De Oper Frankfurt brengt dit seizoen Sjostakovitsj’ Lady Macbeth van Mtsensk in een nieuwe enscenering van Anselm Weber. Met Anja Kampe in de titelrol en Sebastian Weigle in de orkestbak stond dat afgelopen zaterdag garant voor een mooie voorstelling.

Het libretto van Lady Macbeth van Mtsensk is gebaseerd op een verhaal uit 1865 van Nikolaj Leskov. De gebeurtenissen spelen zich dus af in de tsaristische tijd, maar dat neemt niet weg dat Sjostakovitsj er wellicht wat eigentijdse kritiek in heeft willen verwerken. Regisseur Anselm Weber concentreert zich echter op het privéleven van de protagonisten en toont een fatale geschiedenis, beginnend met seksuele frustratie en eindigend in moord en doodslag.

Kaspar Glarner ontwierp een decor dat eruitziet als een halfopen betonnen cilinder. Het is alsof de familie Ismailov geheel afgeschermd van de omgeving leeft. Dat benadrukt natuurlijk het gevoel van Katerina opgesloten te zijn in een luxe kooi, een uitzichtloze situatie. De werknemers van het bedrijf dragen kleding die doet denken aan een opruimploeg na een explosie in een kernreactor. Dat versterkt het gevoel van opsluiting: baby, it’s dangerous outside.

Met behulp van een virtual-realitybril probeert Katerina zo nu en dan aan haar onvervulde leven te ontsnappen; ze heeft niets te doen en heeft ook nog eens een impotente man. Als ze een kind had, zou ze haar leven tenminste nog enigermate inhoud kunnen geven, maar dat wordt haar ontzegd. Wat zij door die VR-bril waarneemt, wordt geprojecteerd op de wand van de cilinder. Vooral idyllische natuurbeelden, echter zonder mensen of dieren.

In deze opera gaat het er nogal grof aan toe. Er is veel geweld en expliciete seks. Weber heeft daar in zijn personenregie veel aandacht aan besteed. Het ziet er allemaal levensecht uit. Met name Julia Dawson als de dienstmeid Axinja krijgt het flink voor haar kiezen als ze door de arbeiders wordt gemolesteerd, voordat Katerina bij toeval langskomt en haar weet te ontzetten. Ook de moord op haar echtgenoot Sinowi werd zeer echt geacteerd. Het was het moment waarop mijn sympathie voor Katerina begon te verdampen.

Katerina’s slaapvertrek wordt als een prieel in de open ruimte neergelaten. Haar ruige vrijpartij met Sergei – met ongeremd libidineuze orkestbegeleiding, die voorspelbaar eindigt in een neerwaarts glissando van een trombone – vindt echter half onder een tafel plaats. Het bed heeft meer een symbolische functie en wordt later door de priester, die het huwelijk van het moorddadige koppel komt inzegenen, gebruikt om zijn travestieneigingen te bevredigen, met hulp van Katerina’s onderjurkje.

Kampe steelt show

Dmitry Belosselskiy was geweldig op dreef als Katerina’s schoonvader Boris. Hij was als een permanente nachtmerrie in haar nabijheid, aan zijn blik viel bijna niet te ontsnappen. Met zijn prachtige zware bas riep Belosselskiy moeiteloos het beeld op van een potentaat die zijn arbeiders terroriseert en vrouwen ziet als object, goed voor het baren van nageslacht, en natuurlijk om op zijn bevel paddenstoelen klaar te maken.

Nadat hij Sergei heeft betrapt en zo veel zweepslagen heeft gegeven dat deze bijna bezwijkt, wil hij nog wat van zijn favoriete gerecht geserveerd krijgen. Katerina ziet haar kans schoon en voegt er rattengif aan toe, waardoor Boris sterft en zij haar Sergei kan bevrijden. Belosselskiy kwam nog eens terug in de persoon van de oude dwangarbeider, die een mooie, gedragen monoloog zingt aan het begin van de laatste akte. Alsof Katerina ook daar nog niet van hem was verlost.

Dmitry Golovnin gaf fraai gestalte aan de gelukzoeker Sergei, die zijn reputatie als vrouwenversierder met goed gedoseerde arrogantie wist vorm te geven. Nog maar net ontslagen bij zijn vorige werkgever omdat hij was betrapt met de vrouw des huizes, laat hij er bij zijn nieuwe bazin geen gras over groeien. Wel erg makkelijk deze keer; ze zat bijna wanhopig op een man te wachten die in staat was haar als een echte vrouw te behandelen, niet slechts als een huiselijke bijkomstigheid. Golovnin is een prettig klinkende tenor, die nergens de indruk wekt te veel te geven. Deze rol leek hem op het lijf geschreven.

De ster van de show was Anja Kampe. Niet geheel onverwacht klonk haar Katerina Ismailova als een dramatische sopraan die geen moeite had zich met het orkestrale tumult van Sjostakovitsj’ partituur te meten. Haar treurige monoloog over de hengst die naar de merrie loopt was aandoenlijk: “Waarom komt er niemand naar mij?” Kort daarop staat Sergei in haar slaapkamer. Met haar tot in de kleinste details verzorgde acteerwerk schilderde Kampe een schitterend portret van een vrouw die zich een uitweg baant naar het echte leven, om vervolgens als gevangene in een dwangarbeiderscolonne te eindigen, in de steek gelaten door haar minnaar. Groots optreden van deze prachtige zangeres.

Sebastian Weigle had de muzikale leiding en hield de teugels strak in handen. Het orkest wordt regelmatig geacht veel lawaai te maken, maar steeds met plotselinge overgangen naar subtiele momenten, waarin slechts enkele instrumenten soleren. Dan is goed te horen hoeveel individuele kwaliteit het orkest van de Oper Frankfurt in huis heeft. Weigle gaf dit alles ruim baan, zonder op enig moment de zangers met zijn orkest te overstemmen. In dit werk een hele prestatie.

Lady Macbeth van Mtsensk is nog tot en met 12 december te zien. Zie voor meer informatie de website van de Oper Frankfurt.