Op 13 maart is componist Aribert Reimann, kort na zijn 88-ste verjaardag, overleden in Berlijn, de stad waar hij op 4 maart 1936 geboren was.

Reimann was een van belangrijkste componisten van de tweede helft van de twintigste eeuw en schreef negen opera’s, waarvan Lear mogelijk de bekendste is. Net als zijn Lear en Bernarda Alba’s Haus, waren al zijn opera’s gebaseerd op grote literaire meesterwerken van onder meer Strindberg, Eurpides, Shakespeare, Kafka en Lorca.

Lear was zijn grootste succesopera. Bij de première in 1978 zong niemand minder dan Dietrich Fischer Dieskau de titelrol, voor wie de opera geschreven was.

In Nederland werd Lear in twee verschillende producties uitgevoerd. In 1987 als twee gastoptredens door de Komische Oper Berlin, in de regie van Harry Kupfer met Werner Haseleu in de titelrol en Eva Maria Bundschuh als Regan, een van Lears dochters. In 2001 bracht de toenmalige Nederlandse Opera een eigen productie in de regie van Willy Decker, met John Bröcheler in de titelrol en Alexander Oliver als de Nar. Alle voorstellingen in Nederland werden gedirigeerd door Hartmut Haenchen.

Persoonlijk was Lear voor mij een heel intense belevenis toen ik de opera voor het eerst in het toenmalige Oost-Berlijn in de Komische Oper zag. Zelfden maakte en hedendaags werk zo’n grote indruk op me. De heftigheid van het onderwerp en de muziek bleef mij jaren bij en toen de opera in Nederland kwam werd die indruk nogmaals versterkt als een van de meest indringende, emotionerende en onvergetelijke opera’s die ik ooit gezien heb.

Helaas is het me jaren later als producent niet gelukt om Bernada Alba’s Haus naar Nederland te halen, maar wie weet zal ook dit indringende werk ooit in Nederland te zien zijn, net als zijn laatste opera, Medea, die in 2010 in Wenen in première ging.

Levensloop

Aribert was de jongste zoon van de kerkmusicus Wolfgang Reimann en de alt Irmgard Rühle. Hij begon al op zijn tiende met componeren. Reimann studeerde compositie, contrapunt en piano aan de Hochschule für Musik in Berlijn bij onder anderen Boris Blacher en Ernst Pepping. Tijdens zijn studie werkte hij als repetitor bij de Städtische Oper. In 1957 debuteerde hij als pianist en begeleider.

In 1958 ging hij musicologie  studeren aan de Univeriteit van Wenen. In het begin van de jaren zeventig werd hij lid van de Akademie der Künste in Berlijn. Hij was van 1974 tot 1983 hoogleraar eigentijdse muziek aan de Hochschule für Musik und Theater Hamburg en van 1983 tot 1990 aan de Hochschule der Künste.

In het begin van zijn carrière componeerde hij de balletmuziek voor Stoffreste (1959) en Die Vogelscheuchen (1970), waarvoor Günther Grass de ideeën aandroeg in de vorm van een libretto.

Oeuvre

Naast opera’s heeft Reimann orkestwerken, kamermuziek en talrijke liederen gecomponeerd. Hij heeft ook opgetreden als pianist, onder meer als begeleider van liedzangers. Tot hen behoorden Dietrich Fischer-Dieskau, Júlia Várady en Brigitte Fassbaender.

Aribert Reimann heeft vele prijzen en onderscheidingen ontvangen voor zijn levenswerk, waaronder het Bundesverdienstkreuz in 1985 en de Ernst von Siemens Muziekprijs in 2011.

Nalatenschap

Reimann laat niet alleen een groot oeuvre na, maar ook een nalatenschap in de vorm van een prijs.  In 1988 heeft Aribert Reimann de Busoni-Kompositionspreis ingesteld, genoemd naar Ferruccio Busoni. Deze prijs van de Akademie der Künste stimuleert jonge componisten en sinds 1992 ook studenten compositie. Daarnaast is er op Reimanns initiatief in 2006 de Aribert-Reimann-Stiftung opgericht, die zich ten doel stelt het eigentijdse klassieke lied te bevorderen. Hiervoor wordt een stipendium verstrekt aan een jonge componist(e) die hoogstens drie jaar geleden afgestudeerd mag zijn. De compositieopdracht bestaat uit een nieuwe liedercyclus voor zangstem en piano, waarvan studenten van de vakgroep “Zeitgenössisches Lied” van de Universität der Künste Berlin de première moeten verzorgen.

We wensen alle nabestaanden, collega’s, vrienden en dierbaren sterkte met dit verlies.

Verder kijken, luisteren en lezen

Complete audio opname van Lear in de wereldpremière in 1978

Voor wie niet de hele opera wil beluisteren hier een video van de productie van Lear in Hamburg, waar de opera in 2012 werd uitgevoerd.

Opname uit 1972 van Der Leiermann uit Schuberts Winterreise met Aribert Reimann als begeleider van Barry Macdaniel.

Medea van Aribert Reimann maakte in 2019 veel indruk op Peter Franken.

Peter Franken ws ook bij de uitvoering van Lear in de Salzburger Festspiele in 2017