In de regelmatig terugkerende rubriek ‘Opera over de grens’ worden belangrijke premières die onlangs in internationale operahuizen plaatsvonden op een rijtje gezet. Deze keer de seizoensopening van de Metropolitan Opera in New York. En verder: de aftrappen van de Vlaamse Opera en de Komische Oper Berlin.

In New York stond maandag 21 september het traditionele openingsgala van de Metropolitan Opera op het programma. Opgevoerd werd Tosca van Puccini. En niet zomaar een Tosca: voor het eerst sinds 1985 kon het Met-publiek zich over een nieuwe productie van de opera verheugen.

Nou ja, verheugen… De regie van Luc Bondy – die de productie van Franco Zeffirelli uit 1985 naar de archieven verwees – kon niet op veel enthousiasme rekenen. De Zwitser verplaatste het verhaal naar ‘een decadent Rome begin twintigste eeuw’, aldus de Los Angeles Times. Rondom Scarpia dwarrelden bijvoorbeeld drie hoertjes en de kathedraal was eerder een fascistische vergaderruimte.

Dat viel in verkeerde aarde bij het publiek, dat wellicht aan Zeffirelli verknocht is geraakt. De zaal trakteerde het artistieke team na afloop van de voorstelling op vele boe’s – ongebruikelijk in Amerikaanse operahuizen.

De solisten vonden wel genade. Karita Mattila – die de titelrol pas voor de tweede keer in haar carrière zong – Marcelo Álvarez (Cavaradossi) en dirigent James Levine kregen allen enorme ovaties, aldus de New York Times.

De recensent van de krant, Anthony Tommasini, was zelf ook positief over de Finse sopraan – al had ze wat mindere momenten. En Álvarez omschreef hij als ‘een echte Puccini-tenor’, met een paar triomfrijke topnoten.

Veel lof kreeg ook dirigent Levine. „Misschien dacht hij dat hij, wat er ook op het toneel gebeurde, een eersteklas Tosca zou en moest dirigeren”, schreef Tommasini. En Mark Swed zei in de Los Angeles Times: „Het orkest was een plezier om naar te luisteren.”

Na de gala-avond brak de discussie in operaland over de nieuwe Tosca los. En dan natuurlijk vooral over de regie van Bondy.

Interessant is wat zijn voorganger Zeffirelli de dag voor de première zei in de New York Times. „Ik hoor bij een generatie waar het de automatische regel was dat je trouw bleef aan de auteurs van het stuk. Nu moet je ontrouw zijn om interessant te zijn. (…) Meneer Bondy is een derderangs regisseur. Je kunt geen opera regisseren zonder in gedachten te houden wat de auteur wilde.”

Vlaamse Opera

Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan, in Antwerpen, opende de Vlaamse Opera eveneens haar seizoen. Dat gebeurde met Wozzeck van Alban Berg. In de titelrol zong Gabriel Suovanen, Marie werd vertolkt door Noëmi Nadelmann. De regie was van Guy Joosten.

‘Hard en heftig’, betitelde De Standaard de productie. „Joosten kiest voor een harde, hedendaagse aanpak”, schreef Geert Van der Speeten in zijn recensie. „Toch werkt de regie niet altijd naar behoren. Ze zit propvol anekdotiek en details die er zomaar bijgesleurd zijn. Rustpunten zijn er niet.”

Bela Luttmer was positiever in de Volkskrant. „ De Vlaamse versie van Bergs opera is van alle tijden. Even bijzonder als het sublieme acteerwerk is de samenwerking tussen regisseur en dirigent.”

De solisten kregen veel lof. Luttmer vond de rol van Marie ‘vocaal en theatraal meesterlijk neergezet door Noëmi Nadelmann’. De Standaard roemde de uitstekende bezetting in z’n algemeen.

Komische Oper Berlin

Op zondag 20 september ging in Berlijn het seizoen van de Komische Oper van start met Verdi’s Rigoletto. De regie kwam van de hand van Barrie Kosky, die in 2012 de nieuwe intendant van het derde operahuis van Berlijn zal worden.

De reactie van het publiek was vergelijkbaar met de reactie in New York. Er klonken boe’s voor het artistieke teams, terwijl de solisten lof toegezwaaid werd. De media verschilden wel van mening over hoe intens het boegeroep was. Volgens Ad Hoc News was het ‘heftig’, terwijl Die Zeit over ‘enige boe’s’ sprak.

Hoe dan ook, de solisten deden het goed. Vooral Bruno Caproni (Rigoletto) en Julia Novikova (Gilda) blonken uit. De laatste was deze zomer nog in Amsterdam te horen tijdens een recital op het Grachtenfestival. Volgens Die Zeit was zij de absolute uitblinker van de première.

Het operahuis trakteerde haar bezoekers ook op een noviteit bij aanvang van het seizoen: voor het eerst konden de toeschouwers via displays in de stoel voor hen de vertaling van de gezongen tekst meelezen. Het kostte wat (1,5 miljoen euro) maar mag zeker een verbetering heten. Boventiteling ontbrak vooralsnog in het operahuis.

Overig

In het Landestheater in Linz (Oostenrijk) ging zondag 20 september een nieuwe opera van Philip Glass in wereldpremière: Kepler. Het werk gaat over de astronoom Johannes Kepler. Martin Achrainer vertolkte de hoofdfiguur (tevens de enige figuur met naam in de opera). De regie kwam van de Belg Peter Missotten.

De English National Opera begon maandag 21 september met een reeks Rigoletto’s. Het gaat om een productie van Jonathan Miller, die het verhaal verplaatst naar de jaren vijftig in een door de mafia beheerst New York. Michael Fabiano maakt zijn debuut bij het gezelschap als de hertog van Mantua. „Ik houd van deze productie”, zei hij tegen de BBC. „Dit is één van de meest briljante dingen die ik ooit gezien heb.”