Lenneke Ruiten in wervelende Figaro
Het gaat goed met Nederlandse zangers die in het buitenland excelleren in Mozart rollen. Na het succes van Thomas Oliemans in New York als Papageno, volgt Lenneke Ruiten bij Opera Ballet Vlaanderen als La Contessa in Le Nozze di Figaro. Het is niet alleen haar debuut bij het Vlaamse gezelschap, maar ook de eerste keer dat zij de partij van de Gravin zingt. Haar dertiende Mozart-rol liefst! Op dinsdag 30 juni voegde zij die toe tijdens de première in het operahuis van Gent in een nieuwe productie geregisseerd door de Belgische theatermaker Tom Goossens en gedirigeerd door de Franse dirigente Marie Jacquot.
Alhoewel de gravin pas in het tweede bedrijf ten tonele verschijnt, was Lenneke Ruiten ook in de hele eerste acte op het toneel aanwezig, in een stille, observerende rol aan de zijkant van het podium. Ook de graaf, de Turkse bariton Kartal Karagedik, was er vanaf het begin bij. Hij luisterde niet alleen Figaro en Susanna af terwijl die bezig waren met de voorbereiding van hun huwelijkse samengaan, maar hij trachtte ook het bed in elkaar te zetten dat uit de toneeltoren naar beneden kwam. Dat bed schonk hij met bijbedoelingen.
In zijn regie laat Tom Goossens al vóór de ouverture de Figaro-zanger (de Britse bas Božidar Smiljanić) over het toneel rondscharrelen, bezig met het verleggen en arrangeren van allerlei planken en panelen die tijdens de voorstelling gebruikt worden als deur, raam, kast of zitplaats. Bij Goossens geen statige paleisruimtes, maar een gezellige chaos die de sfeer tekent waarin ‘la folle journée’ verloopt, zoals de ondertitel luidt van het oorspronkelijke toneelstuk waar librettist Lorenzo da Ponte en componist Wolfgang Mozart hun Le nozze di Figaro op baseerden.
Potsierlijk
Ook geen fraaie kostumering. Goossens neemt het letterlijk: de dolle dag begint ’s morgens terwijl iedereen nog half aangekleed is. Figaro en zijn Susanna (Amerikaanse sopraan Maeve Höglund) waren in een soort witte slaapkleren gehuld, de gravin droeg een onderjurk en de graaf liep er half aangekleed bij; hij had wel zijn met juwelen afgezette bef al om. Gaande de dag nam het aantal kledingstukken toe, maar het bleef een potsierlijke uitdossing die de Belgische ontwerpster Dorine (Dotje) Demuynck samenstelde.
Wervelend klonk de ouverture door het uitstekend spelende symfonieorkest van OperaBallet Vlaanderen, aangevuurd door Marie Jacquot. Wervelend geldt voor de hele voorstelling met een snelle en lichte acteerstijl gepresenteerd. Ook geestig in de uitbeelding van de intriges die het duo Don Bartolo en zijn gedienstige Marcellina rondstrooien. De regie heeft voor de kluchtige rollen de Nederlandse actrice Eva Van der Gucht en de Belgische toneelspeler Stefaan Degand ingezet. Hun opkomst vanuit de toneeltoren zette meteen de toon. In een volks gekleurd Nederlands (deels gezongen) stichtten zij op hilarische wijze verwarring en brachten de volle schouwburg menigmaal aan het lachen. Stefaan Degand kon zich ook in de figuur van de tuinman Antonio lekker laten gaan.
Stevige stemmen
Voor de rollen van het verliefde duo Figaro – Susanna enerzijds en het gebrouilleerde echtpaar Almaviva anderzijds zijn mooie en stevige stemmen aangeworven. Božidar Smiljanić is met zijn imposante uiterlijk en krachtige geluid een rondborstige Figaro. Hij past naadloos bij de pronte verschijning van Maeve Höglund die met haar volle sopraan een spontane Susanna zingt. Figaro-Smiljanic maakt, gesteund door het pittige orkestspel, van ‘Si vuol ballare’ een lekker uitdagend nummer. Indrukwekkend was hij in zijn wraakzuchtige aria in het vierde bedrijf als hij vermoedt dat Susanna hem ontrouw is. Een scene gespeeld op een vrijwel donker toneel met een tuin van kleine perkjes vol planten en bloemen.
De Almaviva’s vormen en paar apart. Lenneke Ruiten is als personage en in haar lichte, zilverachtige sopraan het tere slachtoffer van een bruut ogende en robuust zingende Kartal Karagedik. Toch wist zij goed van zich af te bijten in het duet met de sluwe graaf. Diens karakter kwam het mooist uit in zijn recitatief en aria ‘Hai gia vinto la causa!’ in het derde bedrijf.
Open doekjes
Lenneke Ruiten vormde een prachtig vocaal duo met Maeve Höglund. Hun stemmen kleurden mooi bij elkaar in de heerlijke Canzonetta ‘Sul aria’. Intens was Ruitens opening van de tweede acte met ‘Porgi, amor, qualche ristoro’. Geraffineerd zoals Mozart en Da Ponte dit bedrijf opzetten vanuit een solo, om geleidelijk de spanning op te bouwen in grotere eenheden tot aan het septet in de finale. In dit spinnenweb manifesteerde zich Cherubino, met hartstocht uitgebeeld en gezongen door de Italiaanse mezzo Anna Pennisi.
Haar ‘Voi, che sapete che cosa è amar’ kreeg een verdiend open doekje. Ook Ruiten mocht ervaren dat haar berustend gezongen ‘Dove sono i bei momenti’ met enig gejuich in het ferme applaus werd beloond. Dirigente Jacquot had haar alle ruimte gegeven om te excelleren. In de orkestrale begeleiding viel met name de hobo op. De heldere klank combineerde erg mooi met de stem van Ruiten.
Voor de intrigerende muziekleraar Basilio had de regie een pikante invulling bedacht. De heldere Spaanse tenor Daniel Arnoldos dartelde gekleed in een sexpakje als een queer figuur tussen de scènes door. In de regie werd de indruk gewekt dat hij met de graaf op meer dan goede voet stond. ‘Le Nozze’ als een tuin der lusten waar alles toch keurig eindigt met verzoening en huwelijken. Zelfs voor de onschuldig ogende en zingende Italiaanse sopraan Elisa Soster als Barbarina. Mozart voegde een paar koorscènes in die met enthousiasme werden uitgewerkt door het operakoor.
Verder lezen, luisteren en kijken
De trailer van le Nozze di Figaro
Een repetitie video waarin ook Lenneke Ruiten aan het woord komt.
Introductie van dirigent Marie Jacquot tijdens de ‘Italienne’ van Le Nozze di Figaro
Eerder dit jaar sprak Franz Straatman met Lenneke Ruiten over haar rol in Bastarda
De auteur
