In zijn woonplaats Ettlingen in Duitsland is componist Wolfgang Rihm op 27 juli na een lang ziekbed op 72 jarige leeftijd overleden.

Rihm gold als een van de belangrijkste hedendaagse componisten en zijn werken werden over de hele wereld uitgevoerd. In Nederland werd voor het eerst in 1994 een werk van Rihm (Amfitheater) uitgevoerd bij het Nationale Ballet in een choreografie van Toer van Schayk .

Opera en vocale werken

Zijn opera Dyonisis werd in juni 2011 door de Nederlandse Opera uitgevoerd tijdens het Holland Festival. De regie was van Pierre Audi. De wereldpremière had daarvoor in 2010 tijdens de Salzburger Festspiele plaatsgevonden. De productie werd door het Duitse blad Opernwelt uitgekozen als de wereldpremière van het jaar. Andere werken werden onder meer door Transparant en Krisztina de Châtel in Nederland op de planken gebracht.

In 2012 bracht de NR Zaterdag Matinee de kameropera Jacob Lenz en bij diezelfde Matinee was hij in het seizoen 2011-2012 de centrale componist. Het seizoen kreeg de naam Rihm-Resonanz. Zijn monodrama Das Gehege werd samen met Salome van Richard Strauss uitgevoerd door Edo de Waart en het Radio Filharmonisch Orkest. In opdracht van de Matinee componeerde Rihm Der Maler träumt voor bariton en ensemble, op tekst van de door hem zo bewonderde Duitse schilder Max Beckmann (1884-1950) die jaren in Nederland had doorgebracht. Rihm vond het niet meer dan vanzelfsprekend dat Beckmann in Nederland geëerd moest worden. Naast een uitvoering van Rihms Derde Symfonie in 2015 in het Holland Festival en een uitvoering van het indrukwekkende Quid est Deus met het Groot Omroepkoor en het Radio Filharmonisch Orkest onder leiding van Jaap van Zweden in 2011, hield het Concertgebouworkest maart 2020 een orkestwerk van Rihm (Sostenuto) ten doop.

Rihm studeerde muziektheorie en compositie en zijn muziek was vaak, zeker in zijn begin jaren, een combinatie van nieuwe technieken en emotionele en expressionistische invloeden van Mahler en Schönberg. Hij was een vertegenwoordiger van de  ‘neue Einfachkeit- beweging’ en hoewel zijn muziek weinig op leek te hebben met de avant garde zag hij zichzelf weldegelijk verwant aan Nono, Boulez en Stockhausen, maar ook aan Debussy of Messiaen. Hij was kortom een componist die puur zijn eigen ideeën verklankte. Hij was niet in een bepaalde stroming te plaatsen en die eenvoud van de beweging waar hij aanvankelijk mee geassocieerd werd, is soms ver te zoeken.

Hij componeerde heel erg veel waaronder de opera’s Die Hamletmaschine (1983-1986, op tekst van Heiner Müller) en Die Eroberung von Mexico (1987-1991, gebaseerd op teksten van Antonin Artaud). Daarnaast maakte hij meer dan 20 liedcycli en het oratorium Deus Passus (1996). Hij koos voor zijn liederen uit een heel rijk aanbod van dichters; van Goethe, Heine, Hölderlin, Trakl, George, Rilke tot Celan, Wölfli en voor de cyclus Das Rot, koos gedichten van Karoline von Günderrode.

Rihm stond aan het hoofd van het Instituut voor Moderne Muziek, een afdeling van het conservatorium in Karlsruhe en was componist in residence bij de festivals van Lucerne en Salzburg. Hij ontving talrijke prijzen waaronder in 1986  de Rolf Liebermann Prijs voor zijn opera  Die Hamletmaschine en in 2001 de Franse orde van ‘Officier dans l’Ordre des Arts et des Lettres’.

Rihm was in het seizoen 2024-2025 Composer in Residence bij de Berliner Philharmoniker.

Verder lezen, luisteren en kijken

Dionysis in 2011 besproken door François van den Anker.

Fragment uit Dionysos van de wereldpremière in Salzburg in 2010 met een kort interview met Wofgang Rihm.