Zelden bepaalt een intendant het nieuwe seizoen bij twee operahuizen. Maar Hein Mulders lukt dat voor 2022-2023 zowel bij het Aalto Theater in Essen waar hij vertrekt als intendant, als in Keulen waar hij begint als leider van Oper Köln.

Met op de achtergrond de Rijn en de Dom van Keulen poseren de Nederlander Hein Mulders en de Fransman Francois- Xavier Roth als het duo dat de komende vijf seizoenen de prestigieuze Oper Köln gaat leiden; Mulders als intendant en Roth als ‘Generalmusikdirektor der Stad Köln und Gürzenich-Kapellmeister’, zoals zijn complete titel luidt. Roth neemt die positie in sinds 2015. ‘Het gaat om teamwork. Hij heeft als Musikdirektor weliswaar enkele eindverantwoordelijkheden die zouden kunnen botsen met die van mij als intendant, maar in de afstemming en door onze intensieve communicatie loopt alles in volle harmonie. Er heerst vol vertrouwen in elkaars competenties en vakkundigheid. Ons contact was vanaf dag één een feest. We zijn elkaar als het ware in de armen gevallen’, zo omschrijft Mulders zijn ervaringen tot nu toe. 

Mulders werk begon al in april vorig jaar, toen hij door het stadsbestuur werd aangesteld als intendant. ‘Ik had ineens twee opdrachtgevers omdat ik in Essen het nieuwe seizoen ook zou voorbereiden. Normaal bij Duitse operahuizen houdt de planning op als een intendant vertrekt. Door de coronatijd waren diverse producties die ik had voorbereid, niet tot uitvoering gekomen. Ik heb bij het bestuur bepleit om de investeringen in die producties niet weg te gooien, maar om er het seizoen 2022-23 mee te vullen. Met mijn opvolgster, Merle Fahrholz, heb ik afgesproken dat ik de planning zou doen, en dat zij de uitvoering in het seizoen begeleidt.’

Alles nog open

‘In Keulen lag de situatie anders. Daar was het nieuwe seizoen nauwelijks ingevuld, vanwege het vertrek van mijn voorgangster. Er waren plannen om Les Troyens te doen, en ook Fliegende Holländer, alsmede de wereldpremière van een nieuwe Franse opera. Maar alles lag nog open wie zou regisseren en dirigeren, en ook waren er geen zangers gecontracteerd. Les Troyens  is een van mijn lievelingsopera’s, en het leek mij, en ook Roth, geweldig om met zo’n knaller het seizoen te openen. Maar dan wel met goede stemmen. Ik ben meteen intensief op zoek gegaan op de zangersmarkten wie nog vrij was. Ik heb onder anderen Veronica Simeoni kunnen casten voor Didon en Enea Scala als Enée. Isabelle Druet was een wens van Roth en zijn keus heb ik overgenomen, ook omdat zij dan een van de weinige Françaises is. Dat is belangrijk voor het idiomatische van het repertoire.

Als regisseur vond ik Johannes Erath, die bij ons al verscheidene regies deed zoals Faust van Gounod en l’Amour de loin van Katija Saariaho. Roth gaat deze monsterproductie dirigeren.’

‘Ik heb als een gek gewerkt’, aldus Mulders over het heen en weer schakelen tussen Essen en Keulen. ‘Alhoewel ik steeds heel voorzichtig was, kreeg ik in die periode ook corona. Ik ben er flink ziek van geweest, en vervolgens kreeg ik te maken met verschijnselen van long covid. Terwijl ik juist al mijn energie nodig had, maar ik heb het gered.’

Der Zwerg 100 jaar

In het komende seizoen biedt Oper Köln enkele opvallende evenementen. Zo wordt de eenacter Der Zwerg van Zemlinsky gecombineerd met het ballet Petroesjka van Stravinsky. Mulders: ‘Het is in november honderd jaar geleden dat Der Zwerg hier in wereldpremière ging. Zemlinsky componeerde het stuk in opdracht van Otto Klemperer die toen in Keulen Musikdirektor was. Hij combineerde het nieuwe stuk met Stravinsky’s Petroesjka – destijds pas elf jaar oud – omdat hij die compositie zeer bewonderde. Omdat er in Keulen geen eigen balletgezelschap bestaat, werken we samen met het Schauspielhaus waar een kleine groep dansers aan verbonden is. Choreograaf Richard Siegal gaat het ballet uitvoeren met die dansers, terwijl Paul-Georg Dittrich de regie verzorgt van Der Zwerg. Kathrin Zukowsky, lid van ons ensemble, zingt de rol van Die Infantin (Burkhard Fritz alterneert met Martin Koch in de titelrol van Der Zwerg BvM). Om eenheid in de producties te verkrijgen, werkt het decorteam aan beide stukken.

En er is één dirigent die het Gürzenich Orkest leidt, de Nederlander Lawrence Renes.’

‘De wereldpremière betreft een opera van de Franse componist Arnaud Petit. Het Franstalige libretto is van Jean Pavans op basis van de novelle The beast in the jungle van Henry James. Aanvankelijk was het een korte opera die in Parijs in première ging, maar Petit en Pavans hebben het stuk uitgebreid tot een avondvullend werk. Er is onder meer een verteller aan toegevoegd. De opera, getiteld La bête dans la jungle wordt weliswaar in het Frans gezongen, maar de vertellende tekst gaat in het Engels. Roth dirigeert deze wereldpremière.’ (Frederic Wake-Walker  zal regisseren, BvM) 

The Tempest

Mulders heeft nog een bijzondere productie in petto, een bewerking van Shakespeare’s The Tempest. ‘Onder de naam Miranda, hebben de Franse dirigent en barokspecialist Raphaël Pichon en de Engelse librettiste Cordelia Lynn een familiedrama geconstrueerd rond figuren uit The Tempest  met in het  middelpunt Miranda, dochter van hertog Prospero. Pichon heeft het geheel gezet op muziek van Purcell. Het wordt een coproductie met de Opéra Comique in Parijs. Katie Mitchell voert de regie.’

De befaamde barokdirigent George Petrou gaat Miranda muzikaal uitwerken met een ensemble uit het Gürzenich Orkest. Gehoord het geweldige resultaat dat Petrou bij de Nederlandse Reisopera behaalde met het Phion-orkest in de productie van Händels Giulio Cesare, moet het een spetterende uitvoering worden. Overigens staat bij Oper Köln Händels Cesare ook in de programmering, maar dan te dirigeren door Rubén Dubrovsky en te regisseren door Vincent Boussard, allebei doorkneed in het barokke repertoire.

Nieuwe producties van Rossini’s La Cenerentola, Verdi’s Luisa Miller en Wagners Der Fliegende Holländer (met James Rutherford in de titelrol, Ingela Brimberg als Senta en Roth als dirigent) worden afgewisseld met vijf hernemingen waarbij Puccini’s Turandot met de gebruikelijke afronding van het onvoltooide slot door Franco Alfano. Astrik Khanamiryan zingt de titelrol, Stefano La Colla is geëngageerd voor Calaf.

Het zijn gastzangers. ‘We kunnen in Keulen wat dieper in de portemonnee tasten om bepaalde rollen van buiten te bezetten’, memoreert Mulders. ‘Roth en ik hebben veel plannen.

We kijken vooral uit naar midden 2024 als het operabedrijf terugkeert in het eigen huis aan de Offenbach Platz. Dat is het grote drama van Keulen, dat het operatheater als tien jaar dicht is vanwege renovatie. Die hadden al lang klaar moeten zijn, maar door allerlei verwikkelingen met de uitvoerende aannemers, werd de oplevering steeds weer uitgesteld. Maar in 2024 moeten we terug, want het contract voor de tijdelijke behuizing in het Statenhaus loopt dan ten einde, omdat de eigenaar er een musicaltheater in vestigt.’

Hele eer

In Keulen heeft Mulders alleen te maken met het operabedrijf. Het Gürzenich Orkest dat in alle voorstellingen speelt, heeft een eigen directie. De situatie komt overeen met de combinatie van De Nationale Opera en het Nederlands Philharmonisch Orkest, zo legt hij uit. ‘In Essen had ik ook de verantwoordelijkheid over de Essener Philharmoniker  en ik hield mij ook bezig met de planning van de concerten in de Philharmonie. Toen ik er aan de job begon, leek mij de synergie die dat oplevert een mooi pakket, maar het bleek teveel. Ik heb er veel van geleerd, onder meer om snel beslissingen te nemen, maar voor je gezondheid en je zielenrust is zo’n combinatie zwaar. Toen ik werd gevraagd voor de post in Keulen was de beslissing snel gemaakt. Mijn contract in Essen zou toch een jaar later aflopen. Ik ervaar het als een hele eer dat ik naar Keulen ga. Cultuur wordt er door alle politieke partijen als een belangrijk onderdeel van de maatschappij gezien. Er heerst echte interesse voor wat wij doen bij het stadsbestuur. Voor mij is dit een heel nieuwe wereld.’

Voor gedetailleerde seizoensinformatie zie website van Oper Köln.

Hein Mulders sprak bij zijn benoeming tot intendant in Keulen met Franz Straatman