Vijftien jaar was Wolfgang Amadeus Mozart toen hij zijn eerste en enige voltooide oratorium componeerde. Betulia Liberata, op een libretto van Pietro Metastasio, zit vol prachtige muziek. Les Talens Lyriques en Accentus brengen het werk met een nieuwe opname flitsend voor het voetlicht.

Tijdens één van de Italië-reizen met zijn vader kreeg Mozart van de prins van Aragon de opdracht om een oratorium te componeren op het verhaal van de bevrijding van de stad Bethulië, zoals verteld in het deuterocanonieke boek Judith. Thuis in Salzburg zette hij zich aan de klus, met een azione sacra in due parti als resultaat. Het werk werd waarschijnlijk nooit uitgevoerd, maar Mozart was er zelf tevreden mee, gezien onder meer het feit dat hij vele jaren later delen eruit wilde hergebruiken.

Centraal in het verhaal staat de belegering van de Joodse stad Bethulië door de Assyriërs onder leiding van Holofernes. De Joden zijn ten einde raad en overwegen zich over te geven. Maar dan komt de mooie en rijke weduwe Judith (Giuditta) met een list. Ze weet in het kamp van Holofernes binnen te dringen, verleidt de bevelhebber en onthoofdt hem in zijn slaap. Terug in Bethulië laat ze het hoofd van Holofernes op de stadsmuur plaatsen. De Assyriërs raken door die aanblik volledig in verwarring en slaan op de vlucht.

Deel één van het oratorium schildert de hopeloze situatie van de inwoners van Bethulië, met het gebed ‘Pietà, se irato sei’ voor tenor en koor als hoogtepunt. Het is een beeldschone smeekbede, die zich met beroemde bedes als Verdi’s ‘Va, pensiero’ kan meten. Als Giuditta ten tonele verschijnt, komt er een keer in de atmosfeer. Ze maant haar landgenoten om meer geloof te hebben. Zonder te zeggen wat ze voor heeft, vertrekt ze strijdvaardig naar het kamp van de Assyriërs.

Deel twee begint met een uitgebreide theologische discussie tussen Achior (een in opspraak geraakte Ammonitische prins, die voor Holofernes moest vluchten) en Ozia (prins van Bethulië). Ozia probeert Achior ervan te overtuigen dat er maar één God is, de God van de Joden. Het gesprek neemt ruim een kwartier in beslag (recitatief + aria), wat ondanks de heerlijke melodie in de aria aan de lange kant is.

Giuditta keert terug. In een lang recitatief vertelt ze hoe ze Holofernes verslagen heeft; geen bloedig detail blijft onvermeld. De schokkende wending in het lot van de Joden trekt Achior over de streep: hij bekeert zich tot de God van de Joden. Dat is gevoeld het eigenlijke sleutelmoment in het werk.

Het oratorium is traditioneel gestructureerd (recitatief-aria-recitatief-aria etc.), met de inmenging van het koor als welkome opbreking van dat format. Verbluffend inventief als Mozarts latere operamuziek is Betulia Liberata niet, maar de aria’s zijn zonder uitzondering pakkend en het verhaal behoudt vrijwel voortdurend een aangenaam tempo. De triomfale finale – voor Giuditta en koor – bruist van mozartiaanse energie en harmonie. Een kunstige kroon op een niet te verwaarlozen opus uit het oeuvre van de meester.

Les Talens Lyriques heeft een perfecte set stemmen bij elkaar gezocht om Mozarts oratorium tot leven te wekken. De timbres matchen de personages goed. Als de warme, lage mezzo Teresa Iervolino (Giuditta) haar entree maakt, hoor je direct dat de hoofdpersoon binnenkomt. Haar klank contrasteert prachtig met de stemmen die je tot dan toe gehoord hebt, wat ook getuigt van de uitmuntende stemkeuzes van Mozart. Iervolino zingt soeverein, een ware heldin.

De bas van Nahuel Di Pierro is geknipt voor de ietwat verongelijkte, zoekende Achior. In zijn wonderschone aria ‘Te solo adoro’, waarin hij het Joodse geloof aanneemt, laat Mozart hem tot op de bodem van zijn bas zakken. Erg fraai.

Sandrine Piau is dramatisch en indringend als de edelvrouw Amital. Amanda Forsythe heeft een erg helder en jeugdig stemgeluid, wat niet helemaal past bij de leiders van het volk Carmi en Cabri, die ze beiden vertolkt, maar in haar aria ‘Quei moti che senti’ aan het eind laat ze onverwacht toch nog veel vuur en pit horen. Tenor Pablo Bemch maakt grote indruk op me als Ozia. Wat een solide geluid, sterk in zowel hoogte als laagte, flexibel, expressief. Een plezier om naar te luisteren.

De bekende dirigent Christophe Rousset laat niets te wensen over. Zijn ensemble Les Talens Lyriques valt in de ouverture met de deur in huis (perfect tempo, heerlijk snarig, transparant geluid) en houdt de spanning de volle anderhalf uur vast. Het koor Accentus is simpelweg top.

Betulia Liberata is op verschillende digitale platforms te verkrijgen.