Gelukkig geen perfect Wagnerconcert
In een, verdrietig genoeg, lang niet volle zaal van het Muziekgebouw Eindhoven zat de philharmonie zuidnederland in de grootst mogelijke bezetting klaar op het podium; in totaal zouden er meer dan honderd musici voor een onvergetelijke avond zorgen. Op het programma stond muziek van Richard Wagner. Het ´Vorspiel´ en de ´Liebestod´ uit Tristan und Isolde en de Eerste Akte van Die Walküre, uit Der Ring des Nibelungen gedirigeerd door Wagner specialist Hartmut Haenchen.
Bij de openingsmaten, de fameuze openingsmaten, van Tristan, met de akkoorden die pas oplossen als Isolde in extase en hoogste lust haar laatste adem uitblaast, werd al duidelijk dat de orkestleden op de punt van hun stoelen zaten. Een enorme concentratie, een voorbeeldige aandacht voor details en een visie die de eerste met de laatste noot in een organische opbouw verbond, werden tentoongespreid in een uitvoering die tot de besten behoort die ik ooit gehoord heb.
Orkestraal was er zoveel moois te beleven, maar dit alles was eigenlijk ´slechts´ de basis, het fundament voor wat sopraan Annemarie Kremer met alle musici tezamen creëerde. Geen scene voor een opera diva, maar een intens muzikale en eerlijke, diep doorleefde vertolking van elke noot, elk woord, elke kleur die zangeres en orkest onder de bevlogen leiding van Hartmut Haenchen over ons uitstortten.
Annemarie Kremer is geen Birgit Nilsson-achtige dramatische sopraan met een´ kanon´ van een stem, maar een zangeres die vanuit de lyriek van haar nog steeds jeugdige timbre, steeds de juiste energie, dynamiek en expressie weet te vinden om een Isolde neer te zetten die in elk moment van de lange ´Liebestod´ geloofwaardig is. ´Mild und leise´, waar het kan, maar waar nodig de golven van orkestrale kracht berijdend, ´alles sagend´ met een stem die boven het orkest uit kan stralen als een juweel, dat echter tevens een onderdeel van de orkestklank blijft en ook in de zachtere passages de zaal vult met pure stemschoonheid en intensiteit. Zo wordt een operascene veel meer dan dat. Deze vertolking van één sopraan, een immens orkest en een topdirigent die elke noot van de partituur kent en koestert en tot bloei laat komen, is een belevenis, zowel fysiek als geestelijk, om hopelijk nooit te vergeten.
In de ban (van deel van de Ring)
En de taart was nog lang niet op, want na de pauze werden we getrakteerd op een Walküre die van vergelijkbare intensiteit en schoonheid was. Het gaat te ver om te zeggen dat een concertuitvoering van een werk dat toch echt een totaal kunstwerk is, net zo intens kan zijn als een volledig geënsceneerde productie, maar wat zich voor onze ogen en oren openbaarde, was een operauitvoering die de bezoekers volledig in de ban hield.
De introductie, met de spannende dreiging zorgde voor de juiste opwinding over wat er komen zou. Tenor Brenden Gunnell kwam op en leek eerst een tikje onzeker, maar dat is Siegmund op dat moment in de opera natuurlijk ook want hij is aangekomen in een verre van gastvrije omgeving. Die onzekerheid maakte plaats voor stralende ¨Wälse, Wälse´, een doorleefde en warme ´Winterstürme´ en een totaal overtuigend heroïsch gezongen ´Siegmund heiss ich´en ´Nothung, Nothung´.
Annemarie Kremer als Sieglinde leek een nieuw kleurenpalet meegenomen te hebben om na Isolde een vertolking te geven vol diepere, en soms donkerdere klanken, afgewisseld met meisjesachtige lichtheid. ´Der Männer Sippe´ begon als een boze, bittere vertelling, maar ontwikkelde zich tot een optimistische opgewonden conclusie als het haar duidelijk is wie het zwaard uit de eik zal trekken. Een stralende ´Du bist der Lenz´en een finale vol blijdschap en erotiek maakten haar Sieglinde zo goed als volmaakt.
Muziektheater
Er ontstond samen met Brenden Gunnell en James Platt als een gitzwarte, (zowel qua kleding als stem) Hunding muziektheater van de hoogste orde. Ruim een uur zaten we gekluisterd aan de vertellingen die oprecht en ontroerend waren, zagen en hoorden we hoe de liefde en de lente opbloeiden, hoe Siegmund en Sieglinde zich aan het einde verenigden in muzikale en theatrale passie en, ik kan er gewoonweg geen ander woord voor vinden, extase.
Zonder het orkest ook maar iets te kort willen doen, kan ik me niet herinneren dat ik het ooit zo betrokken, zo geconcentreerd, zo mooi heb horen spelen. Over de solisten volstaat te zeggen dat ik niet verwacht een veel betere Sieglinde en Siegmund voor deze eerst akte van Die Walküre te zullen horen; niet in Nederland, maar ook niet daarbuiten. Misschien zijn er grotere stemmen of sterren, maar eerlijker, oprechter en daardoor ontroerender dan de zangers in deze uitvoering kan ik me niet voorstellen.
Hartmut Haechen leidde orkest en solisten precies en gedetailleerd. Er leek een soort compleet gedeeld begrip voor de muziek te zijn waardoor de intensiteit enorm was, maar zowel de zangers als de orkestleden tegelijkertijd ook vrij en haast boven de noten leken te staan.
Geen perfectie
Gelukkig was er één elementje dat ervoor zorgde dat het geen perfecte avond was, want ik heb altijd geleerd dat perfectie niet van deze wereld is. Een heel knullig in zilverpapier gewikkeld speelgoed zwaardje (meer Noodgreep dan Nothung) bracht ons weer terug naar de basale werkelijkheid van de concertzaal, maar dat en een haastig vertrek om de laatste trein te halen, konden mij toch niet helemaal uit de roes halen waarin ik door dit concert terecht was gekomen. Een werkelijk exceptionele ervaring!
Verder lezen, luisteren en kijken
De auteur
