Met Bernsteins Wonderful Town maken de fuserende vaste orkestpartners van de Nederlandse Reisopera van de nood niet een deugd, maar een feest. In de tourneeaftrap op 4 oktober verlieten orkesten en koor met specialist Wayne Marshall wervelend en soms aandoenlijk hun comfortzone. Te midden van frisse, jonge solisten bood de ervaren Esther Maas het beste van twee werelden.

Het Orkest van het Oosten en Het Gelders Orkest zijn te laat voor het Bernstein-jaar 2018, maar deden met Wonderful Town (1953) een treffende greep uit diens oeuvre: zoals de plattelandszusjes Ruth en Eileen in de musical een nieuw leven in New York starten, zo gaan beide orkesten wegens bezuinigingen samen verder, vanaf seizoen 2020/2021 onder de naam Phion. De musiceervreugde die Muziekcentrum Enschede vrijdag deed daveren, getuigt van vertrouwen in een zonnige toekomst.

Jammer leek mij vooraf het concertante karakter van deze samenwerking met de Reisopera, in plaats van een enscenering in het naastgelegen Wilminktheater. Deze van dansritmes knallende partituur laat zelfs bij passieve toehoorders de benen jeuken, zouden de zangers dan braaf op een rijtje staan? Mijn vrees bleek ongegrond. Ook zonder regisseur of decors was er volop beweging en theatersfeer.

Wonderful Town is relatief onbekend, maar steekt Bernsteins andere Big Apple-hommages in vitaliteit haast naar de kroon. Een autobiografische verhalenbundel van Ruth McKenney werd een toneelstuk en vervolgens een film met grote ster Rosalind Russell. Voor de musicalversie was opnieuw Russell geëngageerd, echter met een kortlopend contract, dus toen de arbeid van de aanvankelijke componist en ‘lyricist’ (songtekstschrijver) geen van de betrokkenen beviel, was de nood aan de man.

Het in de haast opgetrommelde schrijversduo Betty Comden en Adolph Green dacht aan hun kompaan bij On the Town, Leonard Bernstein, die zijn mentor Serge Koussevitzky echter had beloofd alleen nog ernstig werk te schrijven. Maar niets stimuleerde zijn creativiteit zozeer als een deadline. In slechts vier weken brouwde het trio in de snelkookpan van Bernsteins rokerige appartementje een met jazzingrediënten dampende musicalhit, die in anderhalf jaar liefst 559 opvoeringen telde.

De setting in 1935 inspireerde de componist tot nostalgische stijlen als swing, barbershop, ragtime en bigband. En big was de band in Enschede! Dirigent Wayne Marshall liet de strijkers en blazers van de gebundelde orkesten flamboyant schitteren, vast luidruchtiger dan een orkestbak op Broadway. Details in slagwerk of piano sneeuwden soms onder en niet elke drive tot gewaagdheid was 100 procent succesvol. Maar hun lef en souplesse in dit ongewone repertoire dwong terecht veel bewondering af.

De vlotte babbel van Guido Spek, een ‘soapie’ van vele markten thuis, verving de dialogen met een soms verwarrende overdaad aan plotdetails. Als ’tour guide’ door bohémienwijk Greenwich Village opende Lucas van Lierop met een schets van vrolijke chaos. Logische versterking van de zangers gaf zijn robuuste tenor net iets te krachtige operatrekjes, maar zijn jeugdige enthousiasme was aanstekelijk.

Hoewel ook Alexander de Jong de snedige musicaltoon niet feilloos in de stembanden had, wierp de bas-bariton zich vol overgave en humor op onnozele footballspeler Wreck. Bariton Allen Boxer kruidde de cynische redacteur Bob Baker met een persiflerend operageluid, dat hij elders keurig in toom hield. Zijn warme voordracht in de ballad ‘A Quiet Girl’ gunde ik hooguit meer intiem fluweel.

Spil vormen natuurlijk de zusjes uit Ohio, voorgesteld in een naïef, maar beklijvend duet. Schrijfster in spe Ruth acht zichzelf te bijdehand voor mannen, uitgedrukt in het verrukkelijke ‘100 Easy Ways’. Deze ratelende, woordenrijke song diende om de beperkte vocale vermogens van Rosalind Russell te maskeren. Esther Maas komt zangtechnisch juist zeer beslagen ten ijs en haar ruime musicalervaring deed wonderen. Een ronduit overtuigend optreden, niet van een ‘native speaker’ te onderscheiden.

Geweldig waren ook Ruths interacties met het koor, ‘Conga!’ en ‘Swing!’ Behalve met flitsende zang als hippe gasten zette Consensus Vocalis ook de zaal op stelten als wild dansende Braziliaanse kadetten. Niet iedereen had even soepele heupen, maar dat vergrootte slechts de lol. Maas’ hypnotische trance-zang op een nonsenstekst verblufte opnieuw in de zeer muzikale mix van hoge variaties en ronkend borstregister. Alleen van Ruths ‘steeds betere dansen’ bakte ze weinig.

Dankzij haar gouden sopraanstem wond de gracieuze Laetitia Gerards (Eileen) elke man om haar vinger, zoals tenor Zachery Vander Meulen als politieagent met smakelijk overdreven Iers accent. De perfect afgewerkte coloraturen in het bewust ongemakkelijke ‘Conversation Piece’ verraadden Gerards Mozart-ervaring. Hartverwarmend was haar ballad en de wijze waarop ze Bob zijn liefde voor Ruth doet beseffen. Met een joviale ode op de liefde leidde Allen Boxer de knotsgekke finale in.

Ten behoeve van een radio-opname werd ná de Conga-toegift een enigszins sneu smetje alsnog elegant weggepoetst. Het koorlid dat in zijn bijrolletje als Editor volledig van het tekstpadje was gedwaald, revancheerde zich geweldig. Ook de andere solisten in dit terzet toonden nog meer flair, wat het nodige belooft voor de resterende uitvoeringen. Grijp uw kans!

Wonderful Town is nog te zien in Zwolle, Nijmegen, Doetinchem, Apeldoorn en Arnhem. Zie voor meer informatie de website van de Nederlandse Reisopera.