In zijn woonplaats Tokyo is Seiji Ozawa, de belangrijkste dirigent die Japan heeft voortgebracht, op 6 februari  jongstleden overleden. Seiji Ozawa was de eerste Japanse dirigent die in het Westen de status van ster bereikte. De dirigent leed de laatste jaren aan de ziekte van Alzheimer en overleed aan hartfalen. Seiji Ozawa werd 88 jaar en is in kleine kring begraven.

Seiji Ozawa werd geboren in wat nu China is, maar in 1935 door de Japanners bezet Mantsjoerije was. Zijn ouders keerden later terug naar Japan. De kleine Seiji was gek op westerse klassieke muziek. Het verhaal gaat dat zijn vader, een tandarts, een piano op een kar naar huis trok voor zijn zoon. Als tiener wist Seiji niet te kiezen tussen piano-of rugby spelen. Hij verstuikte tijdens het rugbyen twee vingers en legde zich daarna toe op de orkestdirectie.

Via een beurs kwam hij in Berlijn terecht bij Herbert von Karajan en vandaar ging het richting New York, waar Seiji Ozawa de assistent werd van Leonard Bernstein. Hij bleef actief bij verschillende Amerikaanse orkesten.In 1961 werd Ozawa benoemd tot tweede dirigent van het New York Philharmonic Orchestra onder Leonard Bernstein. Daarna werd hij achtereenvolgens muzikaal leider van het Toronto Symphony Orchestra, het San Francisco Symphony Orchestra en het Boston Symphony Orchestra.

Seiji Ozawa was tussen 1973 en 2002,  bijna dertig jaar chef van het orkest uit Boston. Hij was daarmee de langstzittende dirigent in de geschiedenis van het orkest. Onder zijn leiding was het BSO het eerste Amerikaanse orkest dat op tournee ging door China.

In 1971 dirigeerde hij het Concertgebouw Orkest en in 2001 was hij wederom te gast, dit keer met cellist Mstislav Rostropovitsj. Ook met het Saito Kinen Orkest deed Ozawa Amsterdam aan in een grote wereldtournee in 1991.

Awards

Ozawa was medeoprichter van het Japanse Saito Kinen Orchestra. In 1984 verzamelde Ozawa een groot aantal mede studenten om hun gezamelijke leermeester Hideo Saito, die in 1974 was overleden ,te herdenken met een serie concerten. Daarmee was het Saito Kinen Orkest geboren. Met dat orkest kreeg Ozawa in 2016 een Grammy voor de beste opera-opname, voor L’enfant et les sortilèges’van Maurice Ravel. Dit was slechts een van de talrijke Grammy Awards die Ozawa in zijn loopbaan won. Ook ontving hij eredoctoraten aan de Harvard-universiteit in de VS en de Sorbonne-universiteit in Frankrijk.  In 2022 dirigeerde hij nog eenmaal zijn ‘oude’ Saito Kinen orkest in Japan.

Hij werkte samen met de Japanse auteur Haruki Murakami aan Absolutely on Music: Conversations with Seiji Ozawa.

Van 2002 tot 2010 was hij muziekdirecteur van de Weense Staatsopera. In 2002 was hij de eerste Japanner die het beroemde nieuwjaarsconcert met de Wiener Philharmoniker dirigeerde. Op latere leeftijd bleef Seiji Ozawa actief in zijn geboorteland.

Seiji Ozawa was allerminst een stijve dirigent. Strakke pakken met zwaluwstaarten waren niet zijn ding. Hij droeg meestal tunieken en rolkragen en had een wilde haardos. Dirigeren deed hij vaak zonder stokje; hij gebruikte zijn hele lichaam en je kon hem soms horen kreunen.

Een paar bijzondere uitvoeringen: in 1979 dirigeerde hij de negende symfonie van Beethoven in Peking, na vele jaren waarin westerse muziek daar verboden was geweest.

Voor de opening van de Olympische Winterspelen in Nagano in 1998 dirigeerde Ozawa simultaan een orkest in Japan en koren op verschillende plaatsen in de wereld, in opnieuw Beethovens Negende.

Opera

Als operadirigent  en als muzikaal directeur van de Weense Statsopera had hij een enorme staat van dienst een heel breed en diep repertoire. Hij maakte onder meer opnames van Les contes d’Hoffmann met Placido Domingo, een niet geheel onomstreden opname van Carmen met Jessey Norman, Blauwbaards Burcht met Matthias Goerne, en Pique Dame met Vladimir Atlantov en Mirella Freni. Ook zijn Oedipus Rex opname met Philip Langridge als Oedipus, Jessey Norman als Jocaste, Bryn Terfel als Creon en de Nederlandse bas Harry Peeters als Tiresias behoort tot de beste vertolkingen van Stravinsky’s Opera/Oratorium.

Verder zijn er diverse op Cd uitgebrachte live opnames van onder meer Jevgeni Onjegin en Ernani. Zijn grote affiniteit met Franse muziek leidde ook tot bijzonder opnames van Les Mamelles de Tirésias en Le bal masqué van Poulenc.

Basia Jaworski besprak in 2015 de bovengenoemde opname van L’enfant et les sortilèges.

Verder kijken

Hier een video van de opname van Carmen