Na de herdenking van 200 jaar Richard Wagner en 200 jaar Giuseppe Verdi is Benjamin Britten de derde componist wiens geboortedag gevierd wordt. Vandaag, vrijdag 22 november, zou hij honderd jaar zijn geworden. Diverse musici vertellen over hun ervaringen met Brittens muziek.

‘Je herkent hem al na enkele maten’

Britten is vermaard om zijn vermogen voor zangstemmen te schrijven, maar ook orkestraal werk van hoog niveau te componeren. Over zijn betekenis zei mezzosopraan Sarah Connolly onlangs in een interview met Place de l’Opera: “Zijn werk is van eminent belang in de muziek van de twintigste eeuw, niet alleen in Groot-Brittannië, maar in de hele muziekwereld.”

“Britten heeft in zijn werk een geheel eigen geluid, maar ook zijn keuze voor de onderwerpen van zijn werken zijn uniek. Hij leek buitengewoon gefascineerd door de buitenstaander, de eenling. Je herkent zijn werk al na enkele maten.”

Connolly zong zelf in de opera The Rape of Lucretia en de cantate Phaedra, die Britten in de jaren ’70 componeerde voor Janet Baker. “Hij schreef fantastisch voor de zangstem”, zegt ze. “Ik heb nog nooit een collega horen klagen over de zingbaarheid van zijn werk. Hij baseerde zich op het belcanto en wilde met zijn muziek echt de kern van zijn karakters raken. En dat deed hij zeer overtuigend.”

‘Hij was de redding voor de Britse muziek’

“Engeland heeft niet zo veel componisten van grote betekenis voortgebracht, en dan staat daar ineens Britten”, zegt tenor Peter Gijsbertsen over de jarige componist, van wie hij onder meer in Glyndebourne en Londen werken uitvoerde. “Britten keek heel goed naar een libretto en zette wat dat met hem deed om in muziek. Hij ving de karakters in de noten. Je zou kunnen zeggen dat hij de redding was voor de Britse muziek.”

Gijsbertsen zong zelf onder anderen de rollen van The Novice en Maintop in Billy Budd. “Met sommige componisten heb je meer affiniteit dan met anderen. Britten zing ik graag. Hij schreef veel voor zijn partner, Peter Pears, die net als ik tenor was. Ik kreeg ooit de cd met de Holy Sonnets of John Donne, in de uitvoering van Philip Langridge. Die – en dat gebeurt me haast nooit – ging meteen opnieuw in de cd-speler.”

‘Ik ben een fan’

Eerder dit jaar vertelde dirigent Ed Spanjaard in een gesprek met Place de l’Opera over zijn ervaringen met de werken van Britten. “Al bij de Guildhall School of Drama dirigeerde ik The Rape of Lucretia. Dat was mijn eerste Britten-opera. Inmiddels ben ik tamelijk vertrouwd met zijn werken. Bij de Reisopera deed ik bijvoorbeeld Peter Grimes. Dat is een weergaloos werk, dat echt bij de top van opera’s uit de vorige eeuw hoort. Dus ja, ik ben een fan!”

Spanjaard was als repetitor en assistent-dirigent betrokken bij één van de eerste uitvoeringen van Owen Wingrave, in het Royal Opera House in Londen. Het Londense operahuis zette de opera twee jaar na de tv-première op het toneel en al een jaar later, in 1974, volgde de eerste herneming. Bij die voorstellingenreeks was Spanjaard betrokken.

Spanjaard herinnert zich: “Steuart Bedford was de dirigent en natuurlijk zong Peter Pears de rol van Philip Wingrave. Ik heb Peter tijdens mijn jaren in Londen regelmatig ontmoet en gesproken. Hij was helemaal niet pedant. Juist vriendelijk en makkelijk te benaderen.”

Benjamin Britten zelf kwam Spanjaard niet direct tegen. “Hij was al heel ziek. Wel kwam hij naar één van de voorstellingen. Wat dat betreft was het een stukje levende geschiedenis waar ik deel van mocht uitmaken.”

Spanjaard dirigeerde eerder dit jaar zelf een productie van Owen Wingrave, bij Opera Trionfo. Die productie wordt in januari 2014 hernomen.

Suffolk en Aldeburgh

Benjamin Britten groeide op in Lowestoft, Suffolk, op het adres 21 Kirkley Cliff Road, waar zijn vader een tandartspraktijk had. Vanuit zijn jongenskamer zag hij de haven en de zee, de inspiratie voor veel van zijn composities.

De Britten–Pears Foundation stelt het geboortehuis van Britten – normaal een Bed & Breakfast – dit weekend voor enkele dagen open. De manuscripten die Britten er als jongen in de jaren ’30 schreef, zijn in een speciale tentoonstelling te bewonderen.

Ook The Red House in Aldeburgh, het verblijf waar Benjamin Britten en zijn partner Peter Pears vanaf 1957 tot hun dood woonden en werkten, is komend weekend te bezoeken. Het wordt als Britten-museum in stand gehouden door de Britten-Pears Foundation.

Britten en Pears begonnen in 1948 zelf een festival in Aldeburgh. Eerst in concertzalen en kerken in de regio en vanaf 1967 op een eigen locatie in Snape, niet ver van Aldeburgh. Tegenwoordig is het landgoed met de concertzaal in handen van Aldeburgh Music, dat een trefpunt wil zijn voor getalenteerde musici.

Op YouTube is een documentaire van Tony Palmer te zien, waarin hij een portret schetst van de componist en zijn Aldeburgh Festival:

Concerten en evenementen

Op vrijdagmiddag 22 november zullen jongeren de Friday Afternoons van Benjamin Britten zingen. Hij schreef de cyclus van twaalf liederen in de jaren ’30 van de vorige eeuw. Brittens oudere broer was hoofd van de school in Prestatyn en voor de muzieklessen op de vrijdagmiddag componeerde Britten de serie liederen.

Naar verwachting 100.000 jongeren zullen vandaag overal ter wereld de liederen zingen, ook in de oude school in Prestatyn. Op de kaart is te zien waar de evenementen gehouden worden.

Nederlandse liefhebbers moeten voor een Britten-opera tot januari wachten, als Owen Wingrave weer wordt uitgevoerd. Er is vandaag wel een bijzonder concert door Bernard Loonen in de Waalse Kerk in Amsterdam. De tenor zal onder de titel Songs for a Birthday samen met pianist Maarten Hillenius de Seven Sonnets of Michelangelo uitvoeren. Het waren de eerste liederen die Britten voor Peter Pears schreef, aan wie hij het werk ook opdroeg.

Aanstaande dinsdag 26 november zingt Mark Padmore de Five Canticles van Britten in de Kleine Zaal van het Concertgebouw. Hier is een korte documentaire over de liederen met tenor Ian Bostridge en pianist Julius Drake. Die laatste zal Mark Padmore begeleiden in het Concertgebouw.

We eindigen met een muzikale hulde aan Benjamin Britten. De Letse componist Arvo Pärt componeerde het werk Cantus als in memoriam voor Benjamin Britten, die in 1976 overleed. Hier wordt het werk uitgevoerd tijdens de Proms in 2010 door het BBC Symphony Orchestra onder leiding van Edward Gardner.