In memoriam: Henk Smit (1932-2010)
Met het plotselinge overlijden van Henk Smit verloor Nederland één van haar beste operazangers. De bas, later bariton, speelde niet alleen grote rollen op het toneel, maar ook grote rollen in de levens van anderen. Dat blijkt uit de reacties die na zijn overlijden loskomen.
Raya Lichansky:
,,Ik leerde Henk Smit kennen in 1973, via zijn vriend en collega Jan Derksen, die ik zeven Tosca’s lang intens had bewonderd als baron Scarpia. Kort daarna vond ik – ik studeerde nog – werk als kleedster bij De Nederlandse Opera (toen nog Stichting) en rolde in het theaterleven, met een vast ritme van om de dag werken en na gedane arbeid met collega’s afzakken in Café Weber, het vaste buur- en buurtcafé aan de Marnixstraat.
Moessorgski bleef op ons pad: de woeste bedelmonnik Varlaam in Boris Godoenov (in de productie van Harry Kupfer) was het volgende project. Ook deze rol kreeg de ‘Henk-behandeling’: wie is Varlaam, waarom doet hij wat hij doet, en hoe moeten die lastige teksten in de muziek gezet worden zodat ook mensen die geen Russisch verstaan écht begrijpen wie Varlaam is?
Maar zoals die dingen gaan: onze wegen scheidden zich en uiteindelijk verloren we elkaar uit het oog. Te lang heb ik hem niet meer gezien of gesproken. Ik weet niet of hij zich gerealiseerd heeft hoe belangrijk hij geweest is voor de start van mijn carrière. Ik ben hem eeuwig dankbaar en zal hem nooit vergeten.”
Irene van der Rol:
,,Henk Smit is dood. Ik heb hem leren kennen in de jaren zeventig. Daar zat hij plots met drie vrienden op een terras in de Pijp: de vier musketiers. Eén van die vrienden kende ik, de anderen alleen van naam en faam. Het was een hele warme zomer en ze kwamen heel vaak naar dat café. Henk nam zelfs zijn vrouw mee, omdat hij dacht dat wij elkaar wel aardig zouden vinden…
Henk had ik ooit in een oratorium horen zingen en de laatste keer zag en hoorde ik hem in Blauwbaards Burcht, een prachtige voorstelling. De stem van Henk werd met de jaren warmer en voller; hij was dan ook een warm en aimabel mens. De laatste van de vier musketiers is niet meer. Ik hef het glas op hem. Ad fundum Henk!”
Peter van der Lint in Trouw:
,,Smit behoorde tot de beste operazangers van Nederland. Sinds zijn debuut in 1958 bij De Nederlandse Opera bleef hij van vaste en onschatbare waarde voor het gezelschap.
Dat hij in diezelfde week op de zeer korte termijn van amper een paar uur met een geleend jasje en een geleende bril inviel voor een collega in Sjostakovitsj’ Dertiende symfonie ‘Babi Yar’ (ZaterdagMatinee, Radio Filharmonisch Orkest) tekent de nuchtere en onverschrokken mentaliteit waarmee Smit zijn vak op uiterst professionele manier, zonder poespas, beoefende.”
Verschillende reacties op Facebook:
,,Voor mijn gevoel hoorde en zag ik hem nog zo kort geleden. Geweldige strot en een fantastisch acteur. Maken ze niet meer.”
,,Och, wat een triest nieuws van deze ongelofelijk, prachtige zanger.”
,,Ik heb mooie dingen van je geleerd en genoten van je mooie, diepe bariton.”
,,Woorden schieten tekort bij het heengaan van deze inspirator. Hij was mijn leraar en dagelijks leer ik nog van wat ik 30 jaar geleden van hem hoorde.”
,,Een prachtartiest, en een meer dan bijzonder mens. Ik zal zijn indrukwekkende bijdrage aan het AIDS Gala in de Rai, waar hij Scarpia zong, nooit vergeten. Noch alle andere fantastische rollen, lessen en bijzondere gesprekken.”
,,Zingen met Henk was als een warm bad. Thuiskomen… Dit is behoorlijk schrikken, maar lieve Henk, het is goed daarzo! Een heleboel goeds begeleidt je op dit nieuwe pad, en je hoeft zeker niet te stoppen met zingen, want de vacatures zijn nog lang niet ingevuld. Ze zullen smullen van je!”
De auteur
18Reacties
zondag 18 juli 2010
HENK SMIT
Dit wordt een moeilijk verhaal, want ik weet niet waar te beginnen en hoe te eindigen, en wil veel te veel zeggen.
Laat ik het maar zo simpel mogelijk houden.
Henk Smit is dood.
Henk Smit, de grootste Nederlandse operazanger van onze tijd, Henk Smit, de beste vriend, ooit, van mijn vader, Henk Smit, die ik ‘Oom Henk’ noemde vanaf mijn derde jaar en als puber ‘Henk’ mocht gaan noemen (het waren de jaren ’70), wat me altijd moeite kostte, – Henk Smit, die ik het laatste jaar opnieuw heb leren kennen, bij toeval, nu als vriend, als maatje en mentor. Hij geloofde in mijn talent en wilde me
coachen, me uit mijn muzikale dip helpen.
Henk, die op zijn 78e nog met onverminderde interesse naar de vrouwen keek en na een aantal wijntjes of whiskeys op een Amsterdams terras op de racefiets sprong als een jonge god, en huiswaarts reed, kaarsrecht.
Zijn laatste concert was de ‘Winterraize’, een Groningse versie van Schuberts ‘magnum opus’. Ik was erbij, en was verbijsterd over de fysieke kracht en de warme liefde voor het zingen en de muziek die iemand op die leeftijd nog kon hebben. Ik was erbij, gelukkig. Ik had die middag voor geen goud willen missen.
Gisteren belde zijn dochter: ‘Ik heb een naar bericht voor je’. Ik voelde meteen al wat eraan de hand was en even later zat ik te huilen als een kind.
Het kind dat ik voor Henk nog steeds geweest moet zijn.
Hij had tijdens een vakantie in Parijs een hersenbloeding gekregen. Henk, de Hermann Scheij van onze tijd, die wel honderd had kunnen worden, nog steeds vitaal en goed bij stem.
Nog geen dag tevoren hadden we, Henk en ik, ge-smst over het plan, samen naar mijn oude vader te gaan. Mogelijke data genoteerd. Want Henk wilde zijn oude boezemvriend nog een keer zien, voor het te laat was.
Het was te laat.
Maar niet zoals Henk het bedoeld had.
Ik treur om een groot zanger, een levenskunstenaar, een mooie, moeilijke maar lieve man, en ook om een van de ijkpunten van mijn eigen leven.
Henk, dwarse, kranige, sterke kerel, adieu!
Ik wil nog een keer voor je zingen, natuurlijk uit ‘Die Winterreise’, ‘Winterraize’, zo je wilt:
‘Einen Weiser seh ich stehen, unverrückt vor meinem Blick; eine Strasse muss ich gehen, die noch keiner ging zurück, die noch KEINER ging zurück…’
Geplaatst door jan-paul van spaendonck op 04:29
Dank je wel Henk… ik was er ook dichtbij toen je de hele WINTERRAAIZE in de zo karakteristieke GRUNNIGER TOAL zo lekker RAUW maar ook heel SUBTIEL en zum ZITTERN zong, met die overtuigende blik in je ogen….!tesamen met Stanley Hoogland-Forte piano, echt een twee-eenheid in klank en voordracht….
Wunderlicher Alter! Soll ich mit dir gehn? Willst zu meinen Liedern Deine Leier drehn ? (-Der Leiermann-)
Henk Smit was een geweldige Scarpia, de beste die ik ooit live gehoord heb. Nel nuestro cor s’annida Scarpia…
@jean-Paul: heel ontroerend en mooi!!
Al heb ik hem niet persoonlijk gekend, toch bewaar ik goede herinneringen aan Henk Smit. Ik heb hem, voor zover ik me herinner, voor het eerst meegemaakt in Nijmegen in de eerste helft van de jaren 70, toen hij als “Il Maestro di Capella”, bepruikt en op hoge hakken tussen de orkestmusici doorbanjerend, uitgleed en ongenadig ten val kwam, bliksemsnel opstond en doorzong alsof het zo bedoeld was geweest. Zijn laatste, door mij bijgewoonde optreden, was dat als Zaccaria in “Nabucco” in de RAI, toen hij al in de zeventig was en dat had men hem mijns inziens moeten besparen. Daartussen lagen onvergetelijke vertolkingen van o.m. Simon Boccanegra, Hertog Blauwbaard, Don Pizarro en, toen hij al achterin de zestig was, Alberich, de laatste gelukkig bewaard gebleven op DVD. In de omroeparchieven liggen ongetwijfeld nog meer opnames van hem. Snel uitbrengen maar!
Beste Pieter, als ik het wel heb (maar ik kan het best mis hebben, hou me ten goede, ik ben nog steeds ontdaan, en misschien verwar ik een paar voorstellingen), alterneerde hij in die ‘Nabucco’in de RAI met Henk Poort en Ernst D. Smidt, (let op de combi van de namen! Kan geen toeval zijn!) omdat die twee ‘sterren’ te veel andere ‘gigs’ hadden, of misschien niet de fut en de ‘Ausdauer’ hadden die Henk wel had.
Niks ten kwade trouwens van HP en EDS, allebei grote en aardige vakmensen!
Ik ben er niet bij geweest, in de RAI, maar zijn laatste ‘Winterraaize’ getuigde van een nog onuitputtelijk levenskracht en OOK vocale kracht… Spatzuiver, doorleefd, en wat een stem, nog steeds!! Het ideale huwelijk van ‘la gola aperta’ en ‘focus’, voor de vakgenoten onder ons.
‘Blauwbaard’, heen en terug, ja, dat was me wat! Wat een vakliefde ook dat hij zich schikte, morrend maar goedsmoeds, naar dat idiote idee van ‘regisseurstheater’!
En Olivier, ja, Scarpia… er was geen betere. Zelfs zijn soulmate van lange jaren, Jan Derksen, kon dat lang niet zo goed.
Die was, in eigen woorden ‘na een voorstelling wel eens zo hees dat hij de portier niet eens meer kon groeten’.
Henk was nooit hees. Ook psychisch niet.
JP
Pieter!
Bij nader inzien: natuurlijk was Henk geen Nabucco, maar Zaccaria.
Mi scusa!
Nabucco had hij ook gekund, trouwens.
En, HIJ wel: ALLE voorstellingen!
JP
Op 24 juli wordt “zijn” Babi Yar op Radio 4 herhaald.
http://npspodium.nps.nl/page/nieuws/787574/bas-bariton-henk-smit-dertiende-symfonie-babi-jar-herhaald-op-radio-4
Ik was er toen bij.
ONVERGETELIJK!
Overigens – bedankt JP voor je herinneringen.
Zo mooi!
Basia (weet je Ypma nog? Het winkel op het Spui?)
Geachte heer Van Spaendonck,
Zoals gezegd ben ik er (wèl) bij geweest. Henk Poort en Ernst Daniël Smid alterneerden als Nabucco (in de door mij bezochte voorstelling was het Henk Poort). Of Henk Smit met iemand alterneerde als Zaccaria kan ik me zo niet herinneren. Ik herinner me nog, dat ik Henk Smit in een vraaggesprek met Walter Knoeff via de Concertzender in de aanloop naar de serie voorstellingen heb horen zeggen, dat “alles” er nog was. Welnu, in mijn oren was dat zeker niet het geval. De opname van de “Winterraaize” ken ik dan weer niet. Ik vertel u natuurlijk niets nieuws als ik opmerk, dat het zingen van een operarol met koor en orkest in een (akoestisch zeer slechte!) zaal andere eisen stelt aan een zanger als het opnemen van een liederencyclus met pianobegeleiding in een waarschijnlijk intiemere ruimte naar keuze. Laat er geen misverstand over bestaan: ook ik vind, dat met Henk Smit een zanger is heengegaan van een kaliber, dat je heden ten dage in ons land met een lantaarntje moet zoeken om er dan hooguit een handjevol te vinden.
Geachte heer De Haan,
ik begrijp uw opmerkingen uitstekend, ik ben niet van de straat, om zo te zeggen, maar dit is niet waar ik nu,in rouw, op zit te wachten. Over vocale kwesties misschien later eens.
Met respect, JP
En, Basia (ja, ik weet het nog!) ik zal zeker luisteren!
Jan-Paul
Henk is dood.
Wat een enorm drama voor al die mensen die zo veel van hem houden.Er is een zeer bijzonder man op reis vertrokken. Een man met een stem die je eens in de zoveel tijd mag horen en een integer rare soms niet te volgen idealist. Met Jan Derksen maakt hij onlosmakelijk deel uit van de herinnering aan de GROTE dagen van de Ned Opera. Dankzij Hans de Roo HADDEN wij een Nederlandse Opera waar we getracteerd werden op nederlands beste zangers..Deutekom-Derksen-van Limpt-Smit -Canne Meyer-Van den Berg etc etc/
Het belang van Henk binnen die Nederlandse Opera was groot. Hij zal voortleven als de grote interpreet van fantastische rollen.Jammer dat er zo hard wordt geoordeeld over zijn Zaccharia..ik stond naast hem , heb hem meebeleefd, heb zijn vibes gevoeld en gezien dat onder de door jullie zo verfoeide Zaccharia een heel bijzondere man schuilging… naast hem op toneel staan is echt iets anders dan hem vanaf de lijn bewonderen…Ik had, net als Henk Poort, de eer om hem meerdere malen vanuit die hoek te ervaren…wij kunnen zeggen dat we NAAST hem hebben gestaan..ik ben daar trots op in alle verdriet die overherst nu zijn heengaan een feit is geworden..lieve Henk…dank voor al je moois en je adviezen en oprechte gekkigheden!!
Geachte Ernst Daniel Smid (excuses voor de spelfout in een van mijn eerdere reacties!), veel dank voor uw sympathieke bijdrage! En wat betreft de kritiek van Pieter. K. de Haan, die ik misschien in mijn ontdaanheid iets te hard heb opgevat en waarop ik misschien iets te hard heb gereageerd: natuurlijk is operazingen iets anders dan een Winterreise in een klein zaaltje. Dat weet ik maar al te goed. Maar juist Henk was vooral een Operazanger ‘pur sang’! De kernachtigheid en kracht van zijn stem waren nog ongebroken, bij die laatste Winterreise. Liederen-liefhebbers zouden het misschien juist weer TE hard en Te groot hebben gevonden. Het is nooit goed.
Henk was wel goed.
Pa en ik hielden enorm veel van Henk, hij zit gebeiteld in m’n oren en hart! Lieve Ans en alle familie, veel sterkte en steun. Christiaan
Wat een ontzettende memorabele herdenkingsbijeenkomst gisteren in de Duif te Amsterdam. Wat een lieve oprechte woorden werden er over Henk Smit gesproken. En wat knap dat een van zijn dochters zó uit het hart met alle emoties zó fraai wist te zingen aan Henk zijn kist….
Wat een gemis als kunstenaar én als mens!!
….alleen dat applaus aan het einde van de dienst….jammer….zelfs bij Hazes en Fortuin werd ik er niet goed van…maar goed, ieder z’n ding.
Allen sterkte met dit grootse verlies.
Ja, een prachtige bijeenkomst in alle opzichten. En dat applaus, – ook ik vind dat stilte beter bij de dood past (je staat er immers ‘bij stil’), – maar ach, u moet maar denken dat het klappen niet zozeer voor de uitvoerders en sprekers was, maar voor Henk zelf. En welk eerbetoon past beter bij een operazanger dan een warm en gul applaus? Hij heeft misschien vanuit de hemel zijn laatste buiging voor zijn publiek gemaakt…
Bedankt Henk voor de inspiratie, lessen en enthousiasme.
Ik zal u als een grote mens en artiest herinneren.
Alan Razzak
Een groot zanger en een mooi mens. Ik heb veel kunnen genieten van zijn mooie stem en zal daaraan nog vaak terugdenken!
henk smit en ik waren goede vrienden in zijn geboorteplaats surhuisterveen
Zijn drie zusters Gretha – Anneke/Annie – Corrie woonden of wonen er nog-
n.l in Canada.
Waar wonen ze nu? Wat is hun adres?
Ik wil ze schrijven. U maakt mij blij met hun adres!
In afwachting,
Bert duisterhof
Markeloseweg 2-12
7471 JE GOOR