Geen uitblinkers, louter toppers. De nieuwe productie van Samson et Dalila bij de Metropolitan Opera in New York, afgelopen zaterdag live in bioscopen te zien, was op alle fronten zeer te genieten. Sir Mark Elder legde een fantastisch orkestraal fundament, regisseur Darko Tresnjak schilderde de sfeer, de sterke cast deed de rest.

In 2010 waren tenor Roberto Alagna en mezzosopraan Elīna Garanča te zien in één van de succesvolste bioscoopproducties van de Met tot dan toe, Carmen. Hij was Don José, wanhopig en hartstochtelijk verliefd op Carmen, ondanks dat de pure en vrome Micaëla een veel verstandiger keuze was. Zij was Carmen, de avances genietend, maar uiteindelijk toch vrij koeltjes en ongrijpbaar.

Nu zijn de twee Samson en Dalila. Best vergelijkbaar. Hij staat in vuur en vlam voor haar, maar zijn toewijding aan God tart zijn geweten. Zij wil eigenlijk wraak nemen op hem – vijand van haar volk – en gebruikt haar aantrekkingskracht als valstrik. Toch knagen zijn gepassioneerde liefdesverklaringen aan haar. Voelt ze iets voor hem?

Het ambigue van de relaties maakt deze opera’s zo meeslepend. Is het toeval dat beide koppels voor tenor en mezzosopraan gecomponeerd werden, in plaats van voor de typische combi tenor-sopraan? In elk geval springen ze er voor mij uit te midden van de vele voorspelbare operaromances.

Alagna en Garanča werkten hun relatie prachtig uit. In de eerste akte bleef de romantiek nog op de vlakte, al waren er een paar vonken. In de tweede akte gingen de remmen los, waarbij de manipulerende Dalila en de onzekere Dalila elkaar afwisselden, evenals de minnaar Samson en de Godsgezant Samson. Het leverde fascinerende nuances op, verklankt in betoverende muziek.

Alagna was, voor zover je dat via bioscoopaudio kunt beoordelen, zeer goed bij stem. Hier en daar klonk een onvertogen noot en in langgerekte melodieën moest hij soms minder passend naar adem happen, maar de meeste vocale lijnen trok hij prachtig door. Zijn temperamentvolle, vurige stemgeluid sneed heerlijk door Camille Saint-Saëns’ al even warmbloedige klankmassa.

Garanča wist met subtiele mimiek veel te zeggen. Soms kwam ze mijns inziens wat koel en statig over, maar dat verdween in de tweede akte. De Letse ster zong met onberispelijk legato, zoals altijd, maar in de laagte klonk ze erg masculien.

In ‘Mon coeur s’ouvre à ta voix’, volgens presentatrice Susan Graham het volkslied voor mezzosopranen, spon Garanča op kunstige wijze een web om Samson. Het spel tussen haar en Alagna werd uiterst fysiek, wat de erotiek in de muziek uitvergrootte. Jammer dat Alagna met zijn laatste, ietwat gebroken “Je t’aime” de sfeer doorprikte.

Voor deze nieuwe productie, die eind september het Met-seizoen opende, was Broadway-regisseur Darko Tresnjak geëngageerd. Hij creëerde een kleurrijke, grootse regie, met veel attentie voor de ontwikkeling van de karakters. In de eerste akte had hij mijns inziens meer het Hercules-achtige leiderschap van Samson kunnen laten zien. Nu was Samson vooral een troostend, pastoraal figuur, niet echt een held met onmenselijke kracht.

Vanaf de tweede akte was de personenregie helemaal raak. Tresnjak maakte de hogepriester (een verbeten Laurent Naouri) niet enkel een man van macht, maar ook van lust, al was het heel subtiel. De oude Hebreeër (een prima Dmitri Belosselskiy) was de gebruikelijke waarschuwende oude man.

De decors van Alexander Dodge waren monumentaal en intiem tegelijk. Dodge wekte in de eerste en derde akte de indruk van kolossale ruimtes, maar hield het speelvlak klein, zodat je aandacht gefocust bleef. Dalila’s huis in de tweede akte was beeldschoon in zijn eenvoud, functionaliteit en kleur. Het ademde een sensuele en oriëntaalse sfeer, wat perfect aansloot bij de scène.

De muzikale leiding van Sir Mark Elder matchte goed met de enscenering. Hij nam geduldig de tijd om Saint-Saëns’ partituur – een wonderschone mix van grote koren, meeslepende solo’s, spannende duetten en een zinderend ballet – te ontvouwen. Hij gaf ruim baan aan de instrumentale solo’s waar veel scènes mee begonnen en hield zorgvuldig balans in de massascènes. Vaak schuift de orkestprestatie wat naar de achtergrond tijdens bioscoopvertoningen, omdat het close-up filmwerk je aandacht onvermijdelijk op de zangers richt, maar dit keer speelde het orkest een hoofdrol.

De Metropolitan Opera is op zaterdag 27 oktober terug in de bioscoop met een live-vertoning van La fanciulla del West, met Eva-Maria Westbroek en Jonas Kaufmann in de hoofdrollen.