Intendant Kasper Holten neemt afscheid van het Royal Opera House met een nieuwe productie van Die Meistersinger von Nürnberg. Zijn enscenering is alleszins het aankijken waard, maar de show wordt gestolen door de kemphanen Sachs en Beckmesser, schitterend vertolkt door Bryn Terfel en Johannes Martin Kränzle.

Op een paar minuten lopen van Covent Garden staat een imposant bouwwerk, de Freemasons’ Hall. Kasper Holten en zijn decorontwerper Mia Stensgaard hebben zich hier duidelijk door laten inspireren. Het toneelbeeld doet zonder meer denken aan de centrale hal van dit gebouw, ook al is voor de uitvoering gebruikgemaakt van art-deco-elementen. Belangrijker is echter de vergelijking die Holten impliciet maakt tussen de gemeenschap der vrijmetselaars en die van de Meistersinger.

Zowel de vrijmetselaars als de meesters vormen een gesloten gemeenschap die sterk hecht aan rituelen en regelgeving. Ceremoniële kleding is daar een belangrijk onderdeel van en op dit punt gaat kostuumontwerper Anja Vang Kragh helemaal los. Ze maakt er een compleet kostuumdrama van. Of toch niet? Ja en nee. Holten heeft gekozen voor een soort historisch spektakelstuk dat zich afspeelt in een eigentijdse setting.

Het decor doet gedurende de eerste twee aktes achtereenvolgens dienst als kerk, feestzaal voor de Meistersinger en straatje met de huizen van Sachs en Pogner. De spelers zijn modern gekleed. Magdalene ziet eruit als personal assistent van de bedrijfsleider van de feestzaal en zo gedraagt ze zich ook. Nauwelijks ouder dan Eva en met een verantwoordelijke positie is het geen wonder dat David voor haar valt.

De Lehrbuben worden gespeeld door vrouwen die druk bezig zijn de tafels te dekken voor het feest. Later slepen ze aanhoudend wijn aan voor de meesters, waardoor een aantal van hen na afloop letterlijk onder de arm moet worden genomen.

De intocht van de meesters gaat met veel ceremonieel gepaard. Over hun avondkleding dragen ze rijkversierde insignes en een kleurrijk voorschoot. Hun vrouwen zijn er aanvankelijk bij, maar die trekken zich al snel terug, vermoedelijk in een ladiesroom.

Volgend op de deconfiture van Stolzing voltrekt zich de tweede akte in dezelfde setting als de eerste, waarbij goedgekozen zetstukken de juiste sfeer weten op te roepen. Gevochten wordt er niet tijdens de Polterscène. In plaats daarvan is er een optocht van verklede mensen met Anubis-maskers en andere Egyptische accenten.

Twist

De derde akte begint met zicht op de achterkant van het decor, dat op een draaitoneel blijkt te staan. Heel langzaam draait het gevaarte om zijn as, waardoor bij aanvang van de scène op de Festwiese de voorkant weer in beeld is. Er zijn nu twee tribunes waarop het publiek (koor) plaatsneemt, terwijl de Meistersinger in historische kledij hun opwachting maken.

Na zijn afgang worden Beckmesser zijn ceremoniële kleren afgenomen, waardoor hij letterlijk in zijn hemd komt te staan. Zijn kleren worden vervolgens de zegevierende Stolzing omgehangen. Na zijn uitroep “Nicht Meister! Nein!” laat hij zich door Sachs overtuigen de betoonde eer toch te accepteren. En daar komt Holten met een twist. Tot op dat moment heeft hij keurig de handeling gevolgd, maar nu gebeurt er iets bijzonders. Eva begint tijdens Sachs’ monoloog afwijzende gebaren te maken, alsof ze voorvoelt waar het naartoe zal gaan. Ze wordt steeds geagiteerder in haar optreden en als Stolzing door de knieën gaat, loopt ze kwaad weg, alles en iedereen verbijsterd achterlatend.

Om dat te kunnen begrijpen, moeten we ons in haar positie verplaatsen. Haar vader heeft haar uitgehuwelijkt aan n’importe qui, zolang hij maar conform het grote regelboek een liedje kon zingen. Haar vriend en protector Sachs maakte geen aanstalten enige soelaas te bieden door zelf aan de wedstrijd mee te doen.

Tegen alle verwachting in heeft Stolzing haar uiteindelijk uit de huwelijksnood weten te redden, maar de ingehouden woede over de ondergane behandeling – te koop aangeboden – maakt plaats voor onverholen afkeer voor dat clubje regeltijgers waar ze aan was overgeleverd. En nu wil haar nieuwe liefde tot die groep toetreden? Dan maar geen Stolzing. Als hij in het verkeerde kamp wil zitten, is dat zijn zaak. Sleeping with the enemy? Not for her. Die weglopende Eva was een mooie vondst, die als prettig neveneffect had dat de aandacht werd afgeleid van Sachs’ nationalistische geleuter.

Topcast

Bryn Terfel was een uitnemende Sachs, de beste die ik in jaren heb gehoord. Niet alleen zijn zang en tekstbehandeling waren vlekkeloos, ook zijn acteren voldeed aan alles wat je van de rol mag verwachten.

Zijn tegenspeler Johannes Martin Kränzle deed als Beckmesser nauwelijks voor hem onder. Hij is zeer in trek met deze rol. Na eerdere optredens in New York en Glyndebourne zal hij na de reeks in Londen ook in de nieuwe Meistersinger-productie in Bayreuth te zien zijn. Holten hield hem niet erg strak, waardoor hij in zijn coloraturen ongehinderd zijn gang kon gaan, met uiteraard bedoeld komische effect.

Stephen Milling gaf adequaat invulling aan de rol van Pogner, zonder erg op te vallen. In de strijd om de eer tussen de tenoren wist Gwyn Hughes Jones maar net aan het langste eind te trekken. De David van Allan Clayton trok in de eerste twee aktes veel aandacht bij Stolzing weg. Beide heren waren in zeer goede doen, tekstvast en een genoegen om naar te luisteren.

De rol van Kothner werd vertolkt door Sebastian Holecek. Deze Oostenrijkse bas wist zich er flink mee in de kijker te spelen. Het was voor het eerst dat Kothner enige indruk bij mij achterliet.

De Poolse mezzo Hanna Hipp trok sterk de aandacht met haar vertolking van Magdalene, vooral ook door sterk acteren tijdens stil spel. De Amerikaanse sopraan Rachel Willis-Sörensen blonk op beide fronten uit. Zangtechnisch een bijna perfecte Eva, acterend een plezier om naar te kijken. Als Eva en Stolzing willen vluchten maar door het lawaai dat Sachs maakt niet onopgemerkt weg kunnen komen, zit ze zich met haar lief op de achtergrond te vervelen. Om de tijd te doden, gaat ze maar wat eten. Uiteraard een appel.

Antonio Pappano gaf met vaste hand leiding aan het geheel. Een prima prestatie van zijn orkest en het door William Spaulding ingestudeerde koor. Holten is vertrokken uit Londen, maar zijn afscheidsregie zal er zonder twijfel nog vele jaren te zien zijn.