De Nederlandse componist Louis Andriessen is donderdag 1 juli op 82-jarige leeftijd overleden. Andriessen was één van de meest vooraanstaande hedendaagse componisten, die met opera’s als Theatre of the World en La Commedia grote successen oogstte.

Louis Andriessen (in 1939 geboren in Utrecht) kwam uit een familie van componisten, musici en kunstenaars. Zijn vader Hendrik Andriessen speelde als componist een belangrijke rol in de ontwikkeling van de liturgische muziek, maar componeerde ook vocale muziek, zoals de liederencyclus Miroir de peine. Ook oom Willem Andriessen en Louis’ broer Jurriaan en zus Caecilia waren componisten.

Als zesde en jongste kind begon Louis eind jaren vijftig compositie te studeren in Den Haag, waar hij les kreeg van zijn vader en van Kees van Baaren. Vervolgens studeerde hij verder in Milaan en Berlijn, waar de bekende Italiaanse componist Luciano Berio hem onderrichtte.

Samen met onder anderen Reinbert de Leeuw zette Louis Andriessen eind jaren zestig de Aktie Notenkraker op, een initiatief om de wereld van de klassieke muziek te vernieuwen en meer aandacht op te eisen voor jonge componisten en experimentele composities. De beweging werd bekend door het verstoren van een concert van het Concertgebouworkest onder leiding van Bernard Haitink.

Ook componeerden de initiatiefnemers samen een nieuwe opera, Reconstructie, op tekst van Hugo Claus en Harry Mulisch. Het nieuwe werk, een aanklacht tegen de Verenigde Staten, werd in 1969 zes keer gespeeld voor een uitverkocht Carré in het kader van het Holland Festival, maar daarna nooit hernomen.

In de jaren zeventig richtte Andriessen de ensembles De volharding en Hoketus op. In 1976 brak hij echt door als componist met het werk De Staat, een minimalistische compositie over de verhouding tussen muziek en politiek.

Vanaf de jaren tachtig componeerde Andriessen vaker muziektheatermuziek. Hij schiep opera’s als De Materie, Rosa en Writing to Vermeer, die goed ontvangen werden en ook internationaal opgevoerd werden.

In 2008 creëerde Andriessen met La Commedia een hervertelling van Dantes beroemde Divina Commedia. Het werk ging in Carré in première en reisde daarna langs Los Angeles, New York en Londen. Andriessen won er een Grawemeyer Award voor. In 2014 werd de opera op cd en dvd uitgebracht.

Andriessens laatste muziektheaterwerk was Theatre of the World, dat in 2016 in Los Angeles in wereldpremière ging en kort daarna in Carré werd opgevoerd. In een uitgebreide beschouwing noemde Franz Straatman het werk ‘een muzikale terugblik op Andriessens bevindingen als componist’.

In 2019 werd Andriessens tachtigste verjaardag uitgebreid gevierd. Operadagen Rotterdam bracht een double bill van Odysseus’ Women en Anaïs Nin. Later dat jaar speelde de NTR ZaterdagMatinee de Nederlandse première van de liederencyclus The Only One, de voorlaatste compositie van Andriessen.

‘De cyclus blaakte van vitaliteit’, schreef Place de l’Opera destijds. ‘Inventie, uitvinding, zo noemt Andriessen het werk als componist: ‘Ik heb een taak zoals Stravinsky zegt, de muziek uit te vinden, dat is een verplichting.’ Luisterend naar zijn compositie The Only One schuilt onder die verplichting nog steeds een hevige en vitale motivatie.’

Andriessen overleed op 1 juli in Weesp, 82 jaar oud.