Warlikowski creëert mooie Wozzeck bij DNO
Krzysztof Warlikowski’s nieuwe productie van Wozzeck, die zaterdag 18 maart in première ging bij De Nationale Opera, biedt een uitstekende kans om met Alban Bergs opera kennis te maken. Het Nederlands Philharmonisch Orkest geeft een geweldige uitvoering, met als krachtig hoofdrolpaar Christopher Maltman en Eva-Maria Westbroek.
Het libretto van Bergs opera is gebaseerd op het onvoltooide toneelstuk Woyzeck van Georg Büchner (1813-1837), die zich op zijn beurt liet inspireren door een historische gebeurtenis. In 1824 werd de soldaat Johann Christian Woyzeck schuldig bevonden aan de moord op zijn vriendin Johanna Christiane Woost en ter dood veroordeeld. Op de markt van Leipzig werd het vonnis voltrokken.
Over de veroordeling was nogal wat te doen geweest. De rechtbank zag het als een eenvoudige moord, zonder mitsen of maren, maar onder het publiek waren er die zich afvroegen of deze crime passionel niet was begaan door iemand met grote psychische problemen. Tegenwoordig zouden we waarschijnlijk van een TBS-geval hebben gesproken.
In Bergs opera is Wozzeck een individu zonder een verleden van enige betekenis en al helemaal zonder toekomst. Na zijn moord uit jaloezie loopt hij het water in en verdrinkt.
Wozzeck werd in 1924 voltooid en ging op 14 december 1925 in première in de Staatsoper Unter den Linden in Berlijn. Ondanks de atonale, voor velen minder toegankelijke muziek en het rauwe thema werd het werk positief ontvangen en heeft sindsdien altijd repertoire gehouden.
Het zoontje van
Driemaal eerder was Wozzeck in de Stopera te zien: in 1994 in een regie van Willy Decker (hernomen in 1998) en in 2005 tijdens het Holland Festival, als gastproductie uit Hamburg, in een regie van Peter Konwitschny. Waar bij Decker het accent lag op vereenzaming en Konwitschny zich concentreerde op de irrelevantie van rijk of arm voor Wozzecks psychische problemen – het regende letterlijk bankbiljetten tijdens de voorstelling – legt Krzysztof Warlikowski de nadruk op het lot van het zoontje van Wozzeck en Marie.
Het kind is voortdurend getuige van de vernederingen die Wozzeck ondergaat en wordt als het ware ten tonele gevoerd als getuige van zijn vaders leven in de korte periode die voorafgaat aan het moment dat hij wees wordt. Hoe is Wozzeck de man geworden die hij is en wat moet er straks van dat joch terechtkomen? Het eerste laat Warlikowski voor wat het is, het tweede fascineert hem.
Hier wordt een gebeurtenis uit het leven van Berg naar de oppervlakte gebracht. Als jongen van 15 maakte hij een ouder dienstmeisje in het ouderlijk huis, Marie Scheuchl, zwanger. Zijn dochter Albine werd geboren op 4 december 1902. Kort daarvoor was Albans vader overleden. Deze gebeurtenissen grepen hem zo aan dat hij in het najaar van 1903 een zelfmoordpoging deed.
Warlikowski ziet duidelijk een poging van Berg om zijn schuldcomplex ten aanzien van zijn dochter, een ‘halve wees’, te verwerken door in zijn opera’s vergelijkbare situaties te tonen. Kind Wozzeck eindigt als wees, Lulu begint ermee. Hoe het ook zij, het houdt Berg duidelijk bezig en dat is nauwelijks verwonderlijk.
Kind Wozzeck krijgt in deze productie een kleine spreekrol, heel mooi gedaan door de jonge Jacob Jutte. Het wringt wat met het libretto – Wozzeck en Marie kennen elkaar nog geen drie jaar – maar heeft duidelijk toegevoegde waarde.
Dat kan ik niet zeggen van de ballroomdansende kinderen aan het begin en in het derde bedrijf. En evenmin van het complete kinderkoor dat plotseling ten tonele verschijnt tegen het einde. Om te tonen dat kind Wozzeck geïsoleerd is, hoeft er geen complete dansschool aan de handeling toegevoegd te worden, hoe goed de kinderen ook spelen. En het gegeven dat schoolkinderen mochten toekijken bij de executie van de historische Woyzeck – op zich een apocrief verhaal, dunkt me – is een flinterdun excuus om een groep kinderen te gaan laten kijken naar het lijk van Marie.
Voor mij hadden deze ‘extra’s’ een averechts effect. Het leidde af van de tragedie die zich voltrok tussen Wozzeck en Marie, waardoor van enige betrokkenheid, bij mij althans, vrijwel geen sprake meer was. Bij Wozzeck verwacht je een mentale dreun. Als die uitblijft, is er iets mis. Ik hoop maar dat het andere toeschouwers niet zo is vergaan.
Afgezien van een overdaad aan kinderen volgt de enscenering vrij getrouw het libretto. Het toneelbeeld is sober, met slechts een paar rekwisieten, zoals een anatomische pop en een groot aquarium. Als het nieuws van Maries dood bekend wordt, gooit haar zoontje één voor één de organen van het model in het aquarium.
Westbroek, Beekman, Van Aken
Orkestraal was de premièrevoorstelling absoluut top. Groot compliment voor het Nederlands Philharmonisch Orkest en dirigent Marc Albrecht.
De twee hoofdpersonen Wozzeck en Marie waren zeer overtuigend in hun spel. Christopher Maltman deed mij in zijn uitmonstering denken aan één van de hoofdrolspelers uit Little Britain (“computer says no”) en dat versterkte het effect van een persoon die vervreemd raakt van zijn omgeving. Mooi gezongen, goed geacteerd.
Eva-Maria Westbroek was een plaatje van een Marie. Heel ontroerend zoals ze reageerde toen duidelijk werd dat ze Wozzeck dreigde te verliezen en troost zocht in de Bijbel. Het stond in duidelijk contrast met de vrouw die ze daarvoor speelde: iemand die liever de aanval zocht dan zich te verdedigen. Een zeer complete vertolking van haar personage.
Marcel Beekman deed als Hauptmann zijn reputatie van karaktertenor alle eer aan. En hij kwam zowaar ook nog eens kort op het toneel geschminkt als Der Narr. Daarmee werd gelijk de vraag beantwoord wie er deze keer in de DNO-rolstoel mocht zitten.
Frank van Aken vond ik onopvallend als Tambourmajor, niet de rol waarin ik hem graag had gezien. Operamastodont Willard White liet als Doktor horen nog steeds goed mee te kunnen komen in karakterrollen. Zo mooi om deze oudgediende weer eens op het toneel te zien.
Ursula Hesse von den Steinen was een mooie kijvende Margret (‘Loeder’), wel erg chique gekleed overigens. Dat was trouwens bij Marie ook het geval. En Wozzeck liep een groot deel van de tijd rond in een wit smokingjasje. Of was dat toch een kappersjas? Bizar was de uitmonstering van de 2.. Handwerksbursche, gespeeld door Morschi Franz: als travestiet gehuld in zwarte bodystocking, dito kousen en pumps, rustig bezig met een breiwerkje. Ach, hij verkleedt zich graag, zullen we maar zeggen.
De 1. Handwerksbursche Scott Wilde was de enige in de cast die niet in zijn rol debuteerde. Voor alle anderen was het iets nieuws; een heel bijzonder toeval. De cast werd gecompleteerd door Jason Bridges (Andres), Richard Prada en Livio Gabrielli (Ein Soldat).
Een prachtige voorstelling, met als kanttekening het gebrek aan meerwaarde van de ‘extra’s’. Deze productie kan mij die van Willy Decker niet doen vergeten, maar dat is voor een groot deel van het huidige publiek van geen enkel belang. De Nationale Opera bedient hen met een uitstekende mogelijkheid om met dit twintigste-eeuwse operamonument kennis te maken. Und das ist gut so.
Wozzeck is nog tot en met 9 april te zien. Zie voor meer informatie de website van De Nationale Opera.
De auteur
79Reacties
De opera heet “Wozzeck” en niet “Maries Sohn”.
Wozzeck is een getormenteerde soldaat, geen kelner. De setting is militair, niet Circus Elleboog.
http://operagazet.be/recensies/recensies-20162017/nl/amsterdam-wozzeck/
Wonderlijk hoe verdeeld de Nederlandse pers reageert. De Volkskrant *****, Het Parool * voor de regie, **** voor het muzikale aandeel, NRC Handelsblad ****.
Wat voor zin heeft het om altijd weer met een nieuwe regie te komen? Goh wat zou ik graag die regie van Willy Decker nog eens willen zien! Slechts 1 reprise van geweest. Onbegrijpelijk. Ik geloof dat die melige Barbier van Dario Fo wel 5 keer herhaald is.
Waarom horen we trouwens niks meer van Willy Decker?
@Leen Roetman: Van Willy Decker werd in januari in Barcelona de Werther hernomen die destijds in Amsterdam en daarna in de Vlaamse Opera (waar ik het zag) gegeven werd. Dat is ook het laatste wat ik over Willy Decker gelezen heb. Maar we dwalen af…;-)
@Leen: Decker was afgelopen week nog in beeld (ook letterlijk) met zijn La Traviata op het grote witte doek.
Maar meneer Duppen, dat is toch niets nieuws. Ik heb daar op dit forum al een en andermaal de vinger bij gelegd. Vergelijk in dit geval alleen al eens de recensies op operagazet.be, operanederland.nl en op deze site: werelden van verschil.
En dat is normaal, want een recensie is steeds slechts de mening van één persoon en zelfs in zaken waar iedereen het over eens zou kunnen/moeten zijn (bv mooie stem, lelijke stem enz…) zijn smaken en bijgevolg meningen verschillend. En over ensceneringen lopen de meningen sowieso uiteen…
Dat klopt Meneer De Haan maar de verschillen zijn dit keer wel erg groot. Het is ook wonderlijk hoe de verschillende recensenten de reacties van het publiek interpreteren. Bij de één blijft het publiek beduusd achter (kennelijk onder de indruk) bij de ander is het veelbetekenend dat het publiek monkelend blijft zitten en pas opstaat voor Eva Maria Westbroek en Marc Albrecht.
Erik Voermans in Het Parool:
“Er is dus nogal wat voor nodig om de impact van het stuk teniet te doen, maar de wonderen zijn de wereld nog niet uit: bij De Nationale Opera krijgt regisseur Krzysztof Warlikowski het bijna voor elkaar.”
Ik denk dat Opera Nederland, Opera Gazet en Het Parool het wel eens zijn over de regie:
Opera Nederland: “Niets onheilspellends aan DNO ‘Wozzeck’”
Opera Gazet: “Elke intimiteit in deze voorstelling ontbrak, en wat nog kwalijker was: elke beklemming ontbrak. En juist voor deze opera is dat funest.”
Het Parool: “Er is nogal wat voor nodig om de impact van het stuk teniet te doen, maar de wonderen zijn de wereld nog niet uit: bij De Nationale Opera krijgt regisseur Krzysztof Warlikowski het bijna voor elkaar.”
(Meneer Caprasse, u blijft maar herhalen dat een recensie de mening van de recensent is. De boodschap is aangekomen.)
Ik geef gewoon een verklaring voor de vaststelling van Pieter K. de Haan. Mag het? Er zijn wel meer dingen die herhaald worden…
Ik snap niet zo goed waarom Dhr. Caprasse regelmatig kritiek krijgt. Hij is immer zeer genuanceerd in zijn oordeel en staat voor veel open. Misschien is dat het probleem voor sommigen.
De heer Decker wenst niets meer met het hele operabedrijf te maken te hebben. Leave me alone!
zijn management.
ehmmm bij nader inzien http://operabase.com/a/Willy_Decker/17911/nl
Het grote voordeel van thuis het toneelstuk herlezen of naar een CD opname luisteren is dat ik niet word lastig gevallen met de jeugd van de regisseur en het schuldcomplex van de componist. Ik ben alleen maar geïnteresseerd in de tekst van Büchner en de noten an sich. Al dat hineininterpretieren is mij een gruwel.
Paul Korenhof heeft een recensie op Opusklassiek geplaatst.
“In plaats van een opera over de vernietiging van een underdog leek het soms een opera over pestgedrag van kinderen, en daarmee een extreem voorbeeld van een regisseur die zijn eigen idee (idée fixe?) tussen publiek en werk plaatst. Dieptepunten waren de gesproken tekst vóór het tweede bedrijf (alsof Berg’s partituur enige toevoeging nodig heeft!) en het feit dat de overdaad aan kinderen het navrante effect van de slotscène vrijwel tot nul reduceerde.”
Zie Opusklassiek.nl.
Peter van der Lint in Trouw kreeg 5 sterren in zijn ogen van deze productie!
“Ook in ‘Wozzeck’ is niet alles wat Warlikowski wil zeggen even eenduidig of duidelijk, maar dat maakt in het geheel niets uit. Omdat alles op een intuïtieve manier ‘klopt’. En omdat hij zijn zangers tot zulke ongelofelijke acteerprestaties weet aan te zetten.” https://www.trouw.nl/cultuur/een-wereld-wozzeck~adfd51c2/
Paul Korenhof zegt “In plaats van een opera over de vernietiging van een underdog leek het soms een opera over pestgedrag van kinderen, en daarmee een extreem voorbeeld van een regisseur die zijn eigen idee (idée fixe?) tussen publiek en werk plaatst. Dieptepunten waren de gesproken tekst vóór het tweede bedrijf (alsof Berg’s partituur enige toevoeging nodig heeft!) en het feit dat de overdaad aan kinderen het navrante effect van de slotscène vrijwel tot nul reduceerde.”
Daarmee schaart Opus Klassiek zich in het “kamp” van Het Parool, Opera Gazet, Het Parool en Opera Nederland.
De Nationale Opera zegt op zijn site dat het allemaal lovende recensie zijn, “behalve één”. Daar klopt toch niet veel van…..
Ook Peter Franken heeft in bovenstaande recensie ernstige bedenkingen over de enscenering!
“Voor mij hadden deze ‘extra’s’ een averechts effect. Het leidde af van de tragedie die zich voltrok tussen Wozzeck en Marie, waardoor van enige betrokkenheid, bij mij althans, vrijwel geen sprake meer was. Bij Wozzeck verwacht je een mentale dreun. Als die uitblijft, is er iets mis. Ik hoop maar dat het andere toeschouwers niet zo is vergaan.”
Iedereen is het er wel over eens dat het muzikaal zeer de moeite waard is.
@Paul: Zeer bedankt voor het compliment. Nu…ZOveel kritiek krijg ik nu ook weer niet. Het valt wel mee…
Bonusquote van Erik Voermans (Het Parool): “Wat in deze Wozzeck vooral ergernis wekt, is dat Warlikowski het beter denkt te weten dan de componist. Hij laat de opera beginnen met kinderen die dansen op een Weens walsje uit een gettoblaster, gevolgd door Cubaanse salsa met een zware discobeat. Pas daarna mag Albrecht Bergs openingsmaten laten inzetten. Daar begint de ergernis al.”
U kunt vanavond met 50% korting naar deze voorstelling.Zie LMTS.
@Leen Roetman & @Rudolf Duppen: Hebben jullie zelf de produktie bijgewoond en zo ja, wat vonden jullie er zelf van?
Dit is niet als een verwijt bedoeld, maar ik vind dat ik in deze kolonnen nogal veel recentiecitaten uit andere kranten lees en nogal weinig persoonlijke lezerscommentaren…
Hallo Stefan: heb je helemaal gelijk in! Ik heb een kaart voor vanavond. Ik ben me aan het oriënteren of ik vanavond nog afreis naar Amsterdam. Als ik al ga, doe ik mijn ogen dicht. Over de enscenering zal ik dan ook niks te zeggen hebben.
@Leen Roetmans: Fijn voor U Leen, maar als ik jou was (wat ik natuurlijk niet ben) zou ik NOOIT mijn ogen dicht doen. Omdat elke recensie slechts de mening van die recensent is (sorry, Sharon 😉 … )kun je beter in begin voor alles open staan en wie weet valt het voor U persoonlijk best mee. Als het U natuurlijk na 3/4 van de opera nog steeds vreselijk toeschijnt, kun je dan alsnog Uw ogen sluiten.
Weet je waar ik bang voor ben Stefan? Ik vind Wozzeck een van de allermooiste opera’s die er ooit geschreven en gecomponeerd zijn. Ik heb een aantal mooie ensceneringen gezien. Ik wil mijn herinneringen en beeld van Wozzeck niet laten bezoedelen door de fantasieën van Warlikowski. Een regisseur moet het verhaal ondersteunen en er niet een eigen draai aan geven. Om met Olivier te spreken: “De opera heet “Wozzeck” en niet “Maries Sohn”. Wozzeck is een getormenteerde soldaat, geen kelner. De setting is militair, niet Circus Elleboog.”
Ja, dat is typisch het standpunt van Olivier en dat is zijn volste recht. Wat mij betreft, ik ga in de eerste plaats naar de opera om een (voor mij) mooie voorstelling te zien. Dat de regisseur een ietwat eigen draai aan het verhaal geeft en het zwaartepunt ietwat verlegt mag van mij zolang HET MIJ PERSOONLIJK aanstaat – en dat is ZEKER NIET altijd het geval – ik kan U verschillende produkties opnoemen die ik echt afschuwelijk vond. Dat laatste heeft dan vaak ook te maken met de schoonheid van het toneelbeeld, de intensiteit van de personenregie (of gebrek aan allebei) enz…
Ik weet dat zulke principes in de oren van sommigen, die het dan zullen hebben over “respect” voor de komponist (of voor het werk) misschien “heiligschennend” zullen klinken maar ik vind dat een ietwat eigen visie van een werk geven niet noodzakelijk getuigt van een gebrek aan respect. Wie kan trouwens weten wat een komponist over een bepaalde produktie zou gevonden hebben? Ge kunt vragen: “waar ligt dan voor U de grens?” tja, bij mijn persoonlijke smaak zeker; en VAN DE MUZIEK ZELF moeten ze alleszins afblijven!
Maar nogmaals, dit is een heel persoonlijk standpunt.
Dit om te zeggen: ga er toch maar naartoe en hou zolang mogelijk Uw ogen open. In het leven moet men soms risico’s durven nemen en erbij nemen dat het soms kan tegenvallen…
@Stefan: de première is net geweest en ik ga a.s. donderdag.In één week tijd heb ik vier opera’s en één opera concert. Ik voel me wel bevoorrecht.
Ben het met de heer Roetmans eens.
Wozzeck is een 20e eeuws operamonument van zeldzame klasse.
Maar na verschillende recensies en de polemiek op deze site te hebben gelezen zie ik er maar vanaf om vanuit Arnhem naar Amsterdam af te reizen.
Voor een duur kaartje wil ik van begin tot eind een zinderende voorstelling meemaken en me niet hoeven ergeren aan de flauwekulgedachten van een zichzelf overschattende regisseur. Door dit verschijnsel heb ik de laatste tijd al diverse voorstellingen niet meegemaakt, terwijl ik me er van tevoren op verheugd had erbij te zijn. Het is me wat met die huidige generatie operaregisseurs!
@Rudolph Duppen: Vier opera’s en één operaconcert?! Mag ik ook weten dewelke?
@Leen Roetman: U niet laten beïnvloeden door de negatieve krachten ( 🙂 ) , hé! GAAN!!
ja mijnheer Herman dat is zeker zo de laatste tijd.
Hou mijnhart vast straks voor La Fiorza del Destino het is een van mijn lievelingsopera s en heb voor 3 x besteld.
Ben erg benieuwd wat er van terecht komt van deze regisseur.
Ook Rake s Progress benn ik benieuwd naar ook zo een fijn werk maar ja jaja.
En Les Contes d Hoffmann kan ook alle kanten op.
Zeker La Clemenza di Tito ben net terug uit Salzburg daar de informatie gezien er over naar aanleiding van de Festspiele nu verwacht er niet te veel van jammer.
Net als straks de Rigoletto ben ookm bang voor helem gekke dingen heb al gehoord dat deze regisseur gek is op naakt dus ……..
Herman, het zou jammer zijn als je de kans niet grijpt om eigen mening te vormen. Ik ben net geweest (zondag nog een keer). Gek genoeg spraken Eva-Maria en Frank na afloop over de regisseur slechts in superlatieven. Makkelijk om mee te werken, lief, …, maar juist over de regieideeen ging het niet.
Vooral storend was het einde, als er ooit een aangrijpende scene is geweest…. maar buhne vol met glijdende kinderen maakt het teniet. En waarom moest het koor in onderbroeken staan ? Geen idee.
Ga maar al was het maar voor het orkest en de zangers. Super.
@ Horsmeier,
Er zitten minstens 10 spellingsfouten in uw stukje.
Hoe komt dat ?
Mvg.
Orkestlid NedPho op Opera Gazet: “Topzangers, wij in de bak presteren naar behoren en verder veel overbodigs op het toneel.”
@Rene: deze site veroordeelt mij ook tot spelfouten. Ondanks herhaalde klachten bij de redactie lukt het me al jaren niet om bijvoorbeeld een simpele trema te tikken in teksten voor Place. Tsja, dan wordt het lastig om over Duitse opera’s te schrijven … nog afgezien van woorden als ‘geexcuseerd’ of ‘geelimineerd’.
“U niet laten beïnvloeden door de negatieve krachten, hé! GAAN!”
Een raadselachtige aansporing. Welke “negatieve krachten”? Komt een kritische, onderbouwde recensie voort uit een “negatieve kracht”?
Een recensie heeft een tweeërlei doel; als je naar de voorstelling geweest bent, jouw mening vergelijken met die van de recensent. En kennisnemen van het oordeel van iemand in wie je vertrouwen stelt en daar eventueel de beslissing wel/niet gaan op baseren. De hier veel gehoorde riedel dat je altijd zelf moet gaan, hoe slecht de kritieken ook zijn, is natuurlijk achterhaalde en nogal dommige onzin. Als een recensent mij een betrouwbaar beeld schetst van “wat er aan de hand is” en zijn ongenoegen op een onderbouwde wijze spuit (Place de l’Opera, Het Parool, Korenhof, Opera Gazet), dan zou je wel erg simpel zijn om de recensie niet te betrekken bij je besluit om wel of niet te gaan. De recensie is de mening van één persoon (jáháááá), maar een intelligent mens kan zich door een adequate beschrijving en sterke, onontkoombare argumenten laten overtuigen. Zelf heb ik veel profijt gehad van het lezen van recensies om mij te behoeden voor regisseurs die “een ietwat eigen draai aan het verhaal geven en het zwaartepunt ietwat verleggen”. Wat de mensen zich, vooral in Amsterdam, door deze zwaartepuntverleggende beunhazen én door degenen die hen aanstellen, allemaal op de mouw laten spelden, grenst aan volksverlakkerij.
PS Eens met Sharon: hoe kan De Nationale Opera bij al deze negatieve kritieken volhouden dat alle media enthousiast waren “behalve één”?
morgen Rene.
Ja dat komt ben te snel met schrijven en verzuim ook na te lezen.
Wordt wel vaker daarop gewezen sorry zalleven beteren.
Christiaan H.
@Otto: De uitdrukking “negatieve krachten” was natuurlijk ironisch bedoeld. Het was een woord dat me in een flart te binnen schoot en waar ik verder geen kwaad mee bedoelde…
Dat ik Leen Roetman aanspoorde om toch te “GAAN!” is omdat ik erbij blijf (ook al ben ik daar blijkbaar zo goed als alleen in) dat een voorstelling TOCH onverwacht kan meevallen tegen alle negatieve recensies in. Want elke recensie is … juist ja…
En zoals ook Shmulik -terecht- zegt is het jammer de kans niet te grijpen om een eigen mening te vormen. En is het -desnoods- alleen al de moeite om te gaan voor het orkest en de zangers (alleen voor Westbroek al!).
Dat bedoelde ik dus met mijn “raadselachtige aansporing”. Een beetje raadsels kunnen geen kwaad in het leven…
@Otto: En dus ook mijn excuses voor mijn “achterhaalde en nogal dommige onzin”…
Ik sta helemaal achter u, mijnheer Caprasse. Nooit zomaar geloven wat een ander zegt, ook niet als u die persoon voor intelligent houdt.
Het is mij meer dan eens gebeurd dat ik een afgekraakte voorstelling best wel kon waarderen of zelfs erg sterk vond. En dat kon ik altijd onderbouwen. Net zo goed als die andere onderbouwde meningen.
Oef! Dank U!
Een reden waarom het koor in onderbroek moest zingen is wellicht dat de scene zich (volgens het libretto!!!) afspeelt in een slaapzaal van soldaten. De laatste scene van de tweede akte waar Wozzeck een pak rammel krijgt van de tamboer-majoor.
@Cornus, ik hoor ook van niet spelende orkestleden, die zijn wezen kijken, dat ze het wel een mooie productie vinden. Zowel wij als liefhebbers, de pers als de uitvoerenden hebben nu eenmaal verschillende opvattingen. Je kunt niet alle mensen binnen één van deze drie categorieën over één kam scheren. Niet dat u dat doet, maar het lijkt erop dat u dat wilde duiden. Heb ik het verkeerd, dan mijn excuses.
Prachtige voorstelling.Peter de Lint van dagblad Trouw heeft de opera begrepen.
De ervaringen die hij beschrijft zijn ook de mijne.
Topcast.Eva Maria Westbroek heeft een glansrol erbij.Wat een interpretatie,ging door merg en been.Ook genoten van de topprestatie van het orkest.
Gaat het horen en Zien!
“Nooit zomaar geloven wat een ander zegt” is een even onnozele als overbodige raadgeving, aangezien niemand op dit forum heeft gepropageerd om “zomaar te geloven wat een ander zegt”. Menigmaal lijkt de liefde voor de opera de leesvaardigheid flink in de weg te zitten…
Dat je best plezier kunt beleven aan een afgekraakte voorstelling is een zo mogelijke nog wijder openstaande deur. Het gaat erom door wie de opera geprezen of afgekraakt wordt. Een door Paul Korenhof ernstig bekritiseerde voorstelling zal ik wellicht aan mij voorbij laten gaan, terwijl een door de Theaterkrant afgekraakte voorstelling mijn onmiddellijke belangstelling wekt. In de loop der jaren weet je namelijk wel welk recensentenvlees je in de kuip hebt en welk oordeel vaak met het jouwe overeenkomt. Doe er je voordeel mee!
@Paul: In het libretto wordt geen gewag gemaakt van een onderbroekenparade. Het libretto heeft het over een “Wortloster Chor der schlafenden Soldaten”. Bij de vechtpartij “werden die schlafenden Soldaten unruhig, ohne aber aufzuwachen.” Ohne aber aufzuwachen dus.
Ten slotte: “Die anderen Soldaten, die sich während des Ringkampfes etwas aufgerichtet hatten, haben sich nach dem Abgang
des Tambourmajors niedergelegt und schlafen nunmehr alle wieder.”
Het gaat dus om slapende soldaten die zich even oprichten en dan weer verder slapen. Het showen van Calvin Kleins en Tommy Hilfilgers is een verrijking die ons door de regisseur geschonken is.
Zullen we, om een oeverloos en zinloos (en blijkbaar ook tactloos)debat (misschien) te beëindigen gewoon besluiten dat het iedereen vrij staat zich te laten leiden door recensies of er complete geen rekening mee te houden om al dan niet naar een produktie te gaan. De rest is een welles-nietes discussie.
En mr Otto, is het echt niet mogelijk om het over de van de Uwe verschillende meningen te hebben zonder constant woorden te gebruiken als “achterhaald”, “dom”, “onzin”, “onnozel”, “overbodig” enz… te gebruiken. Echt sympathiek komt dat niet over (wat waarschijnlijk ook niet echt Uw bedoeling is)!
Vergeet niet dat de redactie van ons vraagt “aardig voor elkaar te zijn” en “het taalgebruik netjes te houden…”.
We delen allemaal een passie voor opera. Dat we over bepaalde zaken van mening verschillen is normal (en zelfs boeiend) maar laten we het a.u.b. beschaafd houden…
Ik heb gezegd!
Mijnheer Otto, u beweert wel degelijk dat men zich door de mening van een ander moet laten overtuigen (mits die mening van een volgens u betrouwbaar persoon komt en behoorlijk onderbouwd is). Ik ben zo vrij om het daar niet mee eens te zijn.
Dat is gewoon een verschil van mening en het een is niet meer waard dan het ander.
Zoals de heer Caprasse zegt: een onvruchtbare discussie.
…die we dus beter kunnen beëindigen…
Amen.
Mevrouw Minis, u zou er baat bij hebben iets aan uw leesvaardigheid te doen. Eerst schuift u mij in de schoenen dat ik propageer om “zomaar te geloven wat een ander zegt”. Nu zwakt u dat af, maar komt u met een ander fantasieverhaal aanzetten, nl. dat ik beweer dat men “zich door de mening van een ander moet (!) laten overtuigen”. Waar heb ik het woord “moet” gebruikt? Probeert u eens juist te citeren. Dat gaat zo:
Wat ik naar voren bracht is dat “een intelligent mens zich door een adequate beschrijving en sterke, onontkoombare argumenten kan laten overtuigen.” KAN, niet MOET. Verder schreef ik dat “men wel erg simpel zou zijn om de recensie niet te betrekken bij je besluit om wel of niet te gaan.”
Ik begrijp niet wat daar zo moeilijk aan is.
@Dhr. Caprasse. U heeft gelijk, de woorden (ik durf ze nauwelijks uit mijn toetsenbord te persen) “achterhaald”, “dom”, “onzin”, “onnozel” en “overbodig” zijn gruwelijke termen, diep-beledigende en wreed-krenkende beschimpingen. Blijvend psychisch leed is niet uitgesloten.
Toch zijn de termen “achterhaald”, “dom”, “onzin”, “onnozel” en “overbodig” bijzonder adequaat om zaken te beschrijven die achterhaald, dom, onzin, onnozel en overbodig zijn.
Waarde Otto: “‘Moet” was inderdaad een wat fors woord, maar ik blijf erbij dat u de mening van een (volgens u betrouwbare recensent) zwaar laat wegen. U maakt uzelf op die manier afhankelijk van de mening van een ander.
Verder wil ik mij niet verder buigen over dit zwaarwichtige probleem. Prijst u zichzelf nu maar gelukkig met uw leesvaardigheid enz. U komt vast in de hemel der pedanten!
Mevrouw Minis, Ik zie dat u uw best doet: u corrigeert zichzelf ten tweeden male. Er zitten nog wat foutjes in, zoals “zwaar” laten wegen, maar die schenk ik u.
Echter, nu zondigt u weer tegen de logica. Een mening zwaar laten wegen betekent volgens u dat men zich “afhankelijk” maakt van de mening van een ander. Is geenszins het geval althans hoeft geenszins het geval te zijn. Bijvoorbeeld, ik hecht zeer veel waarde aan de mening van Paul Korenhof, maar ik heb menig maal, om redenen van uiteenlopende aard, tóch een voorstelling bezocht die van hem een slechte kritiek kreeg.
En dan komt u nog met een allermerkwaardigste en teleurstellende wending, die mij best een beetje verdrietig maakt. U schrijft: “U komt vast in de hemel der pedanten!” Wat is dat, de hemel der pedanten? Ik heb er nog nooit van gehoord. Of is u op de olijke toer en bent u van mening dat IK pedant ben? Met dat woord “pedant” krijgt u problemen met de hoeder van de goede zeden, de heer Caprasse, dat geef ik u op een briefje!
Bovendien: tikkeltje onlogisch. Pedant is “als je je zo gedraagt dat het lijkt alsof je jezelf belangrijker en verstandiger vindt dan ieder ander”(woorden.org). Maar ik beweer juist dat het verstandig is om de mening van anderen, in casu goede of aansprekende recensenten, ter harte te nemen. Oftewel, precies het tegenovergestelde van “jezelf belangrijker en verstandiger vinden”.
U laat zich (soms) door een recensie weerhouden van een bezoek aan het theater. Dat noem ik inderdaad een vorm van afhankelijkheid.
En ja, ik vind u pedant, zelfingenomen en pietluttig (hetgeen iets anders is dan nauwkeurig). U denkt dat u erg intelligent bezig bent en dat anderen randdebielen zijn. Dat lijkt me een heel prettige manier van leven, tenzij het voortkomt uit onzekerheid.
De kwestie waar het om gaat is: in hoeverre trek je je iets aan van recensies? welnu, dat moet iedereen maar zelf weten. Het sop is de kool niet waard. Of is het: de kool is het sop niet waard? Help, heer Otto!
Voor nog wat uitwisselen van meningen over deze opera: zie ook cultureelpersbureau.nl
Waarde Otto, ik wil u natuurlijk niet uitschelden. Het is maar een indruk aan de hand van wat tekstjes op deze site. En u was ook niet bepaald vriendelijk.
Tijd om hier nu echt een punt onder te zetten. Denkt u maar:
De halve wereld lacht om de rest. Om alles lachen is het allerbest. (Spaanse copla).
En Anna vergeet niet dat De Nationale Opera zelf ook recensies gebruikt om met lovende citaten daaruit publiek te trekken en zichzelf een veer in de kont te steken.
En blijkbaar bent u wel degelijk geïnteresseerd in recensies en de meningen van anderen want anders had u hier niet gereageerd. Geheel onbevooroordeeld gaat ook u niet naar de voorstelling! Ik wens u een mooie voorstelling en hoor graag wat u ervan vond! (Ik heb mijn kans voorbij laten gaan…)
Nou ja, Leen, een recensie wekt bepaalde verwachtingen, dat is zeker waar. Maar ik neem het voor kennisgeving aan. Uiteraard interesseert het me wat anderen ervan vinden, maar of ik al dan niet naar een voorstelling ga hangt niet van de recensie af. En ja, ik lees ze ook en ik ben het er dan al niet mee eens.
Jammer dat u Wozzeck niet heeft meegemaakt.
Ik vond het een sterke voorstelling. Er werd huiveringwekkend goed geacteerd in een sterke personenregie en er werd fantastisch gezongen. Er was nogal wat kritiek op ”het perspectief van het kind”, maar die kritiek deel ik niet. Wozzeck gaat voor mijn gevoel niet alleen over het drama van Wozzeck zelf, maar ook over het lot van de arme Leut’ in het algemeen. Door de lijn van de tragiek door te trekken naar het kind, bracht de regisseur er een element in dat Berg vast niet zou hebben afgekeurd :doorwerking van armoede, uitsluiting,sociale ongelijkheid door de generaties heen. Het vermaledijde dansje had een functie. Natuurlijk mag men niet iets in een stuk inbrengen dat er niet staat, maar dit heb ik de regisseur vergeven. De continuiteit van de ellende was ook zichtbaar in het slotbeeld: de handen van het kind boven het bebloede water.
Dat de regisseur zijn punt duidelijk maakte op een manier die men begrijpt ook zonder eerst een toelichting te lezen, is knap. Dat lukt lang niet iedereen.
De keuze van het perspectief van het kind was ook niet ten nadele van Wozzeck en Marie. Zij kregen de volle aandacht en importantie, door de formidabele creaties van de zangers, maar ook door de sterke personenregie.
De regisseur heeft wat mij betreft adequate beelden neergezet bij de verscheurende muziek van Alban Berg. decor, belichting, alles droeg eraan bij op een treffende manier.
Het is wel zo dat er ruim gebruik werd gemaakt van de artistieke vrijheid, altijd een glad ijs. Maar ik voelde de zuiverheid van de intenties aan, dat ben ik eens met Peter van der Lint (u ziet, ik lees recensies,haha). Hier en daar had ik ook wat bedenkingen, zoals dat aquarium, of de organen die het kind in het water gooit,
en echt helemaal uit de bocht: Mickey en Minnie Mouse. Ik zal er niet langer over uitwijden, dan wordt mijn reactie te breedvoerig.
Ik wil wel nog zeggen dat de zaal ademloos luisterde, de spanning was te snijden. En dat terwijl er een schoolklas aanwezig was.
Kortom, prachtige muziek, geweldig orkest, fantastische zangers, sterke regie.
Leen, over het gebruik van recensies door De Nationale Opera. “Selectief” is hier een understatement. Volgens DNatO zijn alle media positief, “behalve één”. Hierbij voorbijgaand aan het feit dat deze circus-Wozzeck tot op het bot gefileerd is door Opus Klassiek, Opera Gazet en Opera Nederland.
Ik ben het helemaal met Anna Minis eens, inclusief haar bedenkingen.
“Hier en daar had ik ook wat bedenkingen, zoals dat aquarium, of de organen die het kind in het water gooit, en echt helemaal uit de bocht: Mickey en Minnie Mouse”. Ik wil daar als bedenking nog aan toevoegen dat voor mij het optrekken en laten zakken van de wanden van het huis wat overbodig waren, of beter gezegd vooral te vaak gebeurden, voor mij was het niet nodig dit zo te illustreren.
Ik heb genoten van de goeie zang en acteer prestaties van de zangers en het mooie orkest & dirigent!
Ik ben het geheel eens met Wiebke Göetjes en Anna Minis. Dat de opera niet bezweek onder de filmische beelden is te danken aan de krachtige en ontroerende muziek van Alban Berg en de bewerking van het toneelstuk van Büchner en aan de sublieme, muzikale uitvoering. De beelden waren over het algemeen prachtig (Ik meende als belangrijke inspiratiebron Visconti’s Bellissima te herkennen) maar zaten de opera hier en daar danig in de weg. De regisseur moest zo nodig gebeurtenissen onderstrepen en aandikken die dat helemaal niet nodig hadden.Hij plaatste zichzelf te vaak tussen het publiek en het toneel en eiste te veel aandacht voor zichzelf op. Uit het artikel in Odeon heb ik begrepen dat hij meer bezig was zijn eigen trauma’s in deze opera te verwerken dan de componist te dienen.Voor deze opera geldt “Less is more”.Warlikowski lijkt me een ideale regisseur voor nieuwe opera’s want zo te zien zit hij vol met ideeën en beelden. Gisterenavond werd er achter mij in de zaal bij het applaus halen een paar keer hard grondig boe geroepen maar toen de regisseur verscheen werd dat achterwegen gelaten.
@Rudolph Duppen: heel genuanceerde beoordeling! Houdt tegelijk rekening met de -toch!- schoonheid van de beelden maar geeft er dan ook bedenkingen bij (dat zijn twee aparte zaken, hoewel een PERFECTE voorstelling natuurlijk mooie beelden zou hebben die dan OOK NOG RELEVANT zouden zijn!).
Maar de perfectie is zelden van deze wereld…
“Dat de opera niet bezweek onder de filmische beelden is te danken aan de krachtige en ontroerende muziek van Alban Berg en de bewerking van het toneelstuk van Büchner en aan de sublieme, muzikale uitvoering.”
Dat is wat Het Parool en Opera Gazet in arbeiderstaal noemden: zelfs Warlikowski kan Wozzeck niet verpesten.
De hele insteek (visie! concept!) van de dekselse Theatervernieuwer is schabouwelijk, ijdel, onzinnig, irritant en anti-Berg. Hoeven we echt niet genuanceerd over te zijn. Eindelijk was er gisteren dan toch het boegeroep; tja, de mensen hebben inmiddels de recensies gelezen en weten nu zo’n beetje waar Wozzeck over gaat en welke poppenkast er door de Theatervernieuwer van gemaakt is. Bravi, alle boeroepers!
Inmiddels verkeer ik wel in een existentiële crisis: ik heb weer een filmcitaat, Visconti’s Bellissima, gemist. Mij van de straat zijnde, mij vrezende….
Wat een heerlijk medium, deze rubriek, hoeven we niet thuis met bloembakken te gooien. En natuurlijk heeft iedereen zijn eigen gelijk, is altijd lekker om (zelf) te lezen.
Wat je zoal zegt!
ik was er ook donderdagavond.
Ja schitterend van zang vooral Eva Maria Westbroek ze heeft er weer een wereldpartij bij geweldig. Orkest onder Marc Albrecht schitterend.
Hoop dat deze Albrecht nog lang mag blijven en niet weggaat na 2018.
Ja alleen de regie nu ik zeg er niets over al genoeg gezegd erover.
Ja de Willy Decker doet deze zeker niet vergeten had men maar deze weer terug gehaald.
Was 2 weken terug in Salzburg daar de fotos gezien van de komende voorstellingen tijdens de Festspiele deze zomer, ziet er stuk beter uit.
Jammer geen Eva maria Westbroek..
Vond Frank van Aken erg tegenvallen jammer eindelijk eens in Amsterdam samen met zijn vrouw en dan deze mis bezetting,hoop dat hij revanche krijgt bij de opera zou wel verdiend zijn.
Wat zal de nieuwe intendant gaan doen en wie wordt het???.
Mijnheer Rene nu beter ???
Schitterende bok en bak en dito zangers (Marcel Beekman doet allerminst onder voor Heinz Zednik vroeger), mooie toneelbeelden maar gekunsteld regieconcept -hoorde u halverwege bij het verschijnen van dat joch voor die zilveren gordijnen ook het gerammel van de Bio vacantieoord collectebus?- en een einde als een Bohème zonder Rodolfo`s finale Mimiiii.
@Kersten: Ik hoorde wel gerammel maar bracht dat niet in verband met de Bio vakantieoord collectebus.Over het einde heb je helemaal gelijk. Het is alsof je in Ravels L’Enfant et les Sortilèges de laatste roep van het kind “Maman!” weglaat.Dat werk stamt trouwens ook uit 1925.
Ja zo verdeeld als de reacties zijn. Als er ergens een uitvoering van Wozzeck is, vooral ook in het buitenland, probeer ik erbij te zijn. Mooie uitvoeringen ook in ‘moderne’ versies gezien en gehoord! Maar nu waren wij toch echt teleurgesteld het Muziektheater uitgelopen. Wozzeck in deze soort soort Disney setting… Berg muzikaal onwaardig. Dirigent (wat een gemak waarmee hij dat dirigeert) orkest en zangers, bravo. En met name Marcel Beekman acteerde erg goed. Regie (setting), decor en licht buitengewoon onmuzikaal voor ons. Geen hart voor deze meesterlijke partituur. En dan dat einde…Gelukkig is deze fenomenale muziek niet stuk te krijgen.
@ Olivier Keegel. U heeft hier een link geplaatst naar uw recensie en daarin heeft u het over “een of ander filosofisch bedoeld rijmelarijtje als toegevoegd tussenspel”. Heeft u wel opgemerkt dat dezelfde tekst gezongen wordt door Marie aan het begin van de derde akte? Althans, het eerste deel daarvan, maar laat de regisseur nou de rest van de tekst gewoon uit Büchners Woyzeck gehaald hebben.
Stefan Herheim regisseert volgend seizoen (november) bij de Rheinoper (Dusseldorf) een Wozzeck. Dat kan heel goed worden… Bo Skovhus zing Wozzeck, Camilla Nyland zingt Marie. Ik wacht natuurlijk eerst de recensies af….
Voor alle nieuwe producties van de Rheinoper zie http://www.operamrhein.de/de_DE/oper?se=next&st=1
@pieter. hihi. wat zal@conus hierop te zeggen hebben?
Ja Jan dan is de regisseur niet geslaagd in zijn opzet als zelfs operakenner Olivier dit is ontgaan. En hij zal zeker niet de enige zijn.
Wat is dat toch met regisseurs om allerlei citaten in een regie te verstoppen? Of het nu verwijst naar Fellini of Visconti of naar een tekst van Büchner zelf dat componist Berg daar niet bedoeld heeft… kijk mij eens erudiet zijn en de gehele literatuur en filmencyclopedie te overzien!
Mij viel dat citaat (eerst gesproken) en later dus gezongen meteen op. Maakte op mij veel indruk, omdat de gesproken tetst (eerder uitgesproken) een stukje langer was dan het gezongen fragment. Mede door het fantastische acteren van EMW had dit op mij enorm veel impact, omdat je nog meer wist waar de (oorspronkelijke) tekst naar toe ging. Ook door al eerder de tekst te gebruiken, kreeg het nog meer nadruk. Ik vond niet alles geweldig aan de regie, maar dat vond ik meerwaarde hebben (voor mezelf althans)
Zo begon ook de Pélleas van Audi in de Munt met off stage gesproken replieken uit de eerste scene van Maeterlinck (die Debussy weggelaten heeft). Dat stoorde mij niet omdat het de muziek daarna ook niet stoort. Maar de muziek onderbreken voor gesproken citaten, neen dat liever niet!
@Leen Roetmans: Die Wozzeck door Herheim zal ongetwijfeld special maar waarschijnlijk (heel) interessant zijn. Ik vind persoonlijk Herheim een hele interessante regisseur-zijn Parsifal in Bayreuth blijft voor mij een monument. Hopelijk zal, in -driewerf helaas- tegenstelling tot die Parsifal, die Wozzeck WEL op dvd uitkomen.
Hij gaat, denk ik, ook een Ring maken in Berlijn.
@ Leen Roetman, het is geen verwijzing, het is exact dezelfde tekst. In de opera blijft Marie alleen steken in de tekst. Dat de paar zinnen daarna dus van Büchner zijn ligt voor de hand. Even de tekst erbij gepakt en voila…
Staat die gesproken tekst dan zo in het libretto? Heeft Berg dat zo genoteerd?
Nee, Berg heeft stukken tekst geschrapt! Schande!!
Berg, geen domme man, zal vast zijn overwegingen hebben gehad. Hoe integer ook bedoeld van Warlikowkski, het heeft iets aanmatigends!
Even een bericht dat hier slechts zijdelings betrekking op heeft: operanederland bericht dat Sophie de Lint de nieuwe artistieke directeur wordt van DNO.
http://operanederland.nl/2017/04/07/sophie-de-lint-nieuwe-artistiek-directeur-dno/