Il Viaggio brengt een glimlach
Rond de kerstperiode programmeerde de Vlaamse Opera in Antwerpen en Gent Il viaggio a Reims. Volgens Basia Jaworski viel er veel te lachen in een subtiele productie vol satire en geniale grappen waarin de muziek dik in orde was.
Wanneer heeft u voor het laatst zo gelachen dat de tranen over uw wangen rolden en u niet meer wist hoe snel u in de pauze de toiletten moest bereiken, want uw buik en uw blaas (en eigenlijk uw hele lichaam) hadden ook mee gedaan? Het toilet: laat ik hier maar mee beginnen, want in de nieuwe en meer dan schitterende productie van Il Viaggio a Reims van Rossini in Antwerpen is dat kleine kamertje verheven tot één van de “hoofdrollen”.
Wij bevinden ons in een vliegtuig, dat wegens technische problemen niet kan opstijgen. Het gemêleerde gezelschap van prominenten uit alle Europese landen plus het “klootjesvolk” (wij zitten in een dubbeldekker, met boven de economy en onder de superplus-class) is gevangen in een claustrofobisch makende omgeving, waar ze niet uit kunnen ontsnappen. Nee, het is geen drama. Het is een satire.
Of het ook de bedoeling van Rossini was? Wellicht wel, maar daar komen wij nooit achter. Zelf beschouwde hij het als een “gelegenheidsstuk”, gemaakt ter – inderdaad, de gelegenheid – van de kroning van Charles X in 1825. De opera kende een groot succes, maar al na drie voorstellingen trok Rossini de stekker er uit. Veel van de muziek hergebruikte hij in Le Comte Ory, de rest verdween in verschillende laden in verschillende landen (hoe toepasselijk, vindt u niet?) en werd pas eind jaren zeventig van de vorige eeuw teruggevonden.
De eerste opvoering van Il Viaggio vond plaats in Pesaro, in 1984 en sindsdien reist de opera de wereld rond. Nou ja, de wereld – Amsterdam heeft er nog nooit van gehoord. Gelukkig is Antwerpen niet ver weg.
Terug naar het toilet: dat is zowat continu bezet. Het wordt ook voor van alles en nog wat gebruikt: er wordt er in gesnoven, gespoten, gerookt, gedronken en de liefde bedreven. En mocht de nood hoog zijn (en dat kan, met al die wodka en champagne), dan nog steeds moet je geduld opbrengen, want bezet is bezet.
De “nood”, die heeft overigens een ongekend mooie choreografie, in de maat van de muziek opgeleverd. En omdat het programmaboekje geen aparte vermelding maakt voor de choreografie, neem ik aan dat de regisseur Marianne Clèmont daar zelf verantwoordelijk voor is. Brava!
In een interview zei zij dat ze de clichés over de landen en nationaliteiten zoveel mogelijk wilde vermijden. Een zowat onmogelijke taak, zeker met een opera als Il Viaggio, die de vooroordelen (heerlijk om het nog eens mee te maken) tot kunst heeft verheven.
Maar het moet gezegd: het lukte haar wonderwel goed!
De opera zit vol geestige vondsten en de werkelijk geniale grappen zijn niet te beschrijven. En verwacht geen “theater van de lach” want subtiliteit regeert er, ondanks de soms grove (en pijnlijke!) verwijzingen. Van mij mag het. Afijn – genoeg over de regie en de productie. U moet mij geloven dat het werkelijk geweldig is, en anders gaat u u zelf overtuigen. Ik hoor het.
De première en de meeste voorstellingen werden/worden gedirigeerd door de oude (83!) Rossini specialist, Alberto Zedda. Op de door mij bezochte middag stond een jonge Japanse dirigent, Ryuichiro Sonoda op de bok. Hij heeft een buitengewone liefde voor Rossini opgevat en heeft zich in hem en zijn muziek gespecialiseerd. Hij heeft al het een en ander (ook Il Viaggio) in Pesaro gedirigeerd.
De fascinatie was hoorbaar. Hij behandelde de partituur zo ontzettend liefdevol dat je niet anders dan verliefd op de score moest worden, mocht je het nog niet zijn geweest. Volgens Zedda is Il Viaggio de meest Rossiniaanse partituur die er bestaat en daar zijn de kenners en liefhebbers het mee eens.
De uitvoering kon gewoon niet beter. Alle, en dan bedoel ik alle , voornamelijk (zeer) jonge zangers waren voortreffelijk. De meesten zongen hun rol voor het eerst, wat een prestatie. Serena Farnocchia (Madama Cortese) werd verontschuldigd voor haar keelaandoening, nou – ik vraag mij af hoe zij zonder de keelaandoening zou klinken.
Beide sopranen (Elena Gorshunova en Elena Tsallagova) waren aan elkaar gewaagd, en hun coloratuurduel, met de citaten uit de Toverfluit, was niet te versmaden. De mezzo Anna Goryachova was een onweerstaanbare Marchesa Melibea – wat een charisma!
Ook de heren mochten er zijn. Om te beginnen de werkelijk fenomenale Carlo Lepore (don Profondo). Zijn “cataloog” aria ‘Medaglie incomparabili’ was voor mij één van de hoogtepunten. Robert McPherson als Cavalier Belfiore en Josef Wagner als Lord Sidney waren meer dan goed en al de kleine en de kleinste rollen waren om te smullen.
Daar kan een mens dagenlang op teren en ik spreek uit ervaring: ik ben met een glimlach naar bed gegaan en ben met een glimlach wakker geworden.
Ga dat zien, mensen! Ga dat zien!
Il viaggio a Reims wordt nog tweemaal in de Vlaamse Opera in Antwerpen opgevoerd (29 en 31 december) en verhuist daarna naar Gent voor uitvoeringen op 11, 13, 15, 18 en 21 januari 2012. Meer informatie op de website van de Vlaamse Opera.
De trailer van de productie staat hier:
De auteur
6Reacties
Wat een ontzettend leuk stuk! Ik heb het met veel plezier gelezen. Het is dat ik niet ver van huis kan, ook al is Antwerpen niet echt ver, anders ging ik er onmiddellijk heen dank zij deze recensie.
Geweldig verhaal Basia en ik kan het roerend met je eens zijn, want toevallig was ik ook dinsdagmiddag de 27ste bij die voorstelling in Antwerpen. Ook ik moet iedereen aanbevelen om naar één van de nog resterende voorstellingen te gaan en mee te beleven hoe de
‘Gran Pezzo Concertato a 14 Voci’ klinkt. Rossini op z’n allerbest!
Sinds de herontdekking van dit geniale werk in 1984 in Pesaro heeft de opera een ongekende populariteit ontwikkeld en dat is absoluut te danken aan de talloze uitvoeringen over de hele wereld, die ook op de Televisie te zien waren. Vooral de eerste jaren had het zijn hernieuwde populariteit te danken aan rolbezettingen met de allergrootste zangers van die tijd en nog steeds circuleren de video’s en CD’s met coryfeeën als Montserrat Caballé, Katia Ricciarelli, Lucia Valentini-Terrani, Cheryl Studer, Raul Gimenèz, Samuel Ramey, Francisco Araiza, Leo Nucci en nog eindeloze rijen ‘big stars’ in de 16(!) rollen die de Viaggio a Reims heeft.
Het gevaar van vergelijking loert voor ieder operahuis dat zich waagt aan deze dolkomische partituur om de hoek, want veel kennis van muzikale zaken wordt toch dikwijls ontleend aan CD en DVD opnames.
In Antwerpen stonden zeker niet de ‘big stars’ van nu (zijn die er nog??), maar de vreugde van spel en zang werd zo breed uitgemeten in een regie met een grote knipoog, maar met respect voor Rossini’s fantastische meesterwerk, dat een uitverkocht huis op deze dinsdagmiddag lekker uit z’n zojuist gerestaureerde dak ging.
Basia, misschien zoek ik teveel achter je woorden, maar ik meen te mogen lezen dat in jouw recensie voorzichtig wat kritiek klinkt: de hele wereld herontdekte Il viaggio – nou ja, behalve Amsterdam. Helaas… Waar het elders in de wereld niet ongebruikelijk is om ook eens wat anders te programmeren dan Il barbiere of L`Italiana, is het bij DNO toch echt niet gelukt om de afgelopen jaren iets anders te verzinnen. Dit seizoen wordt er eindelijk iets anders geprogrammeerd: Il Turco. (Heerlijk werk, al zou ik zeggen dat een ander werk misschien meer voor de hand zou liggen als je Brownlee speciaal voor een Rossini-opera naar Amsterdam haalt.) Ik ben zeker niet ondankbaar, vooral niet als je ziet wat kleinere gezelschappen de afgelopen twee jaar hebben gepresteerd op dit gebied (met als hoogtepunt wat mij betreft de bijzondere Il signor Bruschino en de momumentale Guillaume Tell), maar ik vind het jammer om te zien hoe DNO de neus ophaalt voor Rossini, en feitelijk ook voor Donizetti en Bellini. Ik weet het, we hebben de afgelopen jaren Lucia, Norma en Elvira voorbij horen komen in Amsterdam, maar daar is het dan ook wel bij gebleven.
Wat betreft deze voorstelling: wij zouden de voorstelling gaan bezoeken, en wat had ik er zin in… De videoband met de uitzending uit de Wiener Staatsoper met die sterrenbezetting die Hans al even aanhaalde (een schmierende Caballe overschrijdt meer dan eens een grens, maar toch…) heb ik in mijn tienerjaren keer op keer op keer op keer gedraaid en sindsdien is het altijd een van mijn favoriete opera`s geweest. Helaas, door ziekte konden we niet afreizen, maar Gent biedt hoop! Bedankt voor je recensie, Basia! Nu weet ik zeker dat we gaan moeten!
Met excuses voor het storend vaak herhaalde woord `anders… Mijn oog valt erop nu ik mijn stukje even herlees.
Doen, Freek! DOEN!
Daar wordt een mens gelukkig van!
En als we het over “gelukkig” hebben – GELUKKIG NIEUW JAAR!
Verdraaid, waar zijn mijn manieren: alle lezers een heel mooi 2012!