Voorafgaand aan de Nederlandse première van Simplicius Simplicissimus, afgelopen zaterdag bij de NTR ZaterdagMatinee, vertoonden Hilversumse leerlingen het resultaat van een educatieproject rond Hartmanns opera. Een verrassend spannend staaltje ‘minimuziektheater’.

De naam van het project luidde officieel: educatief project rond Hartmanns opera Simplicius Simplicissimus, door de leerlingen van het Gemeentelijk Gymnasium Hilversum. Een mond vol.

De opera van Karl Amadeus Hartmann stond centraal in het project van het Muziekcentrum van de Omroep (MCO) en dan verwacht je verveelde scholieren, die nu eenmaal dingen moeten doen waar ze helemaal geen zin in hebben, en een zaal vol vertederde ouders.

Niet dus. Wat ik voorafgaand aan de uitvoering van opera zelf in de Solistenfoyer van het Concertgebouw zag, was een zeer spannend, ruim 20 minuten durend ‘minimuziektheatertje’.

De teenagers, geholpen en versterkt door professionele musici uit de verschillende MCO-ensembles, gaven een zowat professionele uitvoering van hun visie op hun angsten. Het geheel stond onder leiding van de Engelse componiste Hannah Conway, bijgestaan door Hein van Eekert, docent Nederlands, drama en Latijn.

Hein van Eekert, hoe ging het project in zijn werk?
,,Op een maandagochtend kwam Kees Vlaardingerbroek (programmeur en artistiek leider van de NTR ZaterdagMatinee) naar school om te praten over de opera. Een docent Duits, een docente filosofie en een docente geschiedenis hadden ook van alles voorbereid. Zo werd het een soort talkshow voor alle vierdeklassers over Hartmann, over Duitsland in de jaren dertig, over de dertigjarige oorlog, over het boek Simplicius, over Entartete Musik en meer van dat soort dingen.

Een selectie leerlingen heeft vier middagen op het MCO met Hannah Conway en mij gewerkt aan een eigen stuk ‘devised theatre’. We kregen steun van sopraan Elma van den Dool uit het Groot Omroepkoor en musici van de Omroeporkesten. Hannah heeft de leerlingen in no time een aantal melodieën uit de opera geleerd.

Daarnaast hebben we thema’s uit de opera gepakt. Allereerst de wolf. Angst. De kinderen moesten beschrijven wat je voelt als je angstig bent. Omdat de geselecteerde groep zich zo vertrouwd met elkaar voelde, kwamen er heel persoonlijke verhalen naar boven. Die hebben ze niet letterlijk verteld, maar wel vanuit kernzinnen die het gevoel weergaven. Het was heel persoonlijk.

Daartussenin zaten gezongen gedichten over angst, die de kinderen zelf geschreven en gecomponeerd hadden. Dat besloeg een groot deel van het begin. Sommige liedjes drukten echt angst uit, sommige liedjes probeerde de angst vrolijk weg te zingen.

De leerlingen vertelden ook heel gevoelige verhalen over zeer persoonlijk leed. Dat ging van het verliezen van familieleden tot aan het direct betrokken zijn bij oorlogssituaties in het Midden-Oosten.

Uiteindelijk ging het een troostende kant op. Zegt een jongen ergens in het begin ‘I don’t know what’s coming’ uit angst voor de toekomst, daarna wordt het gezegd in de zin van ‘leuk, wie weet wat de toekomst voor uitdagingen brengt!’ En de laatste keer dat er ‘wolf!’ geroepen wordt, is het ook positief.”

Hoe reageerden de leerlingen op de opera zelf?
,,Ze hadden al een repetitie bijgewoond en omdat ze het verhaal en een aantal melodieën kenden, vonden ze het reuzespannend. Telkens als er iets langskwam wat ze kenden, zaten ze rechtop. Ze waren ook de enigen in de zaal die moesten lachten bij Simplicius’ beschrijving van de dame. Achteraf waren ze helemaal opgewonden. Ze waren dol op het mannenkoor achter de schermen (de Joodse hymne was echt een favoriete melodie). Mooi en spannend dus.

Wat ook leuk was: omdat Hannah ze heeft geleerd om na twee keer horen een melodie volledig mee te zingen, zag ik een jongen zachtjes meedoen bij ‘Liederlich sind alle Frauen’ van de soldaten, een melodie die hij nog niet eerder gehoord had. Kortom: voor mij was dit project een groot succes.”