Uitbundig, bijna euforisch was het applaus voor componiste Kaija Saariaho na afloop van de Live in HD-doop van haar L’Amour de Loin bij de Metropolitan Opera. Ik kon vanuit één van de 2.000 bioscopen die de voorstelling zaterdagavond live vertoonden volledig delen in het enthousiasme. Wat een fascinerend meesterwerk!

Hoewel de partituur complex en het libretto meer dan een spade diep is, is het basisgegeven van L’Amour de Loin eenvoudig en herkenbaar. Een man, de prins en troubadour Jaufré Rudel uit het Franse Blaye, zucht naar ware liefde, naar de ideale vrouw. Van een pelgrim hoort hij dat die vrouw werkelijk bestaat. Ze heet Clémence en woont ver weg, overzees.

Jaufré moet onophoudelijk aan haar denken en als hij van de pelgrim hoort dat deze over hem verteld heeft tegenover Clémence, besluit hij de oceaan over te steken en haar te bezoeken. Maar hoe dichter hij haar nadert, hoe heviger de twijfel toeslaat. Wat als ze niet aan zijn droombeeld kan voldoen? Wat als alles anders wordt zodra ze niet langer in zijn verbeelding leeft, maar werkelijk voor hem staat?

De zorgen maken Jaufré zo ziek dat hij bij aankomst op sterven na dood is. Hij en Clémence beleven een kort, gelukzalig moment, maar dan laat hij het leven. Clémence worstelt flink met die wrange wending, maar vindt uiteindelijk toch vrede in een dubbelzinnig slotgebed, waarin ze God en Jaufré met elkaar lijkt te vereenzelvigen.

Het is een prachtig verhaal, ontroerend uitgewerkt door librettist Amin Maalouf. De opera moest voor mijn gevoel wel even op gang komen, maar zeker richting het einde toe werd de tekst steeds poëtischer en intenser.

De manier waarop Kaija Saariaho het verhaal op muziek heeft gezet, is simpelweg weergaloos. Acht jaar werkte ze aan de opera en die harde arbeid leverde een partituur op die volop blijft beklijven. Je loopt na afloop geen melodietjes te neuriën, maar de muziek maakt wel een diepe, blijvende indruk.

Saariaho schept een unieke klankwereld. Mysterieus, magisch en bij vlagen oriëntaals. Het heeft een bedwelmende kwaliteit. Je wordt helemaal opgezogen en ondergedompeld in haar kleurrijke en hoogst originele idioom. Een ervaring vol verwondering en verrassing. De dominerende toon is meditatief, maar in de slotakte zwelt het drama aan en bewijst de componiste de kracht van het operagenre heel goed te verstaan.

Dirigente Susanna Mälkki – de vierde vrouw ooit voor het orkest van de Metropolitan Opera – bracht de rijkdom van de partituur uitstekend voor het voetlicht en kon daarbij bouwen op het talent van drie voortreffelijke solisten.

Tamara Mumford vertolkte een intrigerende pelgrim; een ongrijpbaar karakter, dat heel veel noten toebedeeld krijgt van Saariaho. Haar zang was enigszins stijf, maar niettemin overtuigend en geknipt voor haar karakter.

Eric Owens was een kwetsbare Jaufré Rudel. Zeer romantisch en idealistisch, maar ook twijfelend. In het begin miste zijn zang mijns inziens focus, maar in de laatste akten klonk hij uiterst lyrisch en schoon.

De ster van de drie was voor mij sopraan Susanna Phillips, die van Clémence een beeldschone, driedimensionale vrouw maakte. Aanvankelijk stond ze aarzelend tegenover de berichten over een toegewijde aanbidder uit een ver land, maar toen ze het eenmaal omarmde, gloeide ze van vreugde en liefde. Hartverscheurend was het dan ook om te zien hoe de dood van Jaufré haar trof. Vocaal was het ronduit verbluffend wat Phillips tot stand wist te brengen.

De enscenering was van de hand van Robert Lepage en ontwerper Michael Curry. Centraal in hun productie stond een abstracte zee, gecreëerd met duizenden ledlichtjes. Het vormde een perfect toneelbeeld voor de muziek van Saariaho en zorgde met hulp van moderne technieken voor veel visueel spektakel.

Hedendaagse opera kan meestal niet op volle zalen en juichende publieken rekenen. Kaija Saariaho is de uitzondering op de regel. Haar L’Amour de Loin is een werk dat niet misstaat tussen de Wagners, Verdi’s en Mozarts die de Met dit seizoen ook in de bioscoop brengt.

De volgende Live in HD-vertoning is op 7 januari 2017. De Met speelt dan Verdi’s Nabucco, met Plácido Domingo in de hoofdrol.