Met Der Rosenkavalier heeft Opera Zuid op fraaie wijze haar seizoen geopend. De ‘Mozart-opera’ van Richard Strauss kwam prachtig uitgebalanceerd uit de verf, waarbij Karin Strobos imponeerde als Octavian, te midden van een uitstekende cast.

Het lukt Opera Zuid de laatste jaren uitstekend om continuïteit in beeld en geluid te creëren. Er is een herkenbare huisstijl met affiches van Mieneke van Teylingen en de fraaie producties hebben steevast een eigen kleur en karakter. Niet onbelangrijk daarbij zijn de leden van het ‘huisensemble’, die steeds voor twee seizoenen geëngageerd worden en in de meeste producties meedoen.

De afgelopen periode zag ik al een gedragen en innovatieve Dido and Aeneas, een kleurrijke Hänsel und Gretel en een zwierige Le nozze di Figaro. Als opening van haar jubileumseizoen heeft Opera Zuid nu een nieuwe productie van Der Rosenkavalier gecreëerd. Eentje die ik zou typeren als uitgebalanceerd. Ik leg nog uit waarom.

Uit de brieven die librettist Hugo von Hofmannstahl en componist Richard Strauss elkaar stuurden, blijkt dat ze met veel plezier en overtuiging aan de ‘Mozart-opera’ (zoals Strauss hem noemde) schreven en componeerden. Zorgvuldig werd er gecast voor de hoofdrollen en het orkest repeteerde intensief om de veeleisende partituur uit te kunnen voeren.

De dag van de première (26 januari 1911) verliep voor Strauss echter wat minder geconcentreerd dan hij hoopte. Bij Strauss-biograaf Matthew Boyden lezen we dat de arme Richard midden in de laatste overleggen met zijn muzikaal leider werd weggeroepen door Pauline, zijn echtgenote. Ze stond erop een nieuwe hoed aan te schaffen voor de première, en Strauss moest mee Dresden in.

Twintig open doekjes waren er aan het eind van die avond. Het publiek was verrukt, de critici minder. Binnen een jaar werd de opera uitgevoerd in Wenen, Praag en ook Amsterdam. Berlijn kende een gekuiste versie, daar kwam het origineel niet door de censuur. Tot verbazing van Von Hofmannstahl paste Strauss het verhaal voor Berlijn zonder morren aan.

De première in La Scala, in het bijzijn van de componist, was geen succes. In plaats van applaus was er vooral stilte en boegeroep van een groep modernisten die met hun stem en met pamfletten groot bezwaar kenbaar maakten tegen deze stap terug. Die walsen vonden ze maar niks.

Drama en lol

Opera Zuids Rosenkavalier was op de 4e december in Rotterdam te zien. De verplaatsing van orkest, zangers en medewerkers in bussen en vrachtwagens was ondanks het barre weer gelukt.

Ik zag een productie met grote rollen, kleine rollen, maar in elk geval géén matige rollen. En er was Karin Strobos. Als ze op het podium verschijnt, gebeurt er iets. Ze is niet lang en niet breed, maar heeft een aanwezigheid die meteen aangenaam is. Haar mezzostem klinkt warm. En van de vooraf gemelde verkoudheid was niets te merken.

Ik ken geen andere operazangeres die zo’n vanzelfsprekende en ongemaniëreerde stijl van zingen en acteren heeft. Ze is stoer als Octavian, bijna kwetsbaar als ze de als meisje verklede Rosenkavalier speelt bij de ontmoeting met baron Ochs auf Lerchenau en ze is ravissant in haar zilveren outfit in de slotscène.

De balans die me zeer beviel, zat hem in de aandacht die regisseur Anton Nekovar gaf aan zowel de komische als de tragische kanten van het verhaal. De dramatische lijnen in het verhaal werden gedragen door de Marschallin, die zich door de affairette met Octavian bewust wordt van haar vergankelijkheid en het feit dat ze ouder wordt, en door de treurig ontmaskerde baron Ochs, belust op de jeugd van zijn veroveringen en hun geld. Octavian belichaamt verder de liefde en de andere rollen vooral de lol.

Johanni van Oostrum, eerder bij Opera Zuid te zien als gravin Almaviva in Le nozze di Figaro, speelt en zingt zeer overtuigend. Zonder veel steun van de partituur zet ze in de scène met Octavian het drama van de ouder wordende vrouw prachtig neer.

Als ze, helemaal aan het einde van het verhaal, ruimte maakt voor Octavian en Sophie, gaat dat met veel stijl en gratie. Kim Savelsbergh (Sophie) is in die scène op haar mooist, niet meer bedreigd door de baron, maar met een eigen keuze in het leven.

Martin Blasius speelt de rol van de onbetrouwbare baron Ochs, met een donkerbruine bas en veel expressie in zijn acteren.

De lach komt vooral van de ondersteunende rollen, het intrigantenduo Fiona Kimm en Mark Omvlee (dat weliswaar niet vals zingt, maar wel vals speelt) en de lakeien, die zo weggelopen lijken te zijn uit het Land van Ooit.

Het Limburgs Symfonie Orkest had even tijd nodig om de kou uit de vingers en de lippen te spelen, maar werkte zich de rest van de avond vaardig en met brille door de veeleisende partituur. Dat het mooi klonk, lag natuurlijk aan de musici, maar vast ook aan dirigent Ed Spanjaard, met wie het orkest het zeer getroffen heeft als vaste chef.

Karin Strobos is in de rol van Octavian understudy bij De Nederlandse Opera, waar Der Rosenkavalier in mei zal spelen. Die rol is bedoeld voor Magdalena Kožená, die ik natuurlijk heel veel succes wens. ‘Break a leg’, zeg je dan in het theater. Maar stel je nou toch eens voor dat dat echt gebeurt…