Een van Nederlands belangrijkste dirigenten, Edo de Waart,  legt na een illustere carrière van zestig jaar zijn dirigeerstokje neer. Hij nam de beslissing deze week vrij onverwacht omdat hij volgens eigen zeggen’ niet langer zeker was of hij zijn werk nog goed zou kunnen uitvoeren’.

Hij zei bij zijn afscheid van het Radio Filharmonisch Orkest: “Ik heb hier de beste tijd van mijn leven gehad. Dit is een orkest waar mensen lief met elkaar omgaan, zonder kinnesinne”.

Edo de Waart werd in 1941 geboren en studeerde hobo bij Haakon Stotijn en Cees van der Kraan en orkestdirectie bij Jaap Spaanderman aan het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam. In 1963 werd hij als hoboïst aangesteld bij het Concertgebouworkest.

In 1964, op de leeftijd van 23 jaar, won De Waart in New York het Dimitri Mitropoulos dirigentenconcours. Daarna mocht hij een jaar werken als assistent-dirigent voor Leonard Bernstein die het New York Philharmonic Orchestra leidde.

Na zijn terugkeer naar Nederland werd De Waart aangesteld als assistent-dirigent van het Concertgebouworkest onder Bernard Haitink. In 1967 kreeg De Waart de leiding van het toenmalige Nederlands Blazers Ensemble en het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Van dit orkest was hij tevens artistiek directeur van 1973 tot 1979.

In 1975 maakte De Waart zijn debuut bij het San Francisco Symphony Orchestra. Het jaar erop werd hij er eerste gastdirigent, en van 1977 tot 1985 was hij er artistiek directeur. In zijn tijd te San Francisco maakte De Waart kennis met John Adams, wiens werken hij sindsdien regelmatig dirigeert en ook op cd heeft vastgelegd. Van 1986 tot 1995 was hij chef-dirigent van het Minnesota Orchestra.

In 1989 keerde De Waart terug naar Nederland om chef te worden bij het Radio Filharmonisch Orkest, een functie die hij 16 jaar bekleedde. Nadien werd hij benoemd tot eredirigent bij dit orkest.

In 1995 werd De Waart chef-dirigent van het Australische Sydney Symphony Orchestra, een post die hij in 2004 heeft verlaten, om chef-dirigent van het Hong Kong Philharmonic Orchestra te worden.

Opera

Naast symfonische werken dirigeert De Waart veel opera. Al vanaf 1970 heeft hij producties bij De Nederlandse Opera (Stichting) geleid, en hij was chefdirigent vanaf 1999. In 2002 maakte De Waart echter zijn voortijdig vertrek (per 2004) bij de DNO bekend wegens een verschil in artistieke visie.

Als operadirigent heeft De Waart een geweldige reputatie. Hij dirigeerde zijn eerste opera in 1970 (The Saint of Bleecker Street van Menotti) en zijn loopbaan bracht hem naar de San Francisco Opera, waar hij onder meer Nixon in China van John Adams dirigeerde en een complete Ring cyclus, de Bayreuther Festspiele, de Metropolitan Opera in New York, de Salzburger Festspiele, de Opéra Bastille in Parijs en de Royal Opera Covent Garden in Londen. Hij werkte in San Diego, Houston Grand Opera en Santa Fe, waar hij ook een kort verband had als chef dirigent.

In de Met dirigeerde hij meerdere malen. Voor het eerst in 1998 toen hij Die Zauberflöte dirigeerde. Hij was ook te gast voor Le Nozze di Figaro (zowel in 1999 als in 2014) en hij was te zien en te horen in bioscopen over de hele wereld toen hij Der Rosenkavalier dirigeerde in de Met in HD serie in 2010, een productie die hij het seizoen daarvoor ook al gedirigeerd had.

RFO

Als chef-dirigent van het Radio Filharmonisch Orkest dirigeerde hij in de Matinee op de Vrije Zaterdag (NTR ZaterdagMatinee) onder meer een complete Ring des Nibelungen cyclus (Wagner), Arabella, Die Frau ohne Schatten, Salome, Der Rosenkavalier (Strauss),  Das Wunder der Heliane (Korngold), Cardillac (Hindemith), Respighi’s La Fiamma, Die Gezeichneten van Schreker en Prokofievs Oorlog en Vrede en  Les Troyens van Hector Berlioz, maar ook Massenets Werther, slechts een greep uit de veelheid van hoogtepunten in de Matinee alleen.

Opera in Nederland

Bij de Nederlandse Opera (Stichting) is de lijst nog veel indrukwekkender.

Van de reeds genoemde Saint of Bleecker Street, via The rake’s progress, Lohengrin (1972), Erwartung, Blauwbaards Burcht, Aida tot de legendarische Der Rosenkavalier in 1974 met het Rotterdams Philharmonisch Orkest en met Evelyn Lear, Frederica von Stade, Ruth Welting, Jules Bastin, Derrek Hammond-Stroud en José Carreras in de belangrijkste rollen. De plaatopname met dezelfde cast op Philips is een bewijs van een werkelijk uitzonderlijke productie.

Na zijn eerste Lohengrin in 1972 volgenden van Richard Wagner ook Tannhäuser, Der fliegende Holländer (met Thomas Steward in de titelrol), Parsifal, Die Meistersinger von Nürnberg en nogmaals Lohengrin in 2001.

Ook als Janáček-dirigent bouwde de Waart een grote reputatie op, met Jenůfa, Kát’a Kabanová en De zaak Makropulos in Amsterdam. Van Beethovens Fidelio dirigeerde hij twee verschillende producties, hij bracht de Nederlandse première van Nixon in China van John Adams en in 2004 nogmaals een indrukwekkende Der Rosenkavalier.  Peter Grimes, Pique Dame, Boris Godoenov, Don Giovanni, Der Zwerg en Carmen, de lijst van door de Waart gedirigeerde opera’s is enorm.

Edo de Waart eiste veel van zich zelf en van zijn musici. Hij was extreem goed voorbereid, wist orkesten op te bouwen als bijna geen ander en had een grote liefde voor de menselijke stem.  Hij had als dirigent en artistiek leider een duidelijke visie die hij gepassioneerd verdedigde. Na zestig jaar van intens werk over de hele wereld kan Edo de  Waart nu hopelijk nog lang genieten van zijn pensioen met zijn familie en vrienden over de hele wereld.

Verder lezen, luisteren en kijken

In 2019 leidde Edo de Waart een concertuitvoering van de eerste akte van Die Walküre in Rotterdam. Peter Franken was lovend.

Ook Martin Toet beschreef Edo de Waart in 2014 als Wagner dirigent.

De rit van de Walküren met het Radio Filharmonisch Orkest olv. Edo de Waart

Het aanbieden van de Zilveren roos uit Der Rosenkavalier uit de Met in HD in 2010.

Interview met Edo de Waart in Hong Kong