Onder het thema ‘(R)evolutie – Vrijheid’ werd van 25 mei tot en met 2 juni 2013 de Operadagen Rotterdam gehouden. Met recensies en reportages bericht Place de l’Opera over een selectie uit het programma. Voor de muziektheaterbranche was er zaterdag Operatie Muziektheater.

De organisatie van de Operadagen Rotterdam zette dit jaar de traditie voort van Operatie Muziektheater, een dag voor makers en organisatoren van muziektheater. Vrijwel alle gezelschappen uit het circuit van opera en muziektheater – buiten de bekende grote producenten als De Nederlandse Opera, Opera Zuid en de Nationale Reisopera – waren naar de Rotterdamse Schouwburg gekomen voor het pitchen van hun voorstellingen en plannen, voor speeddates met buitenlandse organisatoren van festivals en voor debat over de impact van opera.

Pitches

Negentien pitches (minipresentaties voor publiek) kwamen voorbij tijdens Operatie Muziektheater. Elk gezelschap kreeg drie minuten om zijn plannen en producties onder de aandacht te brengen. De middelen die werden ingezet verschilden van een praatje voor de vuist weg en een videoclip of ander beeldmateriaal tot een kleine proeve van een voorstelling. Aan de hand van de presentaties is hier een greep uit de producties die in de toekomst te zien zullen zijn in de theaters.

Corina van Eijk toonde beelden van de laatste film die Opera Spanga maakte, Donna Giovanna, en kondigde aan dat er met steun van de Bankgiroloterij een nieuwe aankomt, gebaseerd op de opera Gianni Schicchi van Puccini. Bijzonder is dat de muzikale begeleiding live zal worden gespeeld door Sinfonia Rotterdam. De première in Spanga is in de zomer van 2014.

Componist Oene van Geel, recent winnaar van de Boy Edgar Prijs 2013, componeert voor de Tafel van Vijf de muziek voor de opera Mama Moesa, bedoeld voor kinderen. Mama Moesa vertelt het mythische verhaal van Mozes, gezongen door Nadia Amin. Herman van Baar verzorgt tekst en regie. De première is in oktober 2013.

Hans Nieuwenhuis gaf in zijn drie minuten een wereldwijd overzicht van de Orfeo Foundation. Die richt zich op het vergroten van de kansen van jonge zangers aan het begin van hun carrière. Nieuwenhuis reist veel over de wereld, was net terug uit China en bijna onderweg naar Estland en bood zijn steun en zijn netwerk aan voor jong talent dat een carrière in opera ambieert.

Frédérique Chauvet onthulde de plannen van het ensemble Barokopera Amsterdam. Na de twee Purcell Gala’s brengt het gezelschap in februari/maart 2014 de nieuwe productie Dido & Aeneas, Liefde en Hel. Regisseur Sybrand van der Werf zal de voorstelling regisseren, waarin ook het vervolg op de opera van Henry Purcell wordt getoond, als de twee hoofdfiguren elkaar weer tegenkomen in de Onderwereld. Komend voorjaar treedt Barokopera met een reprise van King Arthur op in het Théâtre de l’Athénée in Parijs. Dan komt ook de cd uit.

De Diamantfabriek komt eind dit jaar met Conversations with my mother, waarvoor een aantal Nederlandse schrijvers als Tommy Wieringa, Herman Brusselmans en Abdelkader Benali bijdragen leveren over hun ervaringen met hun moeder. De voorstelling gaat op 7 december 2013 in première in Amsterdam.

Componist Huba de Graaff deed onderzoek naar de oorsprong van zang en ontdekte dat de ‘zangkunst’ van apen treffende overeenkomsten heeft met middeleeuwse polyfonie. Daarop gebaseerd maakt ze met tekstschrijver Erik-Ward Geerlings de muziektheatervoorstelling APERA. Het collectief WILco (‘What I like: creating operas’) brengt APERA met het Egidius Kwartet op 13 oktober 2013 in première in Rotterdam.

Het ensemble I Compani viert de tweehonderdste verjaardag van Giuseppe Verdi vooral instrumentaal met het programma Verdi 2.00, dat op 9 oktober 2013 in Amsterdam in première gaat. Na Aida, in 2001 een succesvol onderdeel van het Holland Festival, speelt het orkest van Bo van de Graaf opnieuw muziek van Verdi, nu gemengd met wereldmuziek, tango, vaudeville en circusmuziek.

Debat over impact

Na de pitches en de speeddates die muziektheatermakers konden maken met organisatoren van festivals uit Nederland, Ierland, de Verenigde Staten, Frankrijk en Litouwen was er een debat. Onder leiding van Krystian Lada van United States of Opera discussieerde de zaal met experts als Johan Idema en Diana Ragsdale. Het thema was: impact van opera en muziektheater.

Idema, die het boek Present! – Rethinking Live Classical Music schreef, gaf in zijn bijdrage onder meer cijfers, zoals over de interesse in klassieke muziek. Daarin is 50 procent van de mensen geïnteresseerd, terwijl 10 procent daadwerkelijk concerten bezoekt. Hij gebruikte een model om het effect van klassieke muziek te meten, met als meetpunten intellectuele, emotionele, spirituele en sociale impact.

De Amerikaanse Diane Ragsdale opende met de conclusie van Amerikaans onderzoek naar de impact van theater op mensen. Die conclusie was, in de Verenigde Staten, dat een amateurtheatergroep ergens uit smalltown USA het hoogste scoorde. “Hoe zou u het vinden als zoiets in Nederland onderzocht werd en een klein operagezelschap uit de provincie kwam als het meest effectvolle uit dat onderzoek?” was haar vraag aan de zaal.

Vanuit de zaal was er inbreng met de opmerking dat een kunstenaar, componist of theatermaker niet bij voornbaat bezig is met de vraag naar impact. Het begint bij het werk dat iemand maakt en daarna kan je eventueel effect meten.

In de discussie werd verwezen naar recent onderzoek van Deloitte, dat uitwees dat van iedere euro die wordt geïnvesteerd in opera er uiteindelijk 1,23 euro terugkomt, doordat mensen reizen naar een voorstelling, geld uitgeven aan kleding, kapper, eten en verblijf. “Maar”, zo merkte een theatermaker op, “wij zijn niet verantwoordelijk voor het verkopen van hotelbedden.”