Amand Hekkers had een mooie carrière als tenor. Hij zong in belangrijke theaters en had het, ondanks wat vallen en opstaan, eigenlijk best goed naar zijn zin in het zangersvak. Tot hij in Dallas een van Meistersinger in de opera van Wagner zong en hij van het ene op het andere moment besloot dat het mooi was geweest. Hij stopte met optreden en verlegde zijn aandacht naar het lesgeven. Nu, zo’n kleine tien jaar later is hij een veelgevraagd docent op de meest prestigieuze zangopleidingen in Europa en is hij hoofdvak docent aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Men noemt het wel de stemmendokter. Tijd voor een gesprek. In Keyzer, naast het Concertgebouw spreken we af.

‘Het was inderdaad van de ene dag op de andere dat ik genoeg had van het optreden. Ik had jarenlang als tenor mooie dingen gedaan. Toch was er al een fase in mijn zangersleven geweest dat ik enorm in de vocale problemen was gekomen. Ik heb toen de stap gezet om opnieuw alles te leren. Dat was bij een Italiaanse docente, Gabriella Ravazzi in Genua. Het eerste wat ze me zei was dat er iets niet goed was met de positie van mijn tong. Dat had nog nooit iemand tegen me gezegd! En daar stond ik met een pollepel in mijn mond. 10 uur per week, elke maand kreeg ik toen les van haar. Na vijf jaar, waarin ik soms dus echt een week lang alleen maar één bepaalde oefening moest doen, was mijn stem als herboren en heb ik nog een aantal jaren heerlijk gezongen. En toch was het ineens op.

Ieder zanger heeft vanaf dag een wel wat leerlingen dus ik gaf al jaren les, maar ik heb toen besloten dat op een hoger plan te gaan doen. En toen ging het hard. Voor ik het wist gaf ik les in Schotland op het The Royal Conservatoire of Scotland in Glasgow. Daar was ik de tenorendocent. Ik heb daar vijf jaar lesgegeven. Toen kwamen er aanvragen van het Koninklijk Conservatorium in Kopenhagen, waar ik twee jaar gastdocent ben geweest, gastdocent aan de Royal College of Music in Londen, waar ik ook een en masterclass gegeven heb , ik werd gevraagd in de selectie-jury van de Guildhall School in Londen en, als eerste Nederlander uitgenodigd om les te komen geven aan het Conservatorio San Pietro a Majella in Napels. Nu ben ik stafdocent in Den Haag en geef nog Masterclasses, zoals op 29 maart op de Guildhall School.

Ik geef les in de traditie die ik van Gabriella Ravazzi heb meegekregen. Veel aandacht voor het lichamelijke, het gebruik van je spieren, en ontdekken hoe de zangstem eigenlijk echt in elkaar zit en functioneert. ‘

Voor mij blijft zang een mysterie. Leraren zeggen zulke verschillende dingen, er is zoveel gekibbel onderling over zangers, over techniek, over methodes. Hoe zit dat nou?

‘Voor mij zijn er een aantal essentiële dingen: de plaatsing van de tong, heel specifiek aandacht voor allerlei spieren, het vinden van nieuwe ruimte in je schedel, zingen met een innerlijke glimlach, de ademsteun en vooral zorgen dat je stem vrij wordt.Ik zal het even tekenen…. De ruimte in je mond moet er uit zien als een soort driehoek, die smaller is aan de voorkant en grote wordt naar achter.

Je moet ook voor bepaalde klanken de tong en je keel in een soort geeuwstand krijgen. Niet altijd, maar soms. Je moet zorgen dat er ruimte ontstaat, dat je keel open is, dat je al die ruimtes in je schedel leert vinden.’

Amand had zelf tien uur werk week les, maar een zangstudent op het conservatorium krijgt met een beetje geluk 75 minuten per week les, of vaak zelfs minder dan dat. Hoe kan je dit dan allemaal leren?

‘ Dat is heel moeilijk. In Glasgow is het 90 minuten maar ruim een uur is wel de norm. Alles moet tegenwoordig snel. Niet alleen het lesgeven, maar ook het maken van een carrière, snel grote partijen zingen en daarbij komt het probleem van de sociale media en de druk die dat meebrengt. Studenten en zangers in een carrière moeten leren daar mee om te gaan. Alles staat online, alle kritiek is hard en openbaar. Daar kan je je studenten eigenlijk niet tegen beschermen. Dat is ook een van de problemen van het leraar zijn; je wilt je leerlingen beschermen, goed lesgeven en ze loslaten. Ik zeg altijd tegen al mijn studenten dat ze vooral ook eens bij een andere leraar les moeten nemen. Dat is niet zo gebruikelijk en veel leraren zijn ook te beschermend of bezitterig. Ik zit nu gelukkig in een heel fijn team in Den Haag waar we eigenlijk best op een lijn zitten.’

Hoe weet je dat dan? Ga je wel eens bij een les van je collega’s kijken of zitten ze bij jouw lessen?

‘ Nee dat gebeurt eigenlijk nooit hoewel ik altijd zeg dat iedereen welkom is bij mijn lessen. Ik heb geen geheimen. Maar je weet door bijvoorbeeld op examens met elkaar te praten over de studenten, wat hun opvatting zijn en je hoort hoe een student zingt dus dan weet je ook dat het goed gaat bij je collega’s.

Maar in mijn ervaring is dat nu juist het probleem. Er zijn zoveel opvattingen, zoveel verschillende methodes, zoveel rivaliteit tussen docenten. ‘Oh die komt van die docent, dus die zingt zo, of de mening dat je alleen maar docent x of y les moet nemen…’

‘Ja, dat is wel zo, maar waar ik nu zit is dat in ieder geval niet het geval. Elke zanger is anders, maar een aantal zaken zijn hetzelfde. Hoe je hoofd en keel en lichaam in elkaar zitten. Soms krijg je een student waarbij 80% goed is, maar die je dan toch 100% moet omdraaien om ze echt goed te leren zingen. Dat is niet makkelijk want je moet dan werk van een eerdere leraar ongedaan maken. Maar dat heb ik zelf ervaren toen ik vast was gelopen. Ik moest dingen doen waarvan ik geen weet had en dat werkte dus. Dus dat geef ik nu graag weer door aan anderen.

Maar lesgegeven houdt ook niet op bij de deur van het leslokaal, Je blijft je studenten raad geven, je blijft luisteren. Ik ga nu naar München om een ex student van mij te horen die nu in de Opera Studio daar zingt. Lesgeven geeft mij enorm veel energie en ik ben eigenlijk altijd vrolijk. Je moet ook je eigen frustraties over je carrière niet meenemen en doorgeven. Je kan wel je ervaringen delen, maar je moet dat positief doen. Je moet realistisch zijn, maar ook zorgen dat je droom van een jonge student niet kapot maakt. Iemand had ooit tegen mij gezegd dat ik maar ergens in een goed amateurkoor moest gaan zingen. En kijk mij nu eens! Ik sta toch maar mooi in de Guildhall School een masterclass te geven. ‘

Op 29 maart geeft Amand een masterclass in Londen. Daar ga ik een kijkje nemen en verslag van doen, zodat ik de theorie die hij mij nu verteld heeft, ook in de praktijk kan zien. Ik ga kijken hoe de stemmendokter aan het werk is.

Verder lezen, luisteren en kijken

Een heel klein kijkje in de ‘keuken’ bij een les van Amand Hekkers

In 2016 vertelde Amand aan Jordi Kooiman over het studio initiatief dat hij met Claudia Patacca had opgezet.