De redactie van Place de l’Opera heeft Jevgeni Onjegin van De Nederlandse Opera, Siegfried van de Nationale Reisopera en Kát’a Kabanová van Opera Zuid tot beste operaproducties van 2011 uitgeroepen. Alle drie de gezelschappen acteerden volgens de redactie dit seizoen op topniveau. Lees verder voor de volledige top tien.

Drie nummers één. Het was niet waar onze vier redactieleden bij voorbaat op inzetten, maar wel wat na wikken en wegen de juiste keus voor dit kalenderjaar bleek te zijn. De Nederlandse Opera, de Nationale Reisopera en Opera Zuid zetten allen één of meerdere malen een productie op het toneel van uitzonderlijke klasse. Dat mag beloond worden.

De gedeelde eerste plaats getuigt tevens van de onmisbaarheid van álle drie de grote operagezelschappen in Nederland. De regering wil één van hen wegbezuinigen, maar staat hier een gezelschap tussen dat mét goede reden en zónder het operalandschap te verarmen zou kunnen verdwijnen? Wij zeggen met deze lijst: nee.

Net als 2010 was dit een jaar waarin de dirigenten zich flink lieten gelden. Mariss Jansons, Ed Spanjaard, Charles Dutoit, Marc Albrecht, Lawrence Renes, Bruno Bartoletti, Giuliano Carella: allen hadden een stevige hand in het succes van hun producties.

Onveranderlijk is ook het succes van de ZaterdagMatinee, dat wederom met drie titels in de top tien is beland. Vorig jaar noemden we de concertserie van de NTR een ‘schatkamer in operaland’. En dat is het nog steeds.

Opvaller was verder Antony McDonald, met zijn bejubelde Siegfried in Enschede én zijn heerlijke decorering en kostumering van Het sluwe vosje in Amsterdam. En ook regisseur Richard Jones springt in het oog, met twee vermeldingen in dit overzicht (Billy Budd en Het sluwe vosje).

De volledige Opera Top Tien 2011:

1. Jevgeni Onjegin (Tsjaikovski) – De Nederlandse Opera
Muzikale leiding: Mariss Jansons
Regie: Stefan Herheim
Tsjaikovski’s klassieker als flashback. Het was een geniale vondst van Herheim, al leidde het tot zeer uiteenlopende reacties. Over de muziek was vrijwel iedereen enthousiast. Jansons gaf formidabel leiding aan het al even formidabele Concertgebouworkest. En solisten Krassimira Stoyanova en Andrej Dunaev schitterden van de planken.

1. Siegfried (Wagner) – Nationale Reisopera
Muzikale leiding: Ed Spanjaard
Regie: Antony McDonald
Voor het derde jaar op rij staat de Reisopera in de nok van deze lijst. Met Das Rheingold vierde het in 2009 een groot succes, Die Walküre was in 2010 zo mogelijk nog beter en dit jaar bleef het gezelschap met Siegfried fier overeind. McDonald schoot met zijn merkwaardige mix van abstract en concreet wederom in de roos, Spanjaard triomfeerde zoals tevoren en de cast was weer uitmuntend bezet.

1. Kát’a Kabanová (Janáček) – Opera Zuid
Muzikale leiding: Stefan Veselka
Regie: Harry Kupfer
Vakmanschap ten top. Harry Kupfer stemde spel en muziek haarfijn op elkaar af en creëerde met spaarzame decors en kostuums een perfecte atmosfeer voor Janáčeks drama. Karin Strobos stal – zoals zo vaak – de show en ook Henk van Heijnsbergen, Michael Baba en Elmar Gilbertsson imponeerden.

4. Billy Budd (Britten) – De Nederlandse Opera
Muzikale leiding: Ivor Bolton
Regie: Richard Jones
Opera kan je de adem benemen. Billy Budd was daar een voorbeeld van. Zang, muziek, spel en regie balden zich samen tot een voorstelling die je heel geleidelijk maar uiterst intens naar de keel kroop. Jacques Imbrailo schitterde in de titelrol en ook Clive Bayley en John Mark Ainsley kwamen heel sterk voor de dag.

5. La damnation de Faust (Berlioz) – ZaterdagMatinee
Muzikale leiding: Charles Dutoit
Regie: concertante
Triomfen zijn niet ongebruikelijk in de ZaterdagMatinee, maar dit was een heel speciale. De 74-jarige Dutoit haalde een enorme kracht en emotie uit de partituur, het Groot Omroepkoor was buitengewoon in vorm en met Gregory Kunde, Sir Willard White en Ruxandra Donose klonk er zang van de hoogste orde. Een ontzagwekkende uitvoering.

6. Elektra (Strauss) – De Nederlandse Opera
Muzikale leiding: Marc Albrecht
Regie: Willy Decker
Nieuw was deze Elektra bepaald niet. Het was de vierde (en laatste) keer dat DNO hem op het toneel zette. Maar de regie van Decker had niets aan zeggingskracht afgedaan en de uitvoering was mooier en beter dan ooit. Albrecht maakte een daverend debuut als chef en Evelyn Herlitzius gaf een onnavolgbare vertolking van Elektra. Ook Gerd Grochowski, Camilla Nylund en Michaela Schuster gaven optredens die je tot de beste van dit seizoen zou mogen rekenen.

7. Het sluwe vosje (Janáček) – De Nederlandse Opera
Muzikale leiding: Lawrence Renes
Regie: Richard Jones
Een hartverwarmend schouwspel in wintermaand januari. Met een hoofdrol voor decor- en kostuumontwerper Antony McDonald (regisseur van Siegfried). Zijn set was een grote bron van kijkplezier. Renes voorzag het spektakel van expressieve muziek en de cast was prima in orde, met Rosemary Joshua als perfecte cast voor de titelrol.

8. La Gioconda (Ponchielli) – ZaterdagMatinee
Muzikale leiding: Bruno Bartoletti
Regie: concertante
Het was de stokoude maestro Bartoletti die van deze veeleisende opera een hele belevenis maakte. Hij zwaaide een sublieme orkestrale uitvoering, met oog voor ieder detail en een zware dramatische lading. Eva-Maria Westbroek gooide vuur op dat drama met haar prachtige titelrolvertolking.

9. Samson et Dalila (Saint-Saëns) – ZaterdagMatinee
Muzikale leiding: Giuliano Carella
Regie: concertante
Anita Rachvelishvili sierde deze Matinee met haar roldebuut als Dalila. Met haar immense stem, haar warme, sensuele timbre en haar magnetische uitstraling palmde ze iedereen in. Robert Bork was een spetterende Hogepriester en Carella bouwde het drama adembenemend op.

10. Manon Lescaut (Puccini) – Zomeropera Alden Biesen
Muzikale leiding: Frederico Santi
Regie: Frank van Laecke
Robeco verraste in de zomer met deze Manon Lescaut van de Zomeropera Alden Biesen. De Nederlandse Barbara Haveman gaf een tranentrekkende vertolking van de titelrol en de jonge Mickael Spadaccini imponeerde als heroïsche maar subtiele Des Grieux. Orkest en koor waren top en Frank van Laecke maakte een bijzonder geslaagde semi-enscenering voor het Concertgebouw.

Bijzondere vermeldingen

Metropolitan Opera Live in HD
Net als vorig jaar horen de bioscoopuitzendingen van de Metropolitan Opera uit New York onbetwistbaar in dit overzicht thuis. Het luister- en kijkgenot dat het operahuis op het witte doek weet te bieden, wordt door maar weinig Nederlandse producties overtroffen. Dit jaar was het onder meer smullen geblazen bij Le Comte Ory, Anna Bolena, Die Walküre en Faust.

Radio Filharmonisch Orkest en Groot Omroepkoor
Driemaal staat de ZaterdagMatinee in de Top Tien van dit jaar vermeld en driemaal gaat het om een uitvoering waarin het Radio Filharmonisch Orkest en het Groot Omroepkoor een essentiële rol speelden. Reden genoeg om extra hulde te betuigen aan orkest en koor, voor die vele momenten van muzikale excellentie waar ze ook dit jaar weer het publiek mee verwenden.

Wat net buiten de boot viel

Platée (Rameau) – De Nederlandse Opera
Muzikale leiding: René Jacobs
Regie: Nigel Lowery en Amir Hosseinpour

Der Rosenkavalier (Strauss) – De Nederlandse Opera
Muzikale leiding: Simon Rattle
Regie: Brigitte Fassbaender

Dionysos (Rihm) – De Nederlandse Opera
Muzikale leiding: Ingo Metzmacher
Regie: Pierre Audi