Levende legende Elly Ameling 90 jaar
De Nederlandse sopraan Elly Ameling is deze week 90 jaar geworden. De term levende legende wordt nogal eens gebruikt, maar in dit geval is die omschrijving zeker terecht. Elly Ameling gold tijdens haar actieve zangcarrière als een van de grootste lied- en oratoriumzangeressen ter wereld en nog steeds is Elly Ameling actief als lerares in masterclasses en is de sopraan op verschillende andere manier heel erg betrokken bij de wereld van de klassiek zang.
Een kort overzicht van haar loopbaan.
Elisabeth Sarah Ameling werd op 8 februari in Rotterdam geboren. Ze nam zanglessen bij Jo Bollekamp en Jacoba Dresden-Dhont en later bij Bodi Rapp en Pierre Bernac. Ze maakte haar debuut als concertzangeres in Rotterdam in 1953 en heeft tijdens haar 43-jarige carrière over de hele wereld opgetreden. Op 23-jarige leeftijd won ze het Internationaal Vocalisten Concours ‘s-Hertogenbosch (1956) en later het Concours International de Musique in Genève (1958) waarna haar internationale carrière echt op gang kwam. Ruim 40 jaar stond Elly Ameling op alle grote podia en in alle grote concertzalen voor recitals met piano, maar ook met orkest, oratorio en een enkele keer in opera concerten.
Ze is vooral bekend om haar interpretaties van Frans- en Duitstalige liederen van bijvoorbeeld Schubert, Schumann, Hugo Wolf, Gabriel Fauré en Poulenc. Zij zong samen met onder anderen Gérard Souzay en Dietrich Fischer-Dieskau en werd begeleid door bijvoorbeeld de pianisten Gerald Moore, Jörg Demus, Dalton Baldwin, Irwin Gage en Rudolf Jansen. Ook zong ze sopraanpartijen in oratoria, zoals Bachs Matthäus-Passion en vele cantates, Händels Messiah, en de vocale symfonieën van Gustav Mahler. Ze trad op met de meeste belangrijke dirigenten ter wereld, onder anderen Ernest Ansermet, Bernard Haitink, Benjamin Britten, Rafael Kubelik, Wolfgang Sawallisch en André Previn.
Opera
Een heel klein beetje opera was er wel degelijk in de illustere carrière van Elly Ameling. Heel vroeg in haar carrière zong Elly Ameling de Erste Knabe in een speciale concertante uitvoering van Die Zauberflöte, die Bernard Haitink op 24 mei 1958 dirigeerde met Fritz Wunderlich als Tamino. Van die opname met het Radio Filharmonisch Orkest bestaat een Cd opname.
Een paar maal stond ze daadwerkelijk IN een opera in Nederland, als Ilia in Idomeneo bij de toenmalige Nederlandse Opera Stichting.
In 1973 ging Idomeneo in de regie van Filippo Sanjust en onder muzikale eiding van Michael Gielen. In de eerste cast zong Eric Tappy de titelrol en Slavka Tasková was Elettra en Werner Krenn zong Idamante. In 1975 werd de productie hernomen met min of meer dezelfde cast ditmaal onder leiding van Hans Vonk en met Philippe Langridge als Idamante. George Shirley zong afwisselend met Eric Tappy de titelrol.
In 1970 had Elly Ameling ook de rol van Ilia in Idomeneo gezongen met Ingeborg Hallstein als Elettra en Ernst Haefliger in de titelrol. Idamante werd toen gezongen door Sophie van Sante. Dirigent was niemand minder dan Bernard Haitink. Gelukkig bestaat daar een gedeeltelijke opname van. Onder leiding van Julius Rudel zong Elly Ameling ook Ilia bij haar operadebuut in de Verenigde Staten in Washington D.C, waar de Nederlandse Opera te gast was.
Er bestaan gelukkig ook opnames van een concert met Bernard Haitink en Elly Ameling, waarop zijn onder meer de scene en aria van Micäela ‘C’est des contrebandiers le refuge ordinaire …Je dis que rien ne m’epouvante’ uit Carmen en de aria van Marguerite ‘Il etait un roi de Thulé’ uit Faust van Gounod zingt. Op een ander concert onder leiding van Albert Wolff zong ze een aria van Rose Friquet uit Les Dragons de Villars van Aimé Maillairts.
Er zijn opnames van Mozart aria’s, onder leiding van Jean Fournet waaronder ‘Come scoglio’ uit Così fan tutte, Cherubino’s aria ‘Voi che sapate’ uit Le nozze di Figaro, maar ook de aria’s van Susanna én die van de Contessa! Het duet met Ferrando uit Così en de aria ‘Come scoglio’ zong Elly Ameling met Radio Kamerorkest onder leiding van Maurits van den Berg. Met Edo de Waart en het English Chamber Orchestra nam Elly Ameling Mozart opera- en concertaria’s op.
Verder nam Elly Ameling ook nog opera-aria’s van Franz Schubert op, die ze echter zelf niet zo hoog inschatte als diens liederen vanwege de, volgens haar, matige libretto’s.
Het operaleven paste echter niet bij de liedcarrière van Elly Ameling die ooit in een interview met Bruce Duffy zei dat ze haar liedrecitals niet wilde opofferen voor de lange tijd die de repetities en uitvoeringen van een opera in beslag nemen. ‘ Ik wil me echt concentreren op wat ik doe omdat er zo weinig mensen zijn die proberen al hun tij d te wijden aan de kunst van het lied en de Franse mélodies.
Er zijn zoveel mooie Contessas en Mélisandes Dat zijn rollen die ik zou kunnen zingen natuurlijk, maar ik denk niet dat opera een onderdeel van mijn kleine leven is.’
Nieuwe generatie
Haar grote kennis en inzichten in het lied- en oratoriumrepertoire geeft Elly Ameling, gelukkig nog steeds door aan nieuwe generaties van zangers en zangeressen over de hele wereld.\
Ze is geëerd met talrijke eredoctoraten en is Ridder in Orde van de Nederlandse. Haar opnames werden bekroond met Edisons (en een Ere Edison), de Preis der Deutsche Schallplattenkritiek en Grand Prix du Disques. Ze werd in 2015 drager van de Hugo Wolf medaille, een eer die door de International Hugo Wolf Academy zeer zelden wordt toegekend.
Bij haar afscheid in 1996 ontving Elly Ameling de naar haar genoemde ring, die ze meteen doorgaf aan Robert Holl. Ter gelegenheid van haar 90ste verjaardag droeg Robert Holl vorige week de ‘Elly Ameling Ring’ over aan sopraan Lenneke Ruiten.
We wensen mevrouw Ameling nog vele jaren in goede gezondheid.
Verder luisteren, lezen en kijken
Er bestaat een opname van delen uit Idomeneo met Elly Ameling, uit 1970.
Hans Haffmans sprak met de hoofdredacteur van Place de l’ Opera over Elly Ameling.
De auteur
