De Staatsopera van Tatarstan toert al 25 jaar door Nederland. Het gezelschap zet zijn jubileum luister bij met een mooie, hoewel enigszins eentonige productie van Jevgeni Onegin. De tournee werd dinsdagavond afgetrapt in Oss.

Voor wie het gezelschap niet kent: de Tatarstanen spelen ieder jaar een groot aantal opera- en balletvoorstellingen in Nederlandse theaters, bezet met een Russische cast (Tatarstan is een autonome regio in Rusland). In vergelijking met Nederlandse producties zijn de voorstellingen van de Staatsopera van Tatarstan kleinschaliger en eenvoudiger (mogelijk door het budget beïnvloed), maar daarmee ogenschijnlijk ook al snel authentieker. Een productie van Tatarstan kan verrassend goed uitpakken, maar ook enigszins tegenvallen. Onegin valt in de middenmoot.

Tsjaikovski’s opera kent zeven taferelen. Die zouden een aantal decorwisselingen impliceren, maar in deze productie van Mikhail Pandzhavidze gaat men daar nonchalant mee om. Er zijn wisselingen van meubelstukken en andere decorstukken, waaronder een groot portaal, maar het hele verhaal speelt zich af in een soort brievenruimte: de coulissen, het achterdoek en zelfs het speelvlak bestaan uit brieven. Het gaat om handschriften van Alexander Poesjkin, de schrijver van de roman waar de opera op is gebaseerd. Na de pauze verschijnt Poesjkins ondertekening prominent op het achterdoek. In het Russisch weliswaar, voor de westerling niet herkenbaar.

De keuze om de hele opera in een brievenwereld te plaatsen, pakt matig uit. Het legt de nadruk op de beroemde briefscène, en de gevolgen van die brief. Maar het schept ook een wat surreële sfeer, die niet strookt met het realisme dat het libretto wil uitdragen. Ook kan men door de lichtvoetigheid van de omlijsting associaties maken met komische opera. Hoewel het werk zeker enkele lichtvoetige scènes kent, had Tsjaikovski duidelijk een tragedie voor ogen.

Als een tragedie wordt de opera wel gespeeld; de drie hoofdrolspelers spelen hun personages ernstig uit. Het is duidelijk dat ze alle drie door hun problemen worden gekweld. De accenten worden alleen niet altijd goed gelegd.

Ksenia Grigorieva is duidelijk een operadiva. Ze zingt prima, maar voor de rol van Tatjana is ze veel te flamboyant. Het ernstige, teruggetrokken meisje dat Tatjana is, krijgen we meestal niet te zien. Haar schuchterheid bij de komst van Onegin in het derde tafereel wordt bijvoorbeeld verbeeld door haar heen en weer te laten rennen – vluchtgedrag, dat is duidelijk, maar het wordt niet geloofwaardig. De briefmuziek draagt ze daarentegen goed voor, wat toch bewondering oproept.

Artur Islamov heeft het juiste voorkomen voor de rol van Onegin. Hij is de mysterieuze dandy voor wie Tatjana valt. Zijn aria’s brengt hij uitstekend. Enigszins problematisch is wel dat hij op cruciale momenten niet als de hork overkomt die Onegin uiteindelijk toch wel moet zijn. Vaak zien we hem vooral als beheerste aristocraat. De ontwikkelingen in de eerste akte lijken Onegin zelf ook te kwellen. In de tweede lijkt hij gebukt te gaan onder één of ander misverstand van de gemeenschap. Doorgetrokken zit dit de logica van het verhaal in de weg.

Jaroslav Abaimov laat een gevoelige Lenski zien. Dit doet hij uitmuntend, maar de escalatie op het verjaardagsfeest van Tatjana komt te veel uit de lucht vallen. De scène wordt gespeeld als een klaagzang. Het zou logischer zijn geweest als de nadruk meer op de razernij van het personage gelegd was.

De kleinere rollen, die minder om een multidimensionale aanpak vragen, zijn prima bezet. Andrey Valentiy is een indrukwekkende Prins Gremin, en ook Alexandra Shuliatieva als moeder en Ekaterina Egorova als voedster maken een authentieke indruk. Vera Pozolotina is een wat springerige Olga. Misschien overdreven, maar in dit geval wel functioneel voor het verhaal, waar ze immers moet contrasteren met Tatjana.

De productie biedt al met al een mooie avond opera, inclusief een spannend duel, een aantal kleine balletten en mooie groepsscènes, alles gedirigeerd door Mikhail Pletnev. Dat het geheel zich in een brievenwereld afspeelt, maakt het wat eentonig, maar de productie blijft zo wel in herinnering.

Jevgeni Onegin is tot en met 6 april te zien. Sommige rollen zijn dubbel bezet. Zie voor meer informatie de website van DG Theater.