In het slotweekend van Operadagen Rotterdam was zaterdag in De Doelen een concertante uitvoering van de eerste akte van Wagners Die Walküre te horen. Dirigent Edo de Waart en drie topsolisten maakten er een fenomenaal optreden van.

In Wagners tetralogie Der Ring des Nibelungen wordt heel vaak herhaald en samengevat wat eerder is gebeurd. Op basis van een kleine inventarisatie heb ik eens geconstateerd dat alles wat in Die Walküre, het tweede deel van de vier, gebeurt elders wel aan de orde komt. Je zou deze opera dus kunnen overslaan zonder dat dit de verhaallijn onbegrijpelijk maakt.

Opvallend genoeg bevat in de beleving van velen juist Die Walküre de mooiste muziek en dan in het bijzonder in de eerste akte. Dat is de reden waarom dit stuk van Wagner zo vaak concertant wordt uitgevoerd. De Waart kwam ervoor naar Rotterdam met het Antwerp Symphony Orchestra en bracht drie gerenommeerde solisten mee.

Torsten Kerl gaf een fraaie vertolking van de veelgeplaagde Siegmund, die op de vlucht voor zijn achtervolgers bij toeval in het huis van hun aanvoerder Hunding terechtkomt. Uiteraard is het niet echt toeval; zijn vader Wotan heeft dat zo geregeld. Kerl zing al geruime tijd zware Wagnerrollen, zoals Tristan en Siegfried. Recent was hij te horen als Tannhäuser en Rienzi, één van zijn paraderollen. Daar voegt hij nu Siegmund aan toe en wat mij betreft mag hij deze rol in zijn repertoire houden. Kerl zong de rol met precisie, duidelijk verstaanbaar en steeds mooi zuiver. Zijn stem klinkt wat nasaal, maar dat hoort nu eenmaal bij hem. Tegen het einde leek hij wat gas terug te (moeten) nemen, maar al met al was het een mooie vertolking.

Lise Davidsen was Siegmunds tweelingzus Sieglinde, ongelukkig getrouwd met Hunding, die in deze akte dan ook aan het kortste eind trekt. Deze zomer zal ze in Bayreuth debuteren als Elisabeth in Tannhäuser en met Sieglinde in haar repertoire komt ze daar in de toekomst misschien wel vaker aan de bak. Zelden heb ik zo’n goede vertolking van deze rol kunnen beluisteren. Davidsen is duidelijk een Wagnerster in wording, met Brünnhilde al in het vizier. Nadrukkelijk articulerend, glaszuiver en met fraaie wisselingen in volume leek ze haar beroemde ‘tweelingbroer’ een beetje naar het tweede plan te verwijzen.

Bas Mikhail Petrenko zingt al geruime tijd in vele operahuizen de Wagnerrollen Daland, Marke en Hunding. Hij liet horen hoezeer hij met de rol van de barse echtgenoot van Sieglinde vertrouwd is door als enige zonder lessenaar te zingen. Dat gaf hem de gelegenheid ook acterend iets aan zijn vertolking toe te voegen, al was dat vooral voor het publiek. Zijn aan de lessenaar gekleefde collega’s namen er nauwelijks notitie van. Een uitnemende Hunding, angstaanjagend en vocaal volledig ‘on top’.

Edo de Waart zorgde met zijn Antwerp Symphony Orchestra voor een zeer goed gelukte muzikale ondersteuning. Zonder de anderen tekort te willen doen, moet vooral de solocellist worden gememoreerd: het sneed door je ziel wat hij liet horen.

Erelidmaatschappen

Na afloop van de korte voorstelling vond een bijeenkomst plaats die was georganiseerd door het Wagnergenootschap Nederland. Aan Edo de Waart en Henk de Vlieger werd het erelidmaatschap van deze culturele vereniging toegekend. Voorzitter Leo Cornelissen sprak voor beiden een laudatio uit.

Edo de Waart voerde al in de jaren zeventig en tachtig, tegen de trend in, regelmatig Wagner uit in Nederland. Hij was de eerste Nederlandse dirigent die een complete Ring-cyclus uitvoerde (met het Radio Filharmonisch Orkest in de NTR ZaterdagMatinee) en tevens de eerste Nederlandse maestro die in Bayreuth een productie leidde (Lohengrin, 1979). “De jaren terugziend kan rustig worden gesteld dat het Wagnersucces in ons land sinds de jaren negentig in belangrijke mate te danken is aan de door Edo de Waart levend gehouden Wagnerbelangstelling in de decennia daarvoor”, aldus Leo Cornelissen.

Henk de Vlieger is slagwerker van het Radio Filharmonisch Orkest, componist en arrangeur. Hij maakte samenvattende orkestbewerkingen van bijna alle Wagneropera’s. De wereldpremières ervan werden onder leiding van Edo de Waart uitgevoerd door het Radio Filharmonisch. “Wij als Wagnergenootschap zijn Henk zeer erkentelijk voor de muzikale weelde die hij ons allen heeft geschonken”, stelde Leo Cornelissen. “Met zijn bewerkingen weet Henk ook een ander publiek, dat voorheen Wagner niet kende, te bereiken en te enthousiasmeren. Dat is ook het hoofddoel van een Wagnervereniging als de onze.”

Cornelissen bracht ook de bijzondere positie van Rotterdam in de Wagnergeschiedenis onder de aandacht. “Van 1860 tot 1890/1895 heeft de Hoogduitse Opera Rotterdam onvoorstelbaar uitgepakt”, aldus de voorzitter. “Meer dan 2500 voorstellingen werden gespeeld, waaronder maar liefst 306 Wagneropera’s, dus gemiddeld zo’n 10 per jaar. Elk seizoen was er een Lohengrin en Tannhäuser.”

Na de laudatio’s kregen De Waart en De Vlieger de bij de benoeming tot erelid behorende oorkonde uitgereikt.