Raad voor Cultuur publiceert advies BIS
De Raad voor Cultuur heeft donderdag zijn advies voor de culturele basisinfrastructuur 2021-2024 (BIS) aan minister Ingrid van Engelshoven van Cultuur overhandigd. De raad beveelt 107 instellingen bij de minister aan. Nationale Opera & Ballet krijgt een negatief advies, tenzij het een beter plan indient.
Er wordt voor de nieuwe BIS 32 miljoen euro per jaar extra uitgetrokken, wat de totale subsidiesom per jaar op 200 miljoen euro brengt. Er kunnen hierdoor meer instellingen gesubsidieerd worden; bijna de helft van de 107 instellingen die een positief advies van de raad hebben gekregen zijn nieuw in de BIS.
43 instellingen hebben een ‘ja, mits’-advies gekregen (de aanvraag wordt gehonoreerd, maar er moet nog aan een aantal voorwaarden worden voldaan) en 8 instellingen hebben een ‘nee, tenzij’-advies gekregen (de aanvraag is afgewezen, maar kan onder bepaalde voorwaarden alsnog worden toegekend).
De Nationale Opera
Nationale Opera & Ballet (NO&B) heeft een ‘nee, tenzij’ gekregen. De aanvraag van de Amsterdamse instelling (voor ruim 34 miljoen euro) voldoet niet aan alle eisen, schrijft de raad. ‘NO&B heeft ervoor gekozen één aanvraag in te dienen, waarin het de bedragen beschikbaar voor opera en dans bij elkaar optelt én met 885.565 euro overvraagt’, aldus het advies. ‘De instelling vraagt dit gehele subsidiebedrag aan binnen het artikel voor grootschalig opera-aanbod. Het valt daarbij op dat NO&B de artistieke koers op het gebied van opera en dans in het plan onderbelicht laat ten gunste van een generieke omschrijving van de instelling als geheel.’
De raad wil een nieuw plan van NO&B ontvangen waarin onder meer de artistieke koers en programmakeuzes nader uitgewerkt worden. De raad verwijst daarbij naar het vertrek van Pierre Audi na dertig jaar en het aantreden van zijn opvolger Sophie de Lint. ‘De raad is nieuwsgierig naar deze opvolger, maar is teleurgesteld over de geringe ruimte die in het plan wordt besteed aan haar visie op opera en haar plannen met de instelling voor de komende periode.’
De raad verwacht ook een toelichting over hoe de Nederlandse Reisopera en Opera Zuid betrokken worden bij talentontwikkeling, een opdracht voor alle drie de gezelschappen, die leidde tot de oprichting van De Nationale Opera Studio. ‘De ogenschijnlijke onwil van DNO om voor talentontwikkeling samen te werken met de andere twee opera-instellingen maakt het voor deze twee kleinere instellingen complex om te voldoen aan hun opdracht tot talentontwikkeling.’
De raad wil verder dat de prestaties van NO&B gespecificeerd worden naar opera en dans, om inzichtelijk te maken hoe het subsidiegeld besteed wordt, en verwacht in het nieuwe plan meer te lezen over de toepassing van de Fair Practice Code en de Code Diversiteit en Inclusie. ‘Ten slotte vindt de raad dat NO&B moet worden aangemoedigd meer openheid te geven over de eigen organisatie, ook omdat zij door haar omvang en (internationale) werking een grote verantwoordelijkheid draagt voor de gezondheid van het opera- en balletklimaat binnen Nederland.’
Reisopera, Opera Zuid, Holland Opera
De raad adviseert dat de subsidieaanvraag van de Nederlandse Reisopera voor 4.767.000 euro volledig toegekend wordt, mits het gezelschap zijn artistieke plannen nader toelicht en duidelijk maakt hoe het in de periode 2021-2024 met De Nationale Opera en Opera Zuid zal samenwerken aan talentontwikkeling.
Het subsidiebedrag is hoger dan wat de Reisopera in de huidige BIS-periode ontvangt. De verhoging is bedoeld om de organisatie te verstevigen, de basisbezetting uit te breiden en het verdienmodel uit te bouwen.
Opera Zuid had 1.879.000 euro aangevraagd. De raad adviseert 1.579.000 toe te kennen, mits Opera Zuid zijn begroting aan dat lagere bedrag kan aanpassen en een nadere toelichting geeft op zijn artistieke plannen en zijn plannen op het gebied van talentontwikkeling, educatie en participatie, inclusief de samenwerking met de Nederlandse Reisopera en De Nationale Opera.
De beoordeling van de artistieke kwaliteit die de Reisopera en Opera bieden is zeer positief. ‘Opera Zuid heeft in de periode 2017-2020 een duidelijke ontwikkeling laten zien, na een artistiek onevenwichtige periode ervoor’, stelt de raad. ‘Opera Zuid maakt verrassende repertoirekeuzes en bood kansen aan Nederlandse makers en uitvoerenden.’
Over de Reisopera schrijft de raad: ‘De Nederlandse Reisopera weet met relatief geringe middelen een steeds grotere zichtbaarheid in Nederland te realiseren met in het algemeen kwalitatief goede en verrassende operaproducties.’
Holland Opera, dat bij de vorige subsidieronde in de categorie ‘Jeugdpodiumkunsten’ uit de boot viel, krijgt dit keer een positief advies. ‘Holland Opera maakt artistiek hoogwaardige producties. Ze bedient een jong publiek met grote verhalen over actuele thema’s als gender, milieu en oorlog en blijft zich ontwikkelen, onder meer door interessante samenwerkingen aan te gaan.’ De raad adviseert 600.000 euro subsidie toe te kennen.
Festivals
Operadagen Rotterdam heeft een zeer lovend advies gekregen van de raad en wordt daarmee – als de minister het advies overneemt – een nieuwe BIS-instelling. ‘Het festival onderscheidt zich met een gevarieerd programma door een ondogmatische benadering van opera en een open, sociaal-artistieke blik. Daarmee levert het festival volgens de raad een grote bijdrage aan de vernieuwing van het operagenre, en de ontwikkeling van muziektheater in brede zin. Het festival is complementair aan andere BIS-instellingen die zich toeleggen op opera.’ De raad adviseert niettemin om het festival minder subsidie te geven dan aangevraagd werd: 350.000 in plaats van 550.000 euro.
Ook Wonderfeel probeerde ’toe te treden’ tot de BIS, maar dat festival krijgt een negatief advies. Het Holland Festival en het Festival Oude Muziek maakten al deel uit van de BIS en krijgen beide een positief advies: het Holland Festival voor 3 miljoen euro (in plaats van de aangevraagde 3.784.500) en het Festival Oude Muziek voor 659.613 euro (in plaats van de aangevraagde 804.454 euro).
Orkesten, ensembles, koren
De negen symfonieorkesten uit de basisinfrastructuur hebben allemaal een positief advies gekregen. Met het oog op de begeleiding van opera en ballet stelt de raad dat de nu geldende regeling dat zes orkesten minimaal eens per jaar een BIS-opera of BIS-dansgezelschap ‘om niet’ moeten begeleiden niet meer van deze tijd is. Die regeling strookt niet met de normen rond eerlijke beloning en gezonde bedrijfsvoering. De raad adviseert de minister om te onderzoeken hoe orkesten en opera- en dansgezelschappen eerlijker kunnen samenwerken.
Voor de categorie ‘Muziekensembles en koren’ werden vijftien aanvragen gedaan, waarbij de raad er slechts zeven kon honoreren. Onder meer Amsterdam Sinfonietta, het Nederlands Blazers Ensemble en het Nederlands Kamerkoor hebben een positief advies gekregen. Onder meer Cappella Amsterdam en het Orkest van de Achttiende Eeuw krijgen – ondanks lovende woorden voor de kwaliteit die ze leveren – een nee.
Het volledige advies van de Raad voor Cultuur is te downloaden. Op de website van de Raad voor Cultuur zijn verder alle individuele adviezen aan de instellingen te lezen.
De minister neemt de adviezen in beraad en maakt op Prinsjesdag (15 september) bekend welke instellingen definitief tot de BIS 2021-2024 zullen behoren.
De auteur
