buiten de deur blijven, ondergeschikt aan de productie. Dat geldt ook voor mij. Ik treed zelf nog veel op, maar de artiest in mij laat ik thuis als ik hier ben. Die heeft hier niets te zoeken.”

Volgens Van Kralingen reageren zangers erg positief op de ‘Opera Zuid-sfeer’. Gastzangers die een paar weken komen repeteren, zijn bijvoorbeeld allemaal blij verrast. ,,En dat is niet overdreven.”

Het wil echter niet zeggen dat Opera Zuid een club van softies is, daar is de artistiek leidster duidelijk over. ,,Het lijkt soft, maar dat is het niet. Ik ben streng en heel erg to the point: het moet wel allemaal kloppen. Maar het punt is dat het mensen juist energie geeft als je ze niet affakkelt.”

Muggenpoepje

Een ander onderwerp waar Van Kralingens hart sneller van gaat kloppen, is het toegankelijk maken van opera. ,,Je moet de drempel wegnemen. Opera is gewoon mooie muziek met mooie tekst. Er is niks moeilijk aan, het wordt door een elitair gezelschap moeilijk gemaakt. Toen ik Mimi zong in La Bohème nam ik eens een Haagse vriendin mee die nog nooit bij een opera was geweest. Achteraf zei ze de ze had zitten huilen. Emotie is nóóit te moeilijk voor mensen.”

Van Kralingen zoekt haar heil niet in nieuwe werken. Het bestaande en vaak zeer bekende repertoire is voor haar genoeg om opera ‘absoluut’ toekomst te geven. ,,Dat heet niet voor niets het gouden repertoire. Op weg naar Maastricht heb ik zeven keer de ouverture van Hänsel und Gretel geluisterd. Zo’n stuk heeft eeuwigheidswaarde. Dat is de magie van kunst, de magie van talent. Ik heb ongelofelijk veel nieuwe stukken op mijn bureau gehad, maar het is gewoon niet beter dan wat we hebben. Het heeft geen eeuwigheidswaarde.”

“Kijk ook naar de thematiek van de opera’s”, vervolgt ze. ,,Die thema’s kennen we nog steeds. Wat dat betreft is de ontwikkeling van de mens de afgelopen eeuwen eigenlijk maar een muggenpoepje op de schaal van de evolutie.”

Om de bekende thema’s tot de verbeelding van mensen te laten spreken, denkt Van Kralingen dat het belangrijk is ‘te communiceren door identificatie’. Moderne ensceneringen zijn een middel om mensen te helpen zich met een stuk te identificeren.

,,Je kunt meestal het idee van een stuk naar deze tijd verplaatsen. Zo woestmodern als het in Duitsland is, gaat hier misschien een tikje te ver, maar als dingen functioneel zijn, moet je het zeker uitproberen. Zolang je het idee van het stuk maar overeind houdt.”

Cadeau

De komende tijd gaat Van Kralingen onverminderd verder met ‘drempelverlagen’. Ze heeft haar programmering tot 2016 al klaarliggen. De horizontale programmering van nu (elk seizoen een A-opera, een sprookje en een Franse opera) gaat ze vanaf 2012 wijzigen. De A-opera blijft, de andere twee elementen worden vervangen. Maar het blijft horizontaal.

Op korte termijn gaat Van Kralingen ook zelf weer eens zingen bij Opera Zuid. Ze zingt de rollen van heks en moeder Gertrud in Hänsel und Grëtel van Humperdinck. ,,Het is een cadeau van twee kanten. Opera Zuid wordt volgend jaar twintig, ik word in januari vijftig. Het is gewoon een feest.”