Het decor is tweeëneenhalf uur hetzelfde en er vinden amper handelingen plaats, maar ik ben zelden zo geraakt door een opera als door Poulencs Dialogues des Carmélites uit Hamburg. De productie gaat dankzij de briljante regie van Nikolaus Lehnhoff en het uiterst hoge muzikale niveau dwars door je heen.

De drieakter Dialogues des Carmélites van Francis Poulenc zag in januari 1957 het levenslicht en geldt sindsdien als één van de meesterwerken van de twintigste eeuw. In elk geval voor mij.

In bijzonder trieste, aangrijpende klanken vertelt Poulenc het verhaal van Blanche, een jonge vrouw die, bang voor de ziekelijke angst die haar beheerst, toetreedt tot het karmelietenklooster van Compiègne. Ook daar blijkt ze echter niet veilig, want de Franse Revolutie ontketent een vervolging van geestelijken. De nonnen van het klooster eindigen allen onder de guillotine. Ook Blanche, die na eerst ontsnapt te zijn zich toch bij haar zusters voegt en eindelijk vrede vindt met de dood.

De Staatsoper Hamburg maakte in 2008 een productie van de opera, die opgenomen werd en onlangs door Arthaus Musik op dvd en Blu-ray is uitgebracht.

De regie komt van Nikolaus Lehnhoff, die afgelopen seizoen tweemaal in Amsterdam te zien was met een productie. Mijn waardering en bewondering voor de Duitser was al groot, maar die is nu nog veel groter geworden.

Lehnhoff gebruikt de gehele opera lang (meer dan tweeëneenhalf uur) slechts één decor, vrijwel zonder attributen. Maar meer heeft hij niet nodig. Ik geloof zelfs dat hij het zonder decor had aangekund. Hij laat de solisten namelijk actéren, realistisch en indringend, waardoor het verhaal je meesleept en uiteindelijk diep raakt.

Neem alleen al de eerste scène, waarin Blanche’s broer zijn bezorgdheid over haar uit en Blanche aan haar vader vertelt dat ze voor het kloosterleven kiest. Lehnhoff zet de familierelaties zo echt neer, dat je direct een band met hen krijgt. Dat geeft verderop in de opera ook extra veel diepgang aan de ontmoeting tussen Blanche en haar broer – een zeer ontroerende scène.

En dat is slechts één voorbeeld. Lehnhoff brengt het verhaal heel dichtbij door iedereen in de opera een geloofwaardig, diepgaand gezicht te geven. De karakters gaan je aan het hart en juist dat maakt de impact uiteindelijk zo groot. Want de slotscène, waarin de nonnen één voor één sterven onder de guillotine, doet je adem stokken. De weergaloze muziek van Poulenc en het overrompelende beeld van Lehnhoff lieten mij haast verbrouwereerd achter, emotioneel leeggezogen.

Minstens even intens als Lehnhoffs regie zijn de prestaties van de erg goed gecaste solisten. De grote ontdekking is voor mij Blanche-vertolkster Alexia Voulgaridou. Ze zit zo diep in haar rol, dat ze werkelijk geheel bevangen door angst lijkt te zijn. De tranen die af en toe over haar wangen rollen, haar starende ogen, de pijn op haar gezicht: alles klopt. En haar vlekkeloze zang verhoogt het drama nog eens. IJzersterk.

Anne Schwanewilms geeft een uitmuntend optreden als Madame Lidoine. Alles is zo raak, zo zuiver, zo beheerst en zo schoon van klank: echt imponerend.

Katrhyn Harries, de oude priorer Madame de Croissy, klinkt als haar rol: oud en doorleefd. Het is niet mooi, maar wel heel echt. Met haar rauwe borstregister zingt ze een doordringende sterfscène.

Jana Büchner maakt van haar personage (Blanches jonge vriendin Constance) een eigenzinnig, fraai persoon, bovendien uitstekend gezongen. En ook Nikolai Schukoff (Blanches broer) en Wolfgang Schöne (Blanches vader) geven onberispelijke vocale optredens, wat eveneens gezegd mag worden van de Philharmoniker Hamburg onder leiding van Simone Young.

Alles bij elkaar zorgt het voor een enorme samenhang, spanning en ontroering. Een uitvoering om nooit te vergeten.

Hieronder een trailer van de productie: