Vijf Nederlandse instellingen voor theater en muziek presenteerden op het Opera Forward Festival zes mini-opera’s, gemaakt door jonge talenten. Het Fontys Conservatorium uit Tilburg had zelfs twee teams afgevaardigd. De hartstocht voor muziektheater sprak duidelijk uit de veelheid aan onderwerpen die in de operakeuken in klank en beeld waren omgezet.

Belangrijkste gemene deler in de zes presentaties was het gebruik van een koor. Niet zingend in een vaste opstelling, maar juist als acterend onderdeel in de dramatische verbeelding.

Op extreme wijze werd dat gedemonstreerd in de Tilburgse bijdrage Het spel, op tekst van Diede Al en muziek van liefst twee componisten, Loes Reiling en Xavier Geerman. In twee groepen verdeeld liepen de koorzangers met steeds snellere passen heen en weer en tegen elkaar in, terwijl er gezongen werd: “Het is maar een spelletje.” Dat werd echter een fysieke uitputtingsslag, want steeds meer vocalisten struikelden, vielen en kropen over het speelvlak onder het uitstoten van verder onverstaanbare zinnen, begeleid door in de koormassa opgestelde instrumentalisten.

Het volstrekte tegendeel leverde het andere team uit Tilburg, aangevoerd door componist Rob Jones en tekstschrijver Tom Bronsema. Onder de titel Aorta bedachten zij een ‘hartenbrekend’ relatiespel tussen twee vrouwen en één man, met fatale afloop: de ene vrouw schoot in jaloezie de andere neer. Een lange stoet, een soort geestenkoor, begeleidde in langzame, statige beweging de gedode vrouw, terwijl er gezongen werd op een lang aangehouden u-klank.

Meer in acterende stijl reageerde het koor van de Frank Sanders Academie uit Amsterdam in een soort satire getiteld Kijk op voor de val (muziek Eyal Margalit, tekst Douwe Nagelmaker) rond een mediagod genaamd Matthijs. Hij daalde in de persoon van de dominante, sonore bas-bariton Fabian Homburg verrassend uit de toneelhemel, aangegaapt door een bewonderende menigte.

Liefde en motten

Een veelheid aan onderwerpen bleek geschikt om er muziektheater mee te maken, van een klassiek liefdesdrama als in het genoemde Aorta tot een conflict over de reparatie van een oude deken, waar de motten gaten in hadden gebeten, een kluchtige fantasie uit de keuken van het Prins Claus Conservatorium Groningen op muziek van Frieda Gustavs en tekst van Teun Grondman.

De raadselachtige titel OX drukte het verschil in karakter uit tussen twee vrouwen, namelijk de eigenares van de deken (het ‘nultype’), die niet begrijpt waarom de andere vrouw (X-type, met een robuuste sopraanpartij) halsstarrig “neen” blijft zeggen. Teleurgesteld verliet de 0-vrouw het speelvlak, gesteund door een koor van motten. Ook het publiek moest de zaal verlaten!

Een geestige variant op de vele kookprogramma’s die de tv vertoont, was het satirische verhaal Unieke klanken uit de keuken (muziek Hugo Bouma, tekst Sanne Schuhmacher) dat het Utrechts Conservatorium had ontwikkeld. Het ging over een kok die beroemd is om het klaarmaken van kreeft. De wulps zingende en acterende presentatrice Samantha praatte het programma aan elkaar, verscheidene keren onderbroken door reclameblokken en verkeersinformatie, gezongen door een koor dat in het publiek stond opgesteld. Overigens liep de kok weg en belandde de presentatrice in een doodskist.

Compleet drama

Onder de titel Lazar leverde het Conservatorium van Amsterdam een beknopt en compleet drama af over een man, genaamd Lazar, die succesvol is in het leven, maar toch niet gelukkig is. De uit IJsland afkomstige bariton Einar Gudmundsson zette op tekst van Salomé Roodenburg en goed lopende vocale lijnen van componist Bas van Yperen een geloofwaardig personage neer, terwijl een koorgroep hem in een commentariërende rol begeleidde in de zoektocht naar de zin van het bestaan. Van alle zes bijdragen aan het talentprogramma was Lazar naar muziek, inhoud en vormgeving het sterkste onderdeel. De Nationale Opera zou dit talent een kans moeten bieden tot verdere ontwikkeling.

De zangpartijen werden in alle composities ingekleurd door kleine ensembles. De verscheidenheid aan instrumenten binnen de groepen was zeer groot. Bijzonder klonk de combinatie van twee fagotten, cello en een kleine gitaar voor het conflict met de door motten aangevreten deken.

Voor de scenische uitwerking zorgden bij alle teams een regisseur, geassisteerd door een scenograaf en een dramaturg. En dat voor een productie van twintig minuten (de maximaal toegestane lengte). Ook opvallend: in de summiere programma-informatie geen enkele naam van de solozangers, terwijl muziektheater/opera toch helemaal draait om zangers en hun kwaliteiten.

Alle voorstellingen vonden vrijdag en zaterdag plaats in een veelheid aan ruimtes binnen Nationale Opera & Ballet, van het noodtrappenhuis tot het laaddok. Het nieuwsgierige publiek liet zich gedwee samenpersen in de keukens van de opera.

Zie voor meer informatie de website van het Opera Forward Festival.