Giacomo Puccini’s laatste opera over de raadsels van prinses Turandot is een eigenaardige mengeling van diverse muzikale, filosofische en literaire tradities die een nogal duister sprookje van Carlo Gozzi van nog meer raadsels voorziet. In de nieuwe uitvoering van La Monnaie /De Munt (de eerste sinds 1979) ontdoen regisseur Christophe Coppens en dramaturg Reinder Pols zich van alle sprookjeselementen en geven de opera een verre van romantische lezing. De Brusselse Turandot is zelfs anti-romantisch, met een opvallend nuchter slot dat in deze versie wel veel aannemelijker lijkt dan het gebruikelijke sprookjesachtige en daarom ook minder geloofwaardige happy-end.

De mix van het exotische oriëntalisme en het modernistische realisme is niet alleen in de muziek te vinden, maar ook in de scenografie en eclectische kostuums van Christophe Coppens (die als regisseur ook voor het volledige concept zorgt) en de belichting van Peter van Praat. Ze toveren het paleis van Turandot om in een luxueuze moderne villa ergens in Hongkong waar het wemelt van de gasten die naar ‘brood en spelen’ snakken. In de openingsscene met het koor lijken de gasten zo uit Verdi’s Traviata te stappen, alleen met een verschil – hier heft iedereen zijn glas op de dood. De terechtstelling van een nieuwe huwelijkskandidaat van Turandot is het grootste entertainment dat hier geboden wordt. De dood wordt met veel enthousiasme begroet en lijkt doodnormaal. Niet alleen Calaf is bereid om te sterven en ziet Liù de dood als uitweg, ook de prins van Perzië gaat opgetogen en geheel ontdaan van twijfels (maar ook letterlijk van alles) zijn dood tegemoet. Executies worden door alle aanwezigen met veel belangstelling bijgewoond, terwijl de dienstmeisjes met emmers en doeken rondlopen om bloed tijdig weg te poetsen. Bloodrood is ook de overheersende kleur van het decor en de belichting die als bloed van Turandots slachtoffers door alle hoeken, ramen en deuren doorsijpelt en in het kleurenpalet van de kleding terugkomt. De trap in het huis wordt bij gelegenheid ook letterlijk de ‘trap naar het schavot’ die naar de dichte deuren lijdt met daarachter het oplaaiende hellevuur.

Een stralende tegenstelling vormt het raam dat het licht van de maan naar binnen laat schijnen. Hetzelfde raam wordt door Liù gekozen om het eind aan haar leven te maken (wat nog meer bloedvergieten op het podium bespaart). De sprong naar beneden tegenover het opkomen van de trap naar boven – dat zijn de weinige keuzes die Puccini’s personages hier hebben, en deze keuzes worden dan ook vol overtuiging gemaakt.

De personages van dit moderne ‘sprookje’ staan heel duidelijk aan weerszijde van goed en kwaad. Turandot van Svetlana Aksenova ( de premiere werd gezongen door Ewa Vesin die op de persfoto’s te zien is*) is berekenend, ijskoud en afstandelijk, met sadistische trekjes van een sociopaat. Hoe ze zulke vurige gevoelens bij Calaf kan ontwaken, dat blijft een raadsel. Nog raadselachtiger is het slot van de derde akte dat de prinses grotendeels in haar eentje ijsberend doorbrengt totdat ze na een grondig sporenonderzoek door de politie weg wordt gevoerd. Even lijkt het een scene uit een forensische politiefilm, wat op zich geen vreemde gedachte is, gezien het vernielende spoor van bloed, de lijken én de raadsels die Turandot als seriemoordenaar achter zich laat.

Net zo koel en afstandelijk is Turandots vader, keizer Altoum, die in deze matriarchale versie haar moeder is geworden. De Chinese mezzo Ning Liang is huiveringwekkend als onverstoorbare en meedogenloze matriarch van de familie. Een andere sterke vrouw op het podium is de klein van gestalte en fragiel ogende slavin Liù van de Spaanse sopraan Ruth Iniesta. Samen met de warmbloedige en zich nogal obsessief gedragende Onbekende prins Calaf van Amadi Lagha (de premiere werd gezongen door Stafano La Colla*die op de persfoto´s te zien is) en Calafs blinde vader Timur van Michele Pertusi, behoort de verliefde Liù tot de meest uitgesproken – en traditioneel romantische – personages in deze opera die hun ware gevoelens als enigen durven te tonen. Met hun aanstekelijke danspasjes en ogenschijnlijke vrolijkheid lijkt een operette-trio van Ping, Pang en Pong de onbezorgdheid zelve, maar deze ministers van Turandot zijn precies degenen die alles bereid zijn te doen – ook te martelen – om aan de macht te blijven.

Ondanks de anti-romantische inslag moeten de solisten het wel met de muziek van Puccini doen, en die vraagt om behoorlijke emotionele inbreng en krachtige dramatische beleving. Een vocaal heel sterk solistenensemble, het kinderkoor en het koor van het operatheater (koorleider Emmanuel Trenque) zorgen voor een mooie luisterervaring. Alle hoogtepunten van de opera blijven de hoogtepunten, met de uitstekend uitgevoerde aria’s ‘Signore, ascolta!’, ‘Tanto amore segreto’ en ‘Tu che di gel sei cinta’ van Liù, Turandots ‘In questa reggia’ en haar duet met Calaf ‘Mai nessun m’avra!’. En natuurlijk de beroemde aria ‘Nessun dorma’, triomfantelijk gezongen door Amadi Lagha. Deze Frans-Tunesische tenor heeft veel kleur in alle registers en is vocaal en dramatisch zeer overtuigend. Ruth Iniesta en Svetlana Aksenova leveren uitstekede acteerwerk om hun personages heel realistisch te maken. Ze hebben beide expressieve en krachtige stemmen, stralend en open in de hoogte, met een trefzekere en volle toonvorming en meer dan voortreffelijk controle van dynamiek.

De (beroemde) aria’s worden heel nadrukkelijk ‘uitgelicht’ door de positionering van de solisten die als het ware naar voren worden gebracht om ze alle ruimte en de volledige aandacht te geven. Dat zijn tegelijkertijd ook de enige momenten in de enscenering wanneer alles even stil lijkt te staan waardoor de aria’s iets meer op losse concertnummers lijken, als ingelijste herinneringen aan drama en romantiek van  opera’s van weleer.

Temidden van al deze eclectiek van een sobere en lugubere enscenering en muzikale overdaad aan emoties en dynamiek, slaagt dirigent Ouri Bronchti erin om samen met het orkest van La Monnaie/De Munt de eenheid te creëren tussen uiteenlopende harmonieën, dissonanten en klankbotsingen van Puccini’s partituur en de onalledaagse interpretatie van Coppens en Pols. De opmerkelijk a-romantische en rationele Brusselse Turandot blijft tot het laatste moment intrigerend en voegt bovendien nog een paar raadsels aan de raadsels van Turandot toe.

Turandot is nog te zien op 23**, 25, 27, 28 en  30** in Le Monnaie/De Munt in Brussel.

** Matinee om 15,00 uur

Verder kijken, lezen en luisteren

De trailer van Turandot

In 2020 zong Svetlana Askenova de rol van Lisa in Pique Dame bij De Nationale Opera.

De Nationale Opera bracht Turandot in 2022